Đề xuất mở tài khoản giao dịch carbon thông qua công ty chứng khoán

Trong tờ trình về dự thảo Nghị định sàn giao dịch carbon trong nước, Bộ Tài chính đề xuất các công ty chứng khoán làm trung gian hỗ trợ giao dịch. Tương tự chứng khoán, các khách hàng, nhà đầu tư sẽ đăng nhập, kết nối qua các công ty này, thay vì trực tiếp tới hệ thống giao dịch.

Theo Bộ Tài chính, mô hình trung gian sẽ góp phần nâng cao an ninh và bảo mật cho hệ thống. Khi một trung gian gặp sự cố mạng, các đơn vị khác cùng hệ thống giao dịch vẫn giữ được hoạt động trơn tru.

Thêm vào đó, nhờ hạ tầng công nghệ đã được các công ty chứng khoán thiết lập, kết nối trực tiếp với Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, điều này tạo thuận lợi trong việc hỗ trợ giao dịch.

Công ty chứng khoán đóng vai trò làm trung gian hỗ trợ giao carbon.

Theo dự thảo, hàng hóa giao dịch bao gồm hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. Trước khi được đưa vào hệ thống giao dịch tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội, hai loại hàng hóa này phải được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác nhận và ghi nhận trên hệ thống đăng ký quốc gia.

Tín chỉ carbon, được hiểu như một giấy phép giao dịch cho quyền phát thải một tấn CO₂ hoặc khí thải khác thuộc danh mục, sẽ là một trong những sản phẩm chủ đạo của thị trường mới này.Đối với hạn ngạch, chỉ các cơ sở được phân bổ theo Danh mục phát thải khí nhà kính và đã hoàn thành kiểm kê do Thủ tướng ban hành mới có thể tham gia giao dịch.

Trong khi đó, đối tượng giao dịch của tín chỉ carbon được mở rộng hơn, bao gồm cả các tổ chức thực hiện chương trình, dự án trao đổi, bù trừ tín chỉ trong nước và quốc tế, cũng như cá nhân nếu được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác nhận tư cách tham gia.

Để giao dịch, các cá nhân, tổ chức phải mở tài khoản tại công ty chứng khoán hỗ trợ giao dịch trên thị trường carbon. Giao dịch trên thị trường carbon sẽ được thực hiện theo phương thức thỏa thuận. Sau khi khớp lệnh, công ty chứng khoán trung gian sẽ thông báo kết quả giao dịch cho các bên liên quan. Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội sẽ chuyển tiếp kết quả đến Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam để tiến hành thanh toán qua ngân hàng. Đặc biệt, trong trường hợp công ty chứng khoán đồng thời là nhà đầu tư tín chỉ, dự thảo quy định họ phải ưu tiên khớp lệnh cho khách hàng với mức giá ngang bằng hoặc cao hơn mức khách hàng yêu cầu.

Để tránh lãng phí và tối ưu hóa nguồn lực, Bộ Tài chính cũng đề xuất quyết định số lượng ngân hàng thương mại phục vụ thanh toán theo từng thời kỳ, dựa trên quy mô và nhu cầu của thị trường carbon.

Tuy nhiên, sau trao đổi với Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính nhận định rằng các loại hàng hóa trên thị trường carbon khá đa dạng và, đặc biệt với tín chỉ carbon, chưa đạt được mức chuẩn hóa cao. Điều này có thể dẫn đến số lượng chủ thể tham gia giao dịch trong giai đoạn thí điểm không lớn và tốc độ thanh khoản còn hạn chế.

Đây là bước đi mới trong khuôn khổ Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon đã được Chính phủ duyệt đầu năm nay. Theo đó, sàn giao dịch carbon nội địa sẽ được vận hành thí điểm từ tháng 6 năm nay đến hết năm 2028, nhằm hoàn thiện các quy trình và khắc phục tồn tại trước khi đưa vào hoạt động chính thức từ năm 2029.

H.A