Đối thoại cùng PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Văn hóa là 'ngọn đuốc dẫn đường' cho kỷ nguyên mới

10 giờ trướcGốc

Bước vào năm mới 2025, đất nước Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa - một thời đại phát triển mạnh về kinh tế và khẳng định bản sắc, trí tuệ và khát vọng dân tộc.

Với nội dung nêu trên, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc Hội đã chia sẻ cùng phóng viên Báo Công Thương góc nhìn sâu sắc về vai trò của văn hóa như một "ngọn đuốc dẫn đường", giúp đất nước vững vàng hội nhập mà không đánh mất bản sắc dân tộc. Sau đây là nội dung cuộc trò chuyện mà chúng tôi muốn gửi đến quý vị độc giả.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Cảm ơn câu hỏi của bạn và sự quan tâm của Báo Công Thương về vấn đề này! Văn hóa chính là linh hồn của một dân tộc, là mạch nguồn chảy xuyên suốt chiều dài lịch sử, tạo nên bản sắc và sức mạnh trường tồn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi ranh giới giữa các quốc gia ngày càng trở nên mờ nhạt, văn hóa không chỉ đơn thuần là một di sản cần gìn giữ mà còn là động lực quan trọng để thúc đẩy sự phát triển bền vững. Tôi luôn tin rằng, muốn đất nước vươn xa, chúng ta cần biến văn hóa thành một nguồn lực thực sự, một “ngọn đuốc dẫn đường” soi sáng con đường tương lai.

Muốn làm được điều đó, trước hết, chúng ta phải có một tư duy cởi mở nhưng kiên định. Toàn cầu hóa mở ra vô vàn cơ hội, nhưng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ. Việt Nam cần tự tin mang văn hóa của mình ra thế giới, nhưng đồng thời cũng cần có một bản lĩnh vững vàng để tiếp nhận những giá trị mới một cách có chọn lọc. Chúng ta không thể giữ khư khư những gì đã cũ, nhưng cũng không thể đánh mất gốc rễ của mình. Giữ được sự cân bằng này chính là chìa khóa để văn hóa Việt Nam không chỉ trường tồn mà còn lan tỏa mạnh mẽ.

Quan trọng hơn, văn hóa cần được đặt vào trung tâm của các chiến lược phát triển. Văn hóa không thể chỉ dừng lại ở những khẩu hiệu, mà phải trở thành một phần của đời sống, của chính sách, của nền kinh tế. Công nghiệp văn hóa, du lịch văn hóa, sáng tạo nghệ thuật - tất cả đều phải được đầu tư bài bản, để mỗi sản phẩm làm ra không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang theo hơi thở và tinh thần của dân tộc. Một bộ phim, một bản nhạc, một món ăn hay thậm chí một câu chuyện lịch sử, nếu được kể lại bằng ngôn ngữ của thời đại, sẽ có sức mạnh kết nối Việt Nam với thế giới theo cách tự nhiên nhất.

Và điều quan trọng nhất, đó là mỗi người dân cần ý thức rằng mình chính là một phần của văn hóa. Văn hóa không phải là thứ xa vời, không chỉ nằm trong bảo tàng hay sách vở, mà chính là cách chúng ta sống, cách chúng ta ứng xử, cách chúng ta sáng tạo mỗi ngày. Khi từng người Việt Nam đều mang trong mình niềm tự hào và trách nhiệm với văn hóa dân tộc, thì đó mới là lúc văn hóa thực sự trở thành ngọn đuốc dẫn đường, đưa đất nước tiến nhanh hơn, xa hơn trên hành trình hội nhập và phát triển.

Tôi luôn tin rằng, một dân tộc có bản sắc văn hóa mạnh mẽ sẽ không bao giờ lạc lối trong dòng chảy của thế giới. Và Việt Nam, với lịch sử nghìn năm văn hiến, với tinh thần sáng tạo không ngừng, chắc chắn sẽ không chỉ gìn giữ mà còn làm rực rỡ hơn ngọn đuốc ấy - ngọn lửa của niềm tự hào, của khát vọng và của một tương lai đầy hứa hẹn.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi cho rằng, sự trỗi dậy của một dân tộc không thể chỉ đo lường bằng những con số kinh tế, bởi sức mạnh của một quốc gia còn nằm ở chiều sâu văn hóa, trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng của con người. Việt Nam đang vươn mình mạnh mẽ trong thời đại mới, nhưng để thực sự khẳng định vị thế trên trường quốc tế, điều quan trọng nhất chính là con người Việt Nam – những con người mang trong mình tinh thần kiên cường, sáng tạo và khát khao cống hiến.

Năm nay, chúng ta có nhiều ngày kỷ niệm như 95 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930-2025), 50 năm thống nhất đất nước (1975 - 2025) hay 80 năm thành lập Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nay là Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945 - 2025). Như vậy, chúng ta đã từng vượt qua biết bao thử thách bằng ý chí sắt đá, nhưng giờ đây, thử thách không còn là chiến tranh hay nghèo đói, mà là làm sao để đưa đất nước tiến xa hơn trong một thế giới đầy cạnh tranh và nhiều bất ổn. Và trong hành trình đó, trí tuệ và bản lĩnh chính là nền tảng vững chắc nhất. Khi mỗi người Việt Nam đều được tạo điều kiện để phát huy năng lực của mình, khi tri thức, sáng tạo và trách nhiệm trở thành kim chỉ nam, thì đó chính là lúc dân tộc ta thực sự trỗi dậy.

