Doanh nghiệp logistics Việt Nam với bài toán năng lực cạnh tranh

Đó là nội dung được chia sẻ tại tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy ngành logistics tận dụng cơ hội từ EVFTA” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 22/9.

Các diễn giải tại tọa đàm. Ảnh: Hoàng Anh

Cơ hội xen lẫn thách thức

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, EVFTA đã có hiệu lực từ ngày 1/8/2020. Trong đó, dịch vụ logistics có các cam kết đáng chú ý, theo hướng mở cửa mạnh hơn đáng kể so với Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Tuy nhiên, ông Trần Thanh Hải cũng thẳng thắn, ngoài các cơ hội và tiềm năng, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức mới do EVFTA mang lại. Sự chênh lệch về năng lực khiến các doanh nghiệp logistics Việt Nam cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp logistics của EU, hiện rất mạnh và chiếm thị phần đáng kể trên thị trường logistics thế giới. Có thể kể đến nhiều doanh nghiệp logistics mạnh của EU có hoạt động kinh doanh ở Việt Nam như các tập đoàn DHL Group, Kuehne + Nagel, DB Schenker của Đức, tập đoàn Maersk của Đan Mạch...

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp dịch vụ logistics của Việt Nam phần lớn ở quy mô nhỏ và vừa, tính chuyên nghiệp chưa cao, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được thực tiễn phát triển dẫn đến chi phí dịch vụ logistics của Việt Nam cao hơn so với các nước.

Bên cạnh đó, hệ thống logistics và vận chuyển phải bảo đảm được các yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn và quy trình kiểm soát quốc tế của EU. Đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam, các mặt hàng truyền thống hay các mặt hàng mới cũng cần có sự bảo đảm tốt hơn về chất lượng bảo quản, vận chuyển đặc biệt là nhóm hàng nông sản, mây tre đan, đồ gỗ là những mặt hàng dễ bị thay đổi chất lượng do điều kiện nhiệt độ, môi trường.

Đối với các mặt hàng có lộ trình dỡ bỏ thuế sau từ 5 - 10 năm, sự gia tăng nhu cầu vận chuyển có thể muộn hơn nhưng vẫn cần có sự chuẩn bị về phương tiện, thiết bị, quy trình quy chuẩn để vận chuyển các mặt hàng này đáp ứng các cam kết EVFTA.

Hoạt động logistics tại Tân Cảng. Ảnh: Hoàng Anh

Đa dạng mới có yếu tố cạnh tranh

Dưới góc độ doanh nghiệp, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cao su Đà Nẵng Lê Hoành Khánh Nhựt cho biết, tận dụng các cơ hội trong cái Hiệp định EVFTA, doanh nghiệp đã tăng cường xuất khẩu, trong năm 2021 cao su Đà Nẵng tăng trưởng xuất khẩu trên 36%, đây là một con số rất lớn và trong 8 tháng năm 2022, thị phần xuất khẩu cũng đặc biệt tăng.

“Logistics là một chi phí rất là lớn trong cấu thành giá trị của sản phẩm, có những thị trường logistics chiếm rất lớn. Có những giai đoạn khó khăn như năm 2021 chi phí logistics đã tăng hàng chục lần. Đây cũng là một điểm rất khó khăn để cho các doanh nghiệp cân đối chi phí trong sản xuất” - ông Khánh Nhựt nói.

Cũng theo ông Khánh Nhật, trong cấu thành giá trị của sản phẩm, doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội đa dạng các nhà vận tải thì mới có yếu tố cạnh tranh. Điều đáng nói, chúng ta không có hãng tàu, chính vì thế cho nên bị chi phối bởi các hãng tàu nước ngoài rất nhiều, có những lúc rất khó khăn.

Do đó, Việt Nam nên phát triển trung tâm logistics tại các cảng lớn để đảm bảo được lượng tàu vào ra cho phù hợp và mới làm chủ được cuộc chơi này. Rõ ràng, nếu như doanh nghiệp không đi kịp sẽ chịu cạnh tranh rất lớn.

Trong khi đó, Giám đốc phụ trách Supply Chain Solutions, Bee Logistics Group Mai Trần Thuật cho biết, EVFTA đã tạo rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp logistics ở Việt Nam, đặc biệt là trong xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc thì các doanh nghiệp EU đầu tư vào Việt Nam rất nhiều và đây là cơ hội để cho các doanh nghiệp logistics phát triển.

“Tuy nhiên, để cạnh tranh trực tiếp với các doanh nghiệp nước ngoài, những công ty lớn như là Maersk hay DHL thì cũng rất là khó. Bản thân chúng tôi cũng đi trước đón đầu, tạm thời là làm đại lý, hợp tác với các hãng lớn và làm thầu phụ lại cho họ, tuy nhiên cũng còn khó khăn” - ông Mai Trần Thuật chia sẻ.

Ở góc độ quản lý, ông Trần Thanh Hải cho biết, để hỗ trợ và thúc đẩy ngành logistics phát triển, thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cũng đã dành sự quan tâm rất là lớn để hỗ trợ cho dịch vụ này phát triển.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định 200, trong đó có đề cập về kế hoạch hành động phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của dịch vụ logistics đến năm 2025 và trên cơ sở đó, Bộ Công Thương, các bộ, ngành, địa phương cũng đã có những kế hoạch cụ thể để triển khai và hỗ trợ cho các doanh nghiệp.

“Chúng ta nhìn thấy sự thay đổi rất mạnh mẽ ở trong các lĩnh vực hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông khi mở rộng thêm các tuyến đường, xây dựng tuyến cao tốc mới, có những cảng biển, sân bay mới… Mục đích tạo điều kiện cho ngành logistics phát triển” - ông Trần Thanh Hải cho hay.

Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh và việc hỗ trợ cho doanh nghiệp logistics cũng là một yếu tố mà các cơ quan Nhà nước hiện nay đang tích cực triển khai, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thể tiếp cận được với trình độ quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hoàng Anh