Doanh nghiệp Việt tạm thoát khó nhưng 'bão thương mại' vẫn chưa tan

Xuất khẩu nhiều ngành hàng 6 tháng đầu 2025 khả quan. Ảnh: TL

Vượt qua nửa năm đầy gian khó

Dù năm 2025 bắt đầu với nhiều dự báo ảm đạm do các biến động về thị trường, chính sách thuế quan, đặc biệt là các quy định mới của Mỹ, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn có những bước tiến rõ rệt. Các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày, đồ gỗ, thủy sản... đều ghi nhận những kết quả khả quan, thậm chí là lợi nhuận kỷ lục.

Trong lĩnh vực dệt may, Tổng Công ty May 10 đã công bố doanh thu gần 2.415 tỉ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt gần 76 tỉ đồng chỉ trong nửa đầu năm, tăng lần lượt 22% và 64% so với cùng kỳ. Đây là những con số ấn tượng, cho thấy sự thích ứng linh hoạt của các doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường đầy biến động.

Tương tự, Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG ghi nhận doanh thu 6 tháng đạt 4.073 tỉ đồng, tăng 15% so cùng kỳ. Công ty dự kiến mở thêm 10 chuyền may, tuyển 1.000 lao động để mở rộng quy mô sản xuất và nâng cao cạnh tranh.

Chủ tịch Tập đoàn Dệt May (Vinatex), ông Lê Tiến Trường, cũng chia sẻ về kết quả kinh doanh khả quan của tập đoàn đạt doanh thu hợp nhất 9.035 tỉ đồng, tăng 8%, và lợi nhuận hợp nhất đạt 556 tỉ đồng, tăng đến 97%. Điều này phản ánh rõ sự phục hồi mạnh mẽ của ngành dệt may Việt Nam, bất chấp các rào cản và biến động của thị trường quốc tế.

Theo ông, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận tốt hơn tốc độ tăng trưởng của doanh thu cho thấy giá bán hàng hóa được cải thiện. Bên cạnh đó, đơn đặt hàng lớn và dài, do dó quy mô và kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp chủ động hơn.

Tăng trưởng của các doanh nghiệp trên trong bối cảnh trị giá xuất khẩu hàng dệt may cả nước đạt 18,67 tỉ đô la, tăng 12,3% so với cùng kỳ năm trước. Theo cơ quan hải quan, riêng Mỹ đạt 8,47 tỉ đô, tăng 17,1% và chiếm 45% trong tổng trị giá xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước.

Thành công của các doanh nghiệp trong nửa đầu năm 2025 phần lớn đến từ việc chuẩn bị tốt về đơn hàng, quản lý hiệu quả nguồn lực, và khả năng thích ứng nhanh chóng với các thay đổi của thị trường. Việc đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản đã giúp các doanh nghiệp duy trì đà tăng trưởng, thậm chí vượt kỳ vọng.

Trong ngành gỗ, mặc dù lo ngại về mức thuế mới của Mỹ sẽ gây áp lực lớn, các doanh nghiệp vẫn ghi nhận mức tăng trưởng xuất khẩu 8,4% trong 6 tháng đầu năm, đạt 8,2 tỉ đô la. Riêng thị trường Mỹ, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam tăng 11,6%, đạt 4,6 tỉ đô la. Theo ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TPHCM (HAWA), phần lớn đơn hàng xuất khẩu của doanh nghiệp ngành đều đạt tốt, phản ánh xu hướng tích cực bất chấp lo ngại sụt giảm đầu quí 2.

Ngành thủy sản cũng ghi nhận mức tăng trưởng khoảng 19%, đạt kim ngạch 5,2 tỉ đô la trong 6 tháng, trong đó xuất khẩu sang Mỹ chiếm 905 triệu đô la, tăng 17,5%. Đặc biệt, xu hướng tăng đột biến của tháng 5, khi các doanh nghiệp gấp rút hoàn tất các đơn hàng trước thời điểm Mỹ áp dụng các biện pháp thuế mới, đã giúp duy trì đà tăng trưởng chung của ngành.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như cà phê, trái cây, thủy sản cũng giữ vững đà tăng trưởng tích cực. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt gần 34 tỉ đô la, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó cà phê đạt gần 5,5 tỉ đô la, gần vượt mục tiêu cả năm.

Những thách thức phía trước

Dù có những thành tích đáng ghi nhận, không thể phủ nhận rằng nửa cuối năm 2025 vẫn còn đó nhiều thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu suy giảm, các chính sách mới của Mỹ và các quy định chưa rõ ràng về nguồn gốc hàng hóa.

Tháng 8 tới, Mỹ dự kiến áp dụng thuế quan mới, trở thành quốc gia Đông Nam Á đầu tiên chịu mức thuế 20% cho hàng Việt Nam và 40% cho hàng trung chuyển. Dù mức thuế này thấp hơn các đối thủ cạnh tranh, các chuyên gia cảnh báo rằng xuất khẩu sẽ chững lại do các đối tác đã tích trữ hàng trước hạn thuế mới và xu hướng giảm đơn hàng trong ngắn hạn. Thêm vào đó, các quy định về hàng hóa trung chuyển và xác định nguồn gốc còn chưa rõ ràng khiến nhà nhập khẩu e ngại đặt hàng.

Đồ gỗ Việt xuất qua Mỹ lâu nay thuế 0%, sắp tới có thể sẽ chịu 20%. Ảnh: LH

Ngoài ra, quy định về “hàng hóa trung chuyển” và xác định chính xác nguồn gốc xuất xứ vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng, khiến các nhà nhập khẩu và doanh nghiệp Việt Nam gặp khó trong việc dự đoán và thích nghi. Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TPHCM, nhận định sau một quãng thời gian tăng tốc, hoạt động xuất khẩu dệt may trong quí 3 có khả năng chậm lại do các đối tác đang chờ đợi thông tin chính thức về thuế quan mới của Mỹ.

Chủ tịch VitaJeans, ông Phạm Văn Việt, cũng cho biết doanh thu của công ty dù tăng trong nửa đầu năm, nhưng từ giữa tháng 6 đến tháng 7 đã sụt giảm nhẹ, chủ yếu do các đơn hàng Mỹ đã xuất đi trước ngày 20-6. Hiện tại, doanh nghiệp đang tập trung vào nguồn nguyên liệu trong nước để đảm bảo tiến độ.

Báo cáo từ Công ty Chứng khoán MBS cho thấy chỉ số PMI tháng 6 chỉ đạt 48,9 điểm, phản ánh xu hướng sụt giảm đơn hàng xuất khẩu và tháng thứ 8 liên tiếp lĩnh vực sản xuất thu hẹp. Các yếu tố này cho thấy hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều rào cản, từ nhu cầu suy giảm đến các quy định thương mại chưa rõ ràng.

Về dự báo thuế Mỹ, ông Hồng cho biết có khả năng mức thuế của Việt Nam sẽ thấp hơn đối thủ cạnh tranh, giúp ngành dệt may cuối năm có thể đạt mục tiêu 44 tỉ đô đã đề ra. Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của ngành, và các doanh nghiệp đang nỗ lực mở rộng tại Nhật Bản, Hàn Quốc trong khi các thị trường khác vẫn còn tỷ trọng nhỏ. Chiến lược chủ động và liên tục trao đổi với đối tác được xem là giải pháp tối ưu trong bối cảnh này.

Trong ngành đồ gỗ, chuyển từ thuế 0% lên 20% dự kiến làm tăng chi phí và buộc doanh nghiệp điều chỉnh giá. Ông Phương của HAWA cho biết, sau thỏa thuận Việt Nam - Mỹ, các doanh nghiệp tiếp tục đàm phán chia sẻ gánh nặng thuế, thường phân bổ đều cho nhà sản xuất, nhập khẩu và phân phối để giảm tác động. Tuy nhiên, rủi ro từ thuế trung chuyển và điều tra thương mại vẫn còn.

Tương tự, lãnh đạo Vinatex nhấn mạnh rằng mức thuế quan không quá quan trọng nếu so sánh với các quốc gia khác, vì Mỹ áp thuế nhiều nước. Trong khi đó, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục thỏa thuận giá, đàm phán đơn hàng dù chưa rõ kết quả thuế cuối cùng.

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, nhiều doanh nghiệp vẫn kiên định mục tiêu. Để đạt doanh thu 18.315 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế 910 tỉ đồng, tăng 9%, Vinatex tập trung mở rộng khách hàng, nâng cao hiệu quả và phát triển sản phẩm kỹ thuật cao, đặc biệt các dòng ngách như chống cháy, đồng thời gắn kết R&D với nhu cầu thực tế.

Hiện nay, hầu hết doanh nghiệp chú trọng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc điện tử, nhằm phản ứng nhanh với chính sách và biến động thị trường. Đồng thời, thúc đẩy nội địa hóa linh kiện, nguyên liệu để giảm phụ thuộc và nâng cao năng lực nội ngành, sẵn sàng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lê Hoàng