Đề xuất thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh

Tiếp tục Phiên họp thứ 51, cuối giờ chiều 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.

Bổ sung nội dung về thành lập Khu thương mại tự do

Trình bày Báo cáo tóm tắt dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, thực hiện các Nghị quyết của Bộ Chính trị và để góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số, ngoài huy động vốn sẵn có của nền kinh tế thì trong 5 năm tới, Thành phố Hồ Chí Minh cần huy động thêm 1,8 triệu tỷ đồng từ các dự án chiến lược, tương đương với khoảng từ 8 đến 12 tỷ USD mỗi năm.

Việc này đòi hỏi phải bổ sung các giải pháp mang tính đột phá vào Nghị quyết 98 và thành lập Khu thương mại tự do nhằm thu hút nguồn lực đầu tư.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Theo Bộ trưởng Tài chính, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 6 điều và bổ sung 1 điều của Nghị quyết số 98, trong đó bổ sung Điều 7a về thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh.

Cụ thể, dự thảo Nghị quyết bổ sung quy định thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho mô hình Khu thương mại tự do, bao gồm vị trí, cơ cấu khu chức năng, cơ chế quản lý, thẩm quyền, chính sách đất đai, ưu đãi đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và cơ chế hải quan đặc thù.

Việc bổ sung này nhằm tạo không gian thể chế đặc thù, vượt trội cho Khu thương mại tự do tại Thành phố Hồ Chí Minh tương tự Hải Phòng và Đà Nẵng để thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển dịch vụ hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Điều 7a về thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh quy định khung pháp lý đầy đủ cho mô hình này gồm 7 chính sách:

(i) Phân cấp Ủy ban nhân dân Thành phố quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do. Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do.

(ii) Giao Ban Quản lý các Khu chế xuất và Khu công nghiệp Thành phố thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trực tiếp đối với Khu thương mại tự do.

(iii) Thẩm quyền quản lý của cơ quan Hải quan.

(iv) Cho phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu đối với các dự án đầu tư trong Khu thương mại tự do (trừ dự án nhà ở thương mại).

(v) Cải cách thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư.

(vi) Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, nhà khoa học, người lao động chất lượng cao.

(vii) Cho phép doanh nghiệp trong khu được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ.

Cho phép sử dụng quỹ đất để thanh toán cho dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT

Dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung nội dung thanh toán bằng quỹ đất khai thác từ mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) cho dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT.

Phân cấp cho Ủy ban nhân dân Thành phố quyết định việc xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng.

Quang cảnh phiên họp.

Mở rộng phạm vi áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt cho các dự án trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu chức năng trong khu kinh tế, Khu thương mại tự do nhằm rút ngắn thủ tục hành chính.

Cho phép Thành phố và các tỉnh tự thỏa thuận cơ quan đầu mối đối với các dự án hạ tầng giao thông thuộc thẩm quyền của địa phương khi đi qua Thành phố và các tỉnh khác.

Cho phép Thành phố được sử dụng khoản thu 100% từ quỹ đất TOD để trực tiếp đầu tư cho các dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, ở Điều 6 về quản lý đô thị, tài nguyên và môi trường, sẽ sửa đổi các quy định đối với dự án BT chuyển tiếp theo hướng cập nhật các quy định mới của các luật hiện hành, bổ sung căn cứ pháp lý còn thiếu để có cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ áp dụng chuyển tiếp đối với các dự án BT chưa hoàn thành.

Bổ sung các trường hợp thu hồi đất bao gồm: dự án trong Khu thương mại tự do, dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược tại Côn Đảo. Phân cấp cho Ủy ban nhân dân Thành phố trong việc lập, điều chỉnh, phê duyệt quy hoạch chung thành phố.

Nhất trí với chủ trương thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh

Báo cáo tóm tắt thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, đánh giá kỹ lưỡng toàn diện tác động của các chính sách. Các cơ chế, chính sách đề xuất sửa đổi, bổ sung cần tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, phải thực sự đột phá, vượt trội, khai thác được tiềm năng, thế mạnh của Thành phố, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, giải quyết hiệu quả các điểm nghẽn...

Về bổ sung Điều 7a vào Nghị quyết 98 về thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh, đa số ý kiến của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với chủ trương thành lập Khu thương mại tự do Thành phố Hồ Chí Minh đã được nêu tại Nghị quyết số 24 của Bộ Chính trị.

"Các chính sách dự kiến ban hành cơ bản tương tự như các quy định của Khu thương mại tự do Hải Phòng. Do đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với các cơ chế, chính sách đã được quy định áp dụng trong Khu thương mại tự do Hải Phòng" - Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Về quy định Thành phố Hồ Chí Minh được giữ lại 100% tiền thu được từ khai thác quỹ đất khu vực TOD, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị thực hiện theo quy định của Luật Đường sắt và Nghị quyết 188. Việc ưu tiên bố trí đầu tư trở lại cho các đường sắt địa phương thuộc thẩm quyền quyết định của Hội đồng nhân dân.

Về bổ sung chính sách thu hồi đất đối với trường hợp thu hồi đất để thực hiện dự án trong Khu thương mại tự do, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi đề nghị thống nhất quy định tại Nghị quyết tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành Luật Đất đai.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến tại phiên họp.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 cần tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, để sự phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh cũng như thành phố Đà Nẵng thực sự đặc thù và vượt trội. "Những nội dung Chính phủ có thể quyết theo Nghị quyết 206 có hiệu lực từ tháng 2 năm 2027 mà Quốc hội cho phép thì Chính phủ quyết cho hai thành phố" - Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh vấn đề phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, kiểm soát để bảo đảm thực hiện hai Nghị quyết một cách quyết liệt và cho ra sản phẩm. Bên cạnh đó, phải bảo đảm tính khả thi, kịp thời giải quyết các vấn đề và các khó khăn mới phát sinh. Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, không để phát sinh tình trạng tiêu cực tham nhũng, lợi dụng chính sách.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, không đưa vào Nghị quyết các chính sách đã có hoặc sẽ có trong các Luật, Nghị quyết khác của Quốc hội được thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Đồng thời, rà soát để lược bỏ các chính sách trong Nghị quyết 98 đã được luật hóa hoặc không còn tính ưu đãi vượt trội so với các quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, cần lưu ý rà soát kỹ các chính sách liên quan đến thí điểm mô hình phát triển đô thị, ưu đãi phát triển giao thông công cộng, các nội dung đã nêu rõ hoặc sửa đổi trong Kỳ họp thứ 10 đối với Luật Đường sắt, Luật PPP, Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Nghị quyết 188/2025...

VĂN TOẢN