Dự án Metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên: Nhà thầu đơn phương đòi 4.000 tỷ đồng phí phát sinh

Đã hoàn thành 98% khối lượng

Vừa qua, UBND TP. Hồ Chí Minh đã văn bản dự thảo gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Ngoại giao về tiến độ đưa vào vận hành khai thác dự án đường sắt đô thị số 1 – Bến Thành – Suối Tiên.

Theo UBND TP. Hồ Chí Minh, dự án Metro Bến Thành – Suối Tiên do Ban quản lý Đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh (MAUR) làm Chủ đầu tư, hiện nay khối lượng thực hiện của toàn dự án đã đạt trên 98%.

Trong đó, gói thầu CP1a (đoạn ngầm từ ga Bến Thành đến Nhà hát Thành phố) đã hoàn thành cơ bản khối lượng thi công. Nhà thầu đang tiến hành công tác thử nghiệm cơ điện, thử nghiệm hệ thống và thử nghiệm giao diện.

Gói thầu CP1b (đoạn ngầm từ Nhà hát đến ga Ba Son) đã tiến hành mời cơ quan chức năng kiểm tra nghiệm thu phòng cháy chữa cháy và hoàn thiện hồ sơ các nội dụng phòng cháy chữa cháy.

Dự án đường sắt đô thị số 1 – Bến Thành – Suối Tiên đã hoàn thành trên 98% khối lượng - (Ảnh: Sỹ Đồng).

Gói thầu CP2 (đoạn trên cao và depot), nhà thầu đang tập trung công tác sữa chữa, hoàn thiện nhà ga và tập trung cho công tác thi công cầu bộ hành kết nối nhà ga. Đồng thời hoàn thiện hồ sơ để nghiệm thu phòng cháy chưa cháy.

Đối với gói thầu CP3 (mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng) đã hoàn thành cơ bản thi công hệ thống phục vụ vận hành tàu. Hiện tại tiến hành thử nghiệm liên động kết hợp các hệ thống toàn tuyến. Thử nghiệm hệ thống tín hiệu, thử nghiệm có tải trọng…

Về toàn tuyến Metro số 1 đã và đang tiến hành thử nghiệm liên động toàn tuyến theo các tiêu chuẩn chất lượng và kỹ thuật của Nhật Bản. Đồng thời, thực hiện và hoàn thành đào tạo nhân sự cho Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 (HURC1) để sẵn sàng đưa dự án vào vận hành thử. Hoàn thành hồ sơ hoàn công và tiến hành nghiệm thu dự án với sự tham gia của Hội đồng kiểm tra Nhà nước trước khi đưa vào khai thác vận hành chính thức.

Nhà thầu đơn phương đòi thêm 4.000 tỷ đồng phí phát sinh

Cũng theo UBND TP.Hồ Chí Minh, để đưa dự án vào khai thác, vận hành thương mại như kế hoạch vào cuối quý 4/2024, chủ đầu tư cần phải tiếp tục thực hiện các công tác như: Nghiệm thu hoàn thành; đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống; bàn giao tài sản kết cấu hạ tầng; thực hiện các thủ tục kết thúc dự án.

Tuy nhiên, dự án một số vướng mắc, liên quan cách diễn giải về hợp đồng và sự phối hợp giữa liên danh tư vấn NJPT với các nhà thầu Nhật Bản, làm chậm tiến độ hoàn thành dự án.

Dù đến nay, Tổ công tác do ông Bùi Xuân Cường – Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh và Phó Đại sứ Nhật Bản ông Shige Wantanabe đồng tổ trưởng đã họp 4 lần để giải quyết khó khăn vướng mắc nhưng vẫn còn một số vấn đề tồn đọng.

Dự án đường sắt đô thị số 1 – Bến Thành – Suối Tiên nhiều lần chậm tiến độ - (Ảnh: Sỹ Đồng).

Trong đó, vướng mắc lớn nhất tại gói thầu CP3 do Nhà thầu Hitachi thực hiện. Gói thầu này có thời gian thực hiện từ tháng 8/2013 đến tháng 4/2018 (244 tuần). Do quá trình triển khai dự án gặp nhiều vướng mắc, kéo dài, nhà thầu yêu cầu tính thêm chi phí cho việc gia hạn thời gian hoàn thành là 4.124 ngày. Tuy nhiên, Tư vấn chung NJPT đánh giá thời gian Hitachi được hưởng do kéo dài thực hiện hợp đồng là 2.161 ngày.

Ngày 6/4/2023, Nhà thầu Hitachi đã khởi kiện Chủ đầu tư tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) Trong đó, Hitachi yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành ít nhất 2.773 ngày và chi phí bồi thường khoảng 527 tỷ đồng.

Đồng thời, nhà thầu này cũng đơn phương yêu cầu các chi phí phát sinh cho việc gia hạn thời gian hoàn thành. Tính đến nay, các khiếu nại chi tiết tạm thời mà nhà thầu đệ trình có tổng chi phí khoảng 23,721 tỷ Yên (tương đương gần 4.000 tỷ đồng). Tuy nhiên, Chủ đầu tư dự án cho rằng, các nội dung khiếu nại của nhà thầu Hitachi chưa đủ pháp lý để giải quyết.

Cụ thể, theo quy định của hợp đồng, nhà thầu có quyền hưởng EoT (Extension of Time - EoT) do lỗi từ chủ đầu tư gây ra do chậm tiến độ, hoặc nhà thầu phải bồi thường thiệt hại do chậm trễ nếu việc chậm tiến độ là lỗi của nhà thầu.

MAUR cho rằng, do sự phức tạp của các khiếu nại về EoT, các nguyên nhân gây kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, xác định trách nhiệm của mỗi bên vẫn đang diễn ra và chưa xác định được thời điểm kết thúc. Việc xử lý, giải quyết và thương thảo với nhà thầu đòi hỏi nhiều thời gian để tính toán thời điểm gia hạn hợp đồng và các chi phí bồi thường một cách hợp lý. Do đó, hiện nay chủ đầu tư vẫn chưa thể ban hành EoT và các chi phí có liên quan cho nhà thầu.

Ngoài vấn đề trên, MAUR cho biết dự án còn vướng mắc liên quan quá trình đào tạo nhân sự vận hành, công tác chạy thử.

Để giải quyết các vấn đề này, UBND TP. Hồ Chí Minh đề xuất Thủ tướng Chính phủ trao đổi với Thủ tướng Nhật Bản nhằm trao đổi, tác động đến các nhà thầu Nhật Bản (đặc biệt là nhà thầu Hitachi) để hoàn thành công việc, hoàn thành thử nghiệm. Mục tiêu là để dự án có thể hoàn thành và đưa vào khai thác thương mại sớm, trở thành một công trình biểu tượng kiểu mẫu cho mối quan hệ hữu nghị giữa Nhật Bản và Việt Nam.

Sỹ Đồng