Doanh nghiệp rút ngắn hành trình lên sàn nhờ cơ chế IPO gắn với niêm yết
Cơ chế mới gắn chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) với niêm yết, cùng loạt quy định siết chặt phát hành trái phiếu trong Luật số 56/2024/QH15 và Nghị định số 245/2025/NĐ-CP, được kỳ vọng tạo bước ngoặt trong huy động vốn và thúc đẩy quá trình doanh nghiệp lên sàn nhanh hơn, minh bạch hơn.
Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian
Chia sẻ những điểm mới về chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) tại Luật số 56 và Nghị định 245, bà Phạm Thị Hằng Nga - đại diện Ban Quản lý chào bán chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết Luật số 56 bổ sung quy định về thành phần hồ sơ đăng ký chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, yêu cầu Báo cáo về vốn điều lệ đã góp tính đến thời điểm IPO được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập.
Theo đó, báo cáo này phải được lập tối thiểu 10 năm tính đến thời điểm đăng ký công ty đại chúng (hoặc từ thời điểm thành lập nếu doanh nghiệp hoạt động dưới 10 năm) với ý kiến kiểm toán chấp nhận toàn phần, đảm bảo tính chặt chẽ trong quá trình góp vốn, tăng vốn và đánh giá chất lượng "hàng hóa" trên thị trường. Bên cạnh đó, Nghị định số 245 cũng bổ sung yêu cầu về Báo cáo tài chính soát xét trong trường hợp hồ sơ IPO nộp sau kỳ lập báo cáo tài chính bán niên, nhằm phản ánh minh bạch thông tin tài chính sau quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp.
Rút ngắn hành trình lên sàn nhằm tăng cường tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Ảnh tư liệu
Điểm đột phá lớn nhất nằm ở thủ tục đăng ký niêm yết cổ phiếu đồng thời với đăng ký IPO. Bà Nga phân tích theo Luật Chứng khoán 2019 và Nghị định 155/2020/NĐ-CP, hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu phải bao gồm báo cáo kết quả chào bán chứng khoán ra công chúng, Giấy chứng nhận đăng ký cổ phiếu do VSDC cấp. Do đó, tại thời điểm IPO, hồ sơ niêm yết của doanh nghiệp không thể đáp ứng, dẫn đến việc sau khi IPO hoàn tất, doanh nghiệp phải bổ sung các báo cáo tài chính mới nhất và sở giao dịch chứng khoán mới xem xét, kéo dài thời gian niêm yết.
Để rút ngắn đáng kể thời gian đưa cổ phiếu lên sàn sau IPO và đảm bảo tốt hơn quyền lợi của nhà đầu tư, Nghị định số 245 bổ sung quy định thủ tục niêm yết cổ phiếu đồng thời với chào bán lần đầu ra công chúng, sửa đổi thống nhất hồ sơ IPO và hồ sơ đăng ký niêm yết. Để triển khai điều này, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Quy chế phối hợp xem xét hồ sơ IPO đồng thời với hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu giữa các đơn vị chuyên môn Ủy ban và HoSE theo Quyết định số 709/QĐ-UBCK ngày 27/9/2025.
Tăng cường minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư
Bên cạnh IPO, Luật số 56/2024/QH15 và Nghị định số 245/2025/NĐ-CP cũng đã bổ sung hàng loạt quy định mới liên quan đến hoạt động chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng, nhằm tăng cường tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Luật số 56 quy định điều kiện phải có đại diện người sở hữu trái phiếu, để giám sát cam kết của tổ chức phát hành và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Nghị định 245 quy định hầu hết các tổ chức phát hành trái phiếu ra công chúng phải có xếp hạng tín nhiệm, trừ một số trường hợp được bảo lãnh.
Bên cạnh đó, thời gian đưa cổ phiếu vào giao dịch sau khi sở giao dịch chứng khoán chấp thuận đăng ký niêm yết cũng được rút ngắn từ 90 ngày xuống còn 30 ngày, nhằm bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư trong việc chuyển nhượng chứng khoán trên thị trường có tổ chức.
Đối với chào bán thêm cổ phiếu ra công chúng, Luật số 56 và Nghị định 245 đã sửa đổi, bỏ quy định tỷ lệ chào bán thành công phải đạt tối thiểu 70% số cổ phiếu dự kiến chào bán đối với trường hợp chào bán cho cổ đông hiện hữu. Thay đổi này giúp giảm áp lực cho doanh nghiệp khi huy động vốn qua kênh này.
Cơ hội cho nhiều doanh nghiệp
Chia sẻ góc nhìn từ khối tư vấn và phát triển thị trường, bà Nguyễn Bích Ngọc - Chuyên gia cao cấp - Giám đốc Phát triển kinh doanh Khối Dịch Vụ Ngân hàng Đầu tư, Công ty Chứng khoán MB nhấn mạnh, Nghị định 245 là một bước tiến quan trọng trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn, thúc đẩy thị trường vốn phát triển.
Bà Ngọc đã chỉ ra 3 điểm nổi bật mà cộng đồng doanh nghiệp và công ty chứng khoán đặc biệt quan tâm. Thứ nhất, về việc gỡ vướng cho quy trình IPO và niêm yết. Thay vì phải chờ hoàn tất đợt chào bán IPO rồi mới bắt đầu làm thủ tục đăng ký niêm yết như trước đây, quy định mới cho phép doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán đồng thời với quá trình xem xét hồ sơ IPO của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Điều này giúp rút ngắn đáng kể thời gian cổ phiếu IPO được đưa vào giao dịch, mang lại lợi ích rõ rệt cho cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư. Bên cạnh đó, việc bỏ quy định về “không có nợ phải trả quá hạn trên một năm tính đến thời điểm đăng ký niêm yết” cũng giúp đơn giản hóa điều kiện niêm yết, tăng cơ hội cho nhiều doanh nghiệp hơn.
Thứ hai, quy định mới đã giảm đáng kể thời gian xử lý hồ sơ của cơ quan quản lý. Cụ thể là thời gian xử lý hồ sơ chào mua công khai được rút ngắn từ 15 ngày xuống chỉ còn 7 ngày làm việc. Doanh nghiệp được phép thực hiện song song thủ tục niêm yết hoặc niêm yết bổ sung.
Thứ ba, một số điểm gỡ vướng khác cũng đáng chú ý, như việc bỏ quy định tỷ lệ chào bán thành công tối thiểu 70% đối với mục đích đầu tư dự án khi phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu. Điều này giúp giảm áp lực rất lớn cho doanh nghiệp và tạo động lực hơn cho các doanh nghiệp có dự án tiềm năng thực hiện huy động vốn trên thị trường chứng khoán.
Bà Ngọc đánh giá các quy định đã rõ ràng hơn cho nhà đầu tư nước ngoài, ví dụ như bãi bỏ quy định cho phép đại hội đồng cổ đông được đặt tỷ lệ sở hữu nước ngoài thấp hơn mức trần mà pháp luật cho phép. Đây sẽ là nút gỡ để tiếp tục thu hút dòng vốn ngoại đầu tư vào Việt Nam, tạo thêm cơ hội kinh doanh cho các công ty chứng khoán.
