Du lịch nông nghiệp Sơn La giúp tăng giá trị sản vật địa phương

Hoa mận sớm (Ảnh: Bản Mộc Farm)

Hành trình 10 năm cùng chính sách

Sơn La sở hữu địa hình núi cao chia cắt mạnh (trung bình 600 – 700 m), tạo nên hệ thống đèo dốc và tài nguyên nước phong phú. Xen kẽ giữa các dãy núi là những cao nguyên rộng lớn như Nà Sản, Mộc Châu với khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng tốt, tạo điều kiện lý tưởng để phát triển nông nghiệp.

Nhận thấy tiềm năng đó, ngày 30/11/2015, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La đã ban hành Thông báo kết luận số 121-TB/TU về một số chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc đến năm 2020 với mục tiêu chuyển mạnh diện tích trồng ngô, lúa nương, sắn trên đất dốc sang trồng cây ăn quả. Cả hệ thống chính trị tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện.

Tỉnh ủy, HĐND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, chính sách và lồng ghép các chương trình, dự án khuyến khích mở rộng diện tích cây ăn quả, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGAP, xây dựng thương hiệu, quảng bá, hỗ trợ tiêu thụ, xuất khẩu.

Sáng sớm trên đồi chè. (Ảnh: Quỳnh Danh)

Ngoài các đồi chè ở khu vực Mộc Châu, Sơn La dần hình thành các vườn cây trái theo mùa.

Chính điều này đã làm thay đổi và bổ sung cho Sơn La các sản phẩm du lịch nông nghiệp theo hướng mới.

Chính sách đã tác động tạo ra sự thay đổi về tư duy làm nông nghiệp trong cộng đồng, cùng với sự hỗ trợ của chính quyền các cấp, Sơn La ngoài các đồi chè ở khu vực Mộc Châu, dần hình thành các vườn cây trái theo mùa, kéo theo đó là lễ hội các mùa hoa, mùa quả, cuộc thi hoa hậu bò sữa…

Du lịch nông nghiệp Sơn La gắn với các nông trại, vườn - trồng nhiều loại cây, vật nuôi cho hiệu quả kinh tế cao (bò sữa, cá lăng, cá tầm…). Cùng với sự sáