Dự án Luật Thương mại điện tử: Cần có điều luật riêng về bảo mật thông tin

Tiềm ẩn rủi ro xâm phạm bí mật thương mại

Chiều 3/11, Quốc hội thảo luận ở Tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá và dự án Luật Thương mại điện tử.

Thảo luận ở Tổ 4 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Khánh Hòa, Lai Châu và Lào Cai) về dự án Luật Thương mại điện tử, các đại biểu cơ bản tán thành việc cần thiết ban hành Luật.

ĐBQH Triệu Thị Huyền (Lào Cai) góp ý, Điều 15 về trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử trung gian, điểm c Khoản 7 nêu: “cung cấp cho cơ quan quản lý nhà nước theo yêu cầu về dữ liệu giao dịch, mô tả thuật toán bao gồm giải thích thiết kế, lô-gíc, tính năng, mô phỏng có liên quan trực tiếp đến hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật”.

ĐBQH Triệu Thị Huyền (Lào Cai) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Bày tỏ thống nhất và chia sẻ với mục tiêu của Ban soạn thảo là tăng cường tính minh bạch, chống thao túng thuật toán, bảo vệ người tiêu dùng, tuy nhiên, đại biểu cho rằng, quy định này tiềm ẩn rủi ro xâm phạm bí mật thương mại vì thuật toán là tài sản cốt lõi của doanh nghiệp.

Dẫn Báo cáo thẩm tra “nếu không quy định rõ phạm vi và cơ chế bảo mật, quy định này có thể ảnh hưởng đến quyền sở hữu trí tuệ và môi trường đầu tư”, đại biểu đề nghị cần sửa đổi quy định này.

Cụ thể, chỉ được yêu cầu mô tả thuật toán khi có căn cứ pháp lý rõ ràng về dấu hiệu vi phạm; cho phép thực hiện thông qua tổ chức kiểm toán độc lập hoặc giám định kỹ thuật được cơ quan quản lý chỉ định; đồng thời bổ sung quy định về nghĩa vụ bảo mật của cơ quan quản lý đối với thông tin thu thập được. Quy định như vậy để bảo đảm cân bằng giữa yêu cầu quản lý và bảo vệ bí mật công nghệ.

Các đại biểu Đoàn Lào Cai tham gia thảo luận ở Tổ 4 chiều 3/11. Ảnh: Hồ Long

Liên quan trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ hạ tầng kỹ thuật hỗ trợ hoạt động thương mại điện tử (Điều 31), dự thảo Luật nêu: Trong thời gian sớm nhất kể từ thời điểm nhận được yêu cầu, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hạ tầng kỹ thuật có trách nhiệm ngăn chặn hành vi vi phạm theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (điểm a, Khoản 1).

Theo đại biểu, dịch vụ hạ tầng là nhóm dịch vụ lõi của hoạt động thương mại điện tử, khi bị yêu cầu, việc dừng hợp tác của họ sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của nền tảng. Do vậy, cơ chế cần chặt chẽ.

Tuy nhiên, cụm từ “trong thời gian sớm nhất” không đo được mức độ tuân thủ. Nếu không có giới hạn thời gian cụ thể, các doanh nghiệp hạ tầng lớn có thể viện lý do về kỹ thuật, hợp đồng, hoặc chờ chỉ đạo của cấp trên, dẫn đến việc dừng hợp tác chậm, mất ý nghĩa của việc phản ứng nhanh.

Để tăng khả năng kiểm soát, linh hoạt, phù hợp với quản lý số, tăng tính trách nhiệm và tăng cơ chế giám sát hai chiều, đại biểu Triệu Thị Huyền đề nghị sửa đổi điểm a Khoản 1 theo hướng: Trong thời hạn không quá 12 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu bằng văn bản hoặc thông điệp điện tử hợp lệ của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hạ tầng kỹ thuật có trách nhiệm tạm ngừng cung cấp dịch vụ, ngăn chặn truy cập hoặc chấm dứt hợp tác với nền tảng thương mại điện tử đang có vi phạm.

Đồng thời, cần bổ sung khoản mới với nội dung: Sau khi thực hiện yêu cầu, doanh nghiệp phải báo cáo kết quả thực hiện trong thời hạn 24 giờ kể từ khi hoàn thành việc ngừng hợp tác.

Bổ sung ưu đãi để phát triển thương mại điện tử

Một nội dung được đại biểu quan tâm là chính sách hỗ trợ đặc thù phát triển thương mại điện tử (Điều 39).

Theo đó, đối tượng được hưởng cơ chế, chính sách hỗ trợ đặc thù bao gồm: hộ kinh doanh, cá nhân khởi nghiệp sáng tạo trong thương mại điện tử; hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã hoạt động trong sản xuất, chế biến nông sản và ngành nghề truyền thống; doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ, doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động là người khuyết tật…

Các đại biểu Đoàn Khánh Hòa tham gia thảo luận ở Tổ 4 chiều 3/11. Ảnh: Hồ Long

Các chính sách hỗ trợ đặc thù bao gồm: hỗ trợ chi phí kết nối hạ tầng số, thiết lập gian hàng trên nền tảng thương mại điện tử; miễn phí hoặc hỗ trợ chi phí đào tạo, tập huấn về thương mại điện tử; hỗ trợ tiếp cận để thực hiện các thủ tục hành chính….

Theo đại biểu Triệu Thị Huyền, đây là hướng đi đúng, phù hợp với chuyển đổi số toàn dân. Tuy nhiên, nếu giữ nguyên như dự thảo Luật thì khó khả thi, trùng lặp với các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp sáng tạo hiện hành.

Đại biểu đề xuất bổ sung nội dung: Về đối tượng thụ hưởng, Chính phủ quy định cụ thể tiêu chí xác định đối tượng yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, hợp tác xã được hưởng chính sách hỗ trợ đặc thù trong thương mại điện tử, bảo đảm thống nhất trên toàn quốc.

Về chính sách hỗ trợ đặc thù (Khoản 2), cần bổ sung thêm nội dung về ưu đãi phí, lệ phí khi tham gia nền tảng thương mại điện tử; được hỗ trợ chi phí quảng bá sản phẩm, đăng ký gian hàng số và tiếp cận người tiêu dùng trực tuyến; được hưởng ưu đãi về tín dụng, miễn hoặc giảm thuế thu nhập trong thời hạn nhất định đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh tạo vùng sâu, vùng xa khi tham gia hoạt động thương mại điện tử.

Đồng thời, cần quy định cụ thể nguồn kinh phí và trách nhiệm phối hợp để chính sách hỗ trợ triển khai hiệu quả.

Quy định rõ hơn về nghĩa vụ về phát triển xanh, bền vững

ĐBQH Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) dẫn thực tế thời gian qua có tình trạng khi vừa đặt hàng trên nền tảng thương mại ngày hôm trước, hôm sau đã có cuộc điện thoại gọi đến nhắc phải chuyển khoản với số tiền chỉ 20.000 – 30.000 đồng, sau đó thực hiện các hành vi lừa đảo, do bị lộ lọt thông tin.

ĐBQH Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu nhấn mạnh, việc bảo mật thông tin rất quan trọng. Mặc dù dự thảo Luật đã đề cập đến vấn đề này song mới nằm ở rải rác các điều khoản.

“Theo báo chí, ở nhiều nước có quy định riêng về trách nhiệm bảo mật thông tin. Chẳng hạn, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore… có điều khoản riêng về bảo mật thông tin trong giao dịch điện tử. Do vậy, dự thảo Luật cần có một điều riêng về bảo mật thông tin”, đại biểu đề nghị.

Trong bối cảnh chúng ta đang thực hiện phát triển xanh và bền vững, việc phát triển thương mại điện tử xanh và bền vững là yêu cầu tất yếu. Dự thảo Luật cũng đã quy định rõ vấn đề này tại Điều 37.

Các đại biểu Đoàn Lai Châu tham gia phiên thảo luận ở Tổ 4 chiều 3/11. Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, theo đại biểu Hoàng Quốc Khánh, dự thảo Luật mới chỉ quy định về khuyến khích doanh nghiệp xây dựng và thực hiện các giải pháp thương mại điện tử bền vững; khuyến khích nền tảng thương mại điện tử áp dụng các dấu hiệu nhận diện bằng nhãn “xanh”, “bền vững”, “có trách nhiệm” hoặc các dấu hiệu nhận diện khác đối với hàng hóa, dịch vụ đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được cung cấp trên nền tảng thương mại điện tử.

“Ban đầu khuyến khích thì được, nhưng sau này phải có giám sát, thanh tra, kiểm tra, cần có chế tài”, đại biểu đề nghị, đồng thời lưu ý cần rà soát với Luật Bảo vệ môi trường, có quy định rõ hơn về chính sách khuyến khích, nghĩa vụ của các bên thực hiện thương mại điện tử xanh và bền vững.

Đan Thanh