Nhưng sức mạnh của một đất nước không chỉ nằm ở những cá nhân xuất sắc, mà còn ở tinh thần đoàn kết của cả dân tộc. Nếu có một điều giúp Việt Nam tạo nên dấu ấn đặc biệt trong lịch sử, thì đó chính là tinh thần đồng lòng, chung sức vì những mục tiêu lớn lao. Khi mỗi người Việt Nam không chỉ nghĩ cho riêng mình, mà còn ý thức rằng sự phát triển của đất nước gắn liền với sự phát triển của chính mình, thì đó là lúc Việt Nam có thể sánh vai với các cường quốc trên thế giới.

Và cuối cùng, điều không thể thiếu trong hành trình khẳng định vị thế của Việt Nam chính là một tầm nhìn lớn - một khát vọng không chỉ dừng lại ở những thành tựu trước mắt, mà hướng đến một tương lai dài hạn, bền vững. Một quốc gia mạnh không chỉ là một quốc gia giàu có, mà còn là một quốc gia có giá trị, có bản sắc riêng, có tiếng nói và có ảnh hưởng. Khi Việt Nam có thể mang đến cho thế giới những điều đặc biệt - từ văn hóa, giáo dục, công nghệ cho đến những tư tưởng mới mẻ - thì đó chính là lúc chúng ta khẳng định vị thế của mình một cách mạnh mẽ nhất.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Một đất nước không thể vững mạnh nếu chỉ dựa vào một vài cá nhân kiệt xuất, mà cần sự chung tay của cả một dân tộc. Tôi luôn tin rằng, sức mạnh lớn lao nhất của Việt Nam nằm trong từng con người Việt Nam – những người không chỉ mang trong mình tình yêu quê hương, mà còn có khả năng biến tình yêu ấy thành hành động cụ thể. Mỗi cá nhân, dù ở bất kỳ vị trí nào, đều có thể góp phần xây dựng một Việt Nam thịnh vượng và giàu bản sắc theo cách riêng của mình.

Trước hết, đó là tinh thần trách nhiệm với công việc và cuộc sống. Một người nông dân chăm chỉ trên đồng ruộng, một công nhân tận tâm trong nhà máy, một doanh nhân sáng tạo ra giá trị mới hay một nhà khoa học cống hiến cho tri thức - tất cả đều đang góp phần làm nên một Việt Nam giàu mạnh. Sự phát triển không phải là điều gì xa vời, mà bắt đầu từ chính những việc làm nhỏ nhất, từ sự tận tâm, sự sáng tạo và tinh thần không ngừng học hỏi của mỗi người.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn:Vâng, câu hỏi này của bạn rất thú vị. Theo tôi, một đất nước chỉ thực sự thịnh vượng khi không đánh mất linh hồn của mình. Điều đó có nghĩa là mỗi người cần ý thức được rằng, văn hóa không phải là thứ chỉ tồn tại trong sách vở hay viện bảo tàng, mà là cách chúng ta sống, cách chúng ta ứng xử với nhau, cách chúng ta giới thiệu Việt Nam với thế giới. Khi một người Việt Nam biết trân trọng di sản cha ông, biết giữ gìn tiếng nói, phong tục, khi họ có thể tự hào kể với bạn bè quốc tế về những giá trị của quê hương mình, thì đó là lúc bản sắc Việt Nam được lan tỏa mạnh mẽ nhất.

Và trên hết, điều quan trọng nhất mà mỗi người có thể làm là nuôi dưỡng một tinh thần khát vọng. Một đất nước chỉ có thể vươn xa khi những con người trong đó không hài lòng với hiện tại, mà luôn muốn vươn lên, luôn dám nghĩ lớn, làm lớn. Một học sinh có thể đóng góp bằng cách học tập chăm chỉ để trở thành một công dân tốt; một doanh nghiệp có thể đóng góp bằng cách tạo ra những sản phẩm mang tầm quốc tế; một nghệ sĩ có thể đóng góp bằng cách đưa vẻ đẹp của văn hóa Việt ra thế giới... Khi mỗi người Việt Nam đều ý thức rằng, sự phát triển của đất nước không phải là trách nhiệm của riêng ai, mà là của chính mình, thì đó chính là lúc đất nước chúng ta thực sự cất cánh.

Tôi luôn tin rằng, sức mạnh của dân tộc không nằm ở những khẩu hiệu lớn lao, mà nằm trong từng hành động nhỏ bé nhưng kiên trì của mỗi người. Nếu mỗi chúng ta đều làm tốt vai trò của mình, đều mang trong mình tinh thần trách nhiệm, sự sáng tạo và lòng tự hào dân tộc, thì một Việt Nam thịnh vượng, giàu bản sắc sẽ không còn là ước mơ xa vời, mà là một tương lai hiển hiện ngay trước mắt.

Xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Bùi Hoài Sơn đã tham gia đối thoại và chia sẻ cùng báo Công Thương về nội dung hết sức có ý nghĩa này!