Đề xuất mới về thuế thu nhập từ chứng khoán
Bộ Tài chính đang xem xét thay đổi cách tính thuế thu nhập cá nhân với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán, chuyển từ thu theo giao dịch sang đánh thuế trên lợi nhuận thực tế.
Tính thuế theo lãi ròng, không còn “lỗ cũng phải nộp”
Trong dự thảo mới về Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất áp dụng mức thuế suất 20% trên lợi nhuận thực tế (thu nhập tính thuế) từ hoạt động chuyển nhượng chứng khoán đối với cá nhân cư trú tại Việt Nam.
Ảnh minh họa.
Theo đó, thu nhập tính thuế sẽ là giá bán trừ đi giá mua và các chi phí hợp lý phát sinh liên quan đến giao dịch trong kỳ tính thuế hàng năm. Trường hợp nhà đầu tư không chứng minh được các khoản chi phí và giá vốn, mức thuế tạm tính sẽ là 0,1% trên tổng giá trị giao dịch, thu theo từng lần.
Đối với các giao dịch chuyển nhượng vốn khác, mức thuế đề xuất cũng là 20% trên lãi ròng, nhưng sẽ tính theo từng giao dịch thay vì cả năm. Nếu không thể xác định được chi phí, người bán sẽ chịu mức thuế khoán 2% trên giá bán.
Hiện tại, nhà đầu tư chứng khoán đang đóng thuế thu nhập cá nhân theo phương pháp thu 0,1% trên mỗi lần bán, không phân biệt lãi hay lỗ. Chính sách này từng bị chỉ trích vì không phản ánh đúng bản chất thuế – chỉ nên đánh trên phần thu nhập thực có. Việc thu đều kể cả trong trường hợp lỗ bị cho là bất hợp lý và ảnh hưởng đến nhà đầu tư dài hạn.
Tiệm cận thông lệ quốc tế, hướng tới minh bạch và công bằng
Theo Bộ Tài chính, đề xuất thay đổi cách thu thuế nhằm tiệm cận thông lệ quốc tế, đồng thời khắc phục bất cập từ chính sách hiện hành. Nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng hình thức thu thuế dựa trên lãi thực thu từ chứng khoán – tức chỉ khi có lợi nhuận mới bị đánh thuế.
Ảnh minh họa.
Chẳng hạn, Nhật Bản áp dụng mức thuế cố định 20,3% trên lợi nhuận từ việc bán cổ phiếu, trái phiếu và một số loại chứng khoán khác. Trung Quốc cũng đánh thuế 20% trên thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán chưa niêm yết. Trong khi đó, Indonesia và Philippines chọn thu thuế theo tỷ lệ phần trăm trên giá trị giao dịch, lần lượt là 0,1% và 0,6%.
Việc sửa đổi lần này được cho là có thể góp phần tăng tính công bằng, khuyến khích đầu tư dài hạn và cải thiện sự minh bạch trong thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, cơ quan thuế sẽ cần có hạ tầng kỹ thuật và hệ thống quản lý dữ liệu giao dịch đủ mạnh, giúp xác định giá vốn và chi phí liên quan cho từng nhà đầu tư.
Hiện dự thảo luật đang trong quá trình lấy ý kiến, Bộ Tài chính cũng khuyến nghị cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức liên quan đóng góp phản hồi để đảm bảo tính khả thi khi áp dụng vào thực tế.
Đề xuất áp thuế 20% trên lãi từ chuyển nhượng chứng khoán cho thấy nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc hoàn thiện chính sách thuế theo hướng công bằng, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế. Việc chuyển từ thuế theo doanh thu sang thuế trên lợi nhuận thực tế không chỉ giải tỏa phần nào áp lực cho nhà đầu tư cá nhân, mà còn giúp nuôi dưỡng thị trường chứng khoán bền vững hơn trong dài hạn.
Dù việc triển khai chính sách mới đòi hỏi một hệ thống dữ liệu chặt chẽ, quy trình quyết toán rõ ràng và năng lực phối hợp tốt giữa các đơn vị liên quan, nhưng nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng, đây sẽ là cơ hội nâng cấp toàn diện hệ thống quản lý thuế với chứng khoán. Nhà đầu tư, khi thấy được lợi ích từ một môi trường giao dịch minh bạch, có thể yên tâm hơn khi tham gia thị trường, đặc biệt trong bối cảnh chứng khoán ngày càng thu hút dòng tiền trong nước.
Về dài hạn, chính sách thuế hợp lý sẽ góp phần nâng cao tính hấp dẫn và năng lực cạnh tranh của thị trường tài chính Việt Nam. Điều quan trọng là tạo được sự đồng thuận trong xã hội, nhất là từ phía nhà đầu tư – đối tượng chịu tác động trực tiếp – để chính sách không chỉ “đúng” mà còn “trúng”.
Nếu được thực hiện đồng bộ và minh bạch, đề xuất lần này không chỉ là một thay đổi về thuế, mà còn là bước tiến về tư duy quản lý thị trường theo hướng bền vững hơn.
