Đề xuất giảm thuế GTGT để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2025-2026

Ngân sách nhà nước sẽ giảm thu khoảng 121,74 nghìn tỷ đồng

Việc đề xuất kéo dài và mở rộng chính sách giảm thuế GTGT được xây dựng dựa trên các cơ sở chính trị và thực tiễn rõ ràng. Chính phủ nhấn mạnh rằng sáng kiến này phù hợp với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, được cụ thể hóa qua các văn bản quan trọng như Nghị quyết số 192/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 46/NQ-CP và số 77/NQ-CP của Chính phủ. Các văn bản này khẳng định sự cần thiết của các biện pháp mạnh mẽ để đạt được tăng trưởng cao và tái cơ cấu nền kinh tế trong giai đoạn 2021-2025.

Trên thực tế, chính sách giảm thuế GTGT đã chứng minh hiệu quả trong những năm gần đây. Từ năm 2022 đến nửa đầu năm 2025, việc giảm 2% thuế suất từ 10% xuống 8% đối với một số hàng hóa và dịch vụ đã giúp giảm đáng kể chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và kích thích cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn đối mặt với nhiều thách thức: chi phí sản xuất cao, sức mua trong nước phục hồi chậm, và các rào cản thương mại mới, như thuế đối ứng từ Hoa Kỳ áp lên hàng xuất khẩu của Việt Nam. Việc tiếp tục giảm thuế GTGT và mở rộng đối tượng thụ hưởng được kỳ vọng sẽ củng cố tiêu dùng trong nước, một động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng, đồng thời hỗ trợ các ngành sản xuất, du lịch và bán lẻ.

Dự thảo Nghị quyết lần này đưa ra những thay đổi đáng chú ý so với các chính sách giảm thuế trước đây. Chính sách tập trung giảm thuế suất GTGT từ 10% xuống 8% cho các hàng hóa và dịch vụ chịu thuế 10%, với phạm vi mở rộng bao gồm các sản phẩm thiết yếu cho sản xuất, du lịch và tiêu dùng trong nước. Các mặt hàng được hưởng lợi bao gồm dịch vụ công nghệ thông tin, sản phẩm kim loại đúc sẵn, dầu mỏ tinh chế, hóa chất, than (ở khâu nhập khẩu và kinh doanh thương mại), cùng với xăng và dầu. Tuy nhiên, một số nhóm hàng hóa và dịch vụ vẫn bị loại trừ, bao gồm viễn thông, tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, tài nguyên khoáng sản (trừ than) và các mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, ngoại trừ xăng.

Về tài chính, Chính phủ dự kiến ngân sách nhà nước sẽ giảm thu khoảng 121,74 nghìn tỷ đồng, trong đó 39,54 nghìn tỷ đồng trong 6 tháng cuối năm 2025 và 82,2 nghìn tỷ đồng trong năm 2026. Dù vậy, chính sách này được đánh giá sẽ mang lại lợi ích kinh tế đáng kể. Việc giảm giá thành hàng hóa và dịch vụ sẽ tăng khả năng chi trả của người dân, kích thích cầu nội địa và tạo thêm việc làm. Đối với doanh nghiệp, chi phí sản xuất giảm sẽ giúp hạ giá thành sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Những tác động này được kỳ vọng sẽ góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2025 và các năm tiếp theo.

Cân bằng giữa kích cầu kinh tế và ổn định tài khóa

Báo cáo thẩm tra sơ bộ về Dự án Nghị quyết giảm 2% thuế suất thuế GTGT do Chính phủ đề xuất, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội cho rằng, chính sách này được kỳ vọng hỗ trợ doanh nghiệp, kích cầu tiêu dùng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt mục tiêu 8% trong năm 2025. Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra cũng nêu bật những lo ngại về tác động đến ngân sách nhà nước và tính ổn định của hệ thống thuế.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá cao sự cần thiết của việc ban hành Nghị quyết giảm thuế GTGT trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang đối mặt với nhiều khó khăn, từ chi phí sản xuất cao, sức mua chậm phục hồi, đến những biến động bất ổn của kinh tế toàn cầu ảnh hưởng đến mục tiêu xuất khẩu. Chính sách này được xem là một giải pháp quan trọng để thúc đẩy tiêu dùng nội địa, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Việc giảm thuế suất từ 10% xuống 8% cho các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế 10% (trừ các lĩnh vực như viễn thông, tài chính, bất động sản, khai khoáng không phải than và hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt trừ xăng) được kỳ vọng sẽ giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh và tạo động lực tăng trưởng.

Tuy nhiên, một số ý kiến trong Ủy ban bày tỏ lo ngại rằng hiệu quả kích cầu của chính sách có thể đã bão hòa sau thời gian dài áp dụng từ năm 2022. Việc liên tục gia hạn chính sách này có nguy cơ làm giảm tính ổn định và nhất quán của hệ thống thuế, đặc biệt khi Luật Thuế GTGT (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Hơn nữa, việc giảm thu ngân sách ước tính 39,54 nghìn tỷ đồng trong 6 tháng cuối năm 2025 và 82,2 nghìn tỷ đồng trong năm 2026, trong khi chưa được tính vào dự toán ngân sách năm 2025 theo Nghị quyết số 159/2024/QH15, có thể gây áp lực lên cân đối thu chi và bội chi ngân sách. Những ý kiến này nhấn mạnh rằng dư địa tài khóa bị thu hẹp sẽ hạn chế khả năng ứng phó với các khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng hơn trong tương lai.

Về hình thức ban hành, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính phần lớn đồng tình với đề xuất của Chính phủ về việc ban hành một Nghị quyết độc lập để giảm thuế GTGT, thay vì lồng ghép vào Nghị quyết chung của kỳ họp như trước đây. Lý do là chính sách lần này có thời gian áp dụng dài hơn (18 tháng) và phạm vi mở rộng hơn, bao gồm các sản phẩm như công nghệ thông tin, kim loại đúc sẵn, dầu mỏ tinh chế, hóa chất, than và xăng dầu. Việc ban hành Nghị quyết riêng được cho là phù hợp để đảm bảo tính quy phạm pháp luật, đặc biệt khi nội dung giảm thuế suất mâu thuẫn với Luật Thuế GTGT (sửa đổi), khiến Nghị quyết này có thể được xem như một chính sách thí điểm. Tuy nhiên, Ủy ban lưu ý rằng tên gọi của Nghị quyết cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tuân thủ quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về phạm vi áp dụng, Ủy ban đánh giá việc mở rộng đối tượng được giảm thuế là cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế khó khăn. Tuy nhiên, một số ý kiến thận trọng cho rằng việc mở rộng này chưa thực sự phù hợp khi nền kinh tế đang tăng trưởng ổn định, và các ngành được đề xuất giảm thuế (như xăng dầu, hóa chất) vốn đã có tốc độ tăng trưởng tốt, ít chịu ảnh hưởng từ suy thoái. Ủy ban đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ hơn tác động đến nguồn thu ngân sách, đảm bảo chính sách này gắn với mục tiêu ổn định tài khóa trung hạn và an toàn nợ công, đồng thời khắc phục các vướng mắc trong triển khai do vẫn có các nhóm hàng hóa, dịch vụ bị loại trừ.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản ủng hộ đề xuất của Chính phủ nhưng nhấn mạnh rằng Chính phủ cần tiếp thu các ý kiến thẩm tra, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết và chịu trách nhiệm đảm bảo nhiệm vụ thu ngân sách trong phạm vi bội chi đã được Quốc hội phê duyệt. Trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức, việc cân bằng giữa kích cầu tăng trưởng và duy trì ổn định tài khóa sẽ là bài toán đòi hỏi sự tính toán cẩn trọng và triển khai hiệu quả từ phía Chính phủ.

Trần Hương