Đề xuất miễn, giảm học phí cho sinh viên ngành đường sắt

Đại học Giao thông Vận tải đề xuất miễn học phí cho sinh viên ngành đường sắt. Ảnh: Quỳnh Danh.

Sáng 11/2/2025, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội làm việc với Đại học Giao thông vận tải về đào tạo nguồn nhân lực đường sắt và thẩm tra dự án Luật đường sắt (sửa đổi).

Đề xuất miễn học phí

Đáng chú ý, PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, Hiệu trưởng nhà trường, đề xuất cần có chính sách miễn, giảm học phí và đảm bảo đầu ra cho sinh viên ngành đường sắt.

Thầy hiệu trưởng cũng đề xuất tăng thu nhập, tạo cơ chế cho giảng viên, nhà khoa học trong nước tham gia học tập, nghiên cứu tại các quốc gia có ngành đường sắt phát triển và ngược lại, đồng thời có cơ chế thu hút các chuyên gia, nhà khoa học ở những nước phát triển vào làm việc tại Việt Nam.

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng đề xuất miễn, giảm học phí cho sinh viên ngành đường sắt. Ảnh: UTC.

Lý giải đề xuất này, PGS Nguyễn Văn Hùng cho biết nhu cầu nguồn nhân lực và làm chủ công nghệ lõi trong lĩnh vực đường sắt hiện đại rất lớn, nhưng so với các ngành kỹ thuật, kinh tế khác, sức hút của ngành này với xã hội còn hạn chế, quy mô học sinh đăng ký dự tuyển vào các lớp đường sắt chính quy cũng chưa cao. Đầu tư của Nhà nước cho đào tạo và phát triển khoa học công nghệ của lĩnh vực đường sắt còn hạn hẹp, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành.

Là cơ sở duy nhất tại Việt Nam đào tạo đại học và nghiên cứu đầy đủ các chuyên ngành đường sắt, Đại học Giao thông vận tải có đội ngũ giảng viên, nhà khoa học gồm đầy đủ các lĩnh vực nhưng chỉ có 79 người. Đội ngũ các chuyên gia chuyên ngành gần, có khả năng chuyển sang giảng dạy về đường sắt khi cần thiết khoảng 107 người.

Ngoài ra, nhà trường thống kê có 104 lượt nhu cầu đào tạo về đường sắt hiện đại cho từng lĩnh vực. Tuy nhiên, vấn đề huy động các nguồn lực còn khó khăn do chưa có cơ chế để nâng học phí cho lĩnh vực đường sắt. Đồng thời, đầu tư của nhà nước cho đào tạo giảng viên đường sắt chưa có chính sách đặc thù riêng.

Do đó, từ thực tiễn, PGS Nguyễn Văn Hùng kiến nghị xây dựng hệ thống đào tạo đường sắt ở Việt Nam thống nhất do Nhà nước quản lý; trong đó cần giao nhiệm vụ cho một đơn vị đứng vai trò dẫn dắt để chịu trách nhiệm khung chương trình đào tạo và học liệu toàn diện, liên thông tất cả các cấp, bậc đào tạo từ nghiệp vụ, cao đẳng, đại học đến thạc sĩ và tiến sĩ.

Trong hệ thống này, Đại học Giao thông vận tải sẵn sàng hỗ trợ và chia sẻ các chương trình đào tạo đã hoàn thiện với các cơ sở đào tạo khác có nhu cầu. Đầu tư trọng điểm để xây dựng đội ngũ giảng viên và thu hút sinh viên theo học ngành đường sắt.

Còn nhiều hạn chế

Cũng bàn về những hạn chế của ngành đường sắt, PGS.TS Ngô Văn Minh, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Đổi mới sáng tạo và Chuyển giao công nghệ của Đại học Giao thông Vận tại chỉ ra 3 tồn tại lớn trong đào tạo nguồn lực cho đường sắt.

PGS.TS Ngô Văn Minh chỉ ra 3 tồn tại lớn trong đào tạo nguồn lực cho đường sắt. Ảnh: UTC.

Thứ nhất, nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt. Nhiều vị trí quan trọng trong lĩnh vực kỹ thuật, quản lý vận hành, an toàn đường sắt chưa có đủ nhân sự đáp ứng yêu cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực liên quan đến đường sắt cao tốc và đường sắt đô thị. Số lượng sinh viên chọn học tiếp cao học, tiến sĩ rất hạn chế trong tương quan với các chuyên ngành như cầu đường bộ, cầu hầm.

Thứ hai, chương trình đào tạo thiếu tính hiện đại. Nhiều nội dung đào tạo vẫn dựa trên các công nghệ cũ, chưa cập nhật theo tiêu chuẩn quốc tế và xu hướng tự động hóa, gây ra khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực tiễn.

Trong khi đó, các cơ sở đào tạo chưa được đầu tư đồng bộ về trang thiết bị, mô hình thực hành và hệ thống mô phỏng, dẫn đến việc học viên không có cơ hội tiếp cận các công nghệ mới.

Thứ ba là chưa có chuẩn chương trình đào tạo thống nhất trên cấp độ toàn quốc, có tính liên thông từ thấp lên cao cho lĩnh vực đường sắt. Một số cơ sở chưa đủ nguồn nhân lực, điều kiện và kinh nghiệm cũng đã tổ chức mở lớp, đào tạo về đường sắt để đáp ứng cơ chế thị trường dẫn tới chất lượng đào tạo chưa được như mong muốn.

PGS Minh nhấn mạnh rằng ngành đường sắt, đặc biệt là đường sắt hiện đại (tốc độ cao, đường sắt đô thị) là ngành đào tạo đặc thù, đòi hỏi sự kết hợp giữa đào tạo lý thuyết và đào tạo thực hành. Năm chuyên ngành của lĩnh vực đường sắt bao gồm: Xây dựng, Phương tiện, Điện khí hóa, Thông tin tín hiệu, Khai thác - vận tải đều yêu cầu nguồn lực rất lớn về trang thiết bị thí nghiệm, thực nghiệm, thực tập.

Hiện, Đại học Giao thông Vận tải có Trung tâm Khoa học công nghệ - là một trung tâm thí nghiệm lớn trong lĩnh vực đường sắt. Tuy nhiên, trung tâm vẫn còn nhiều hạn chế và lạc hậu.

Thái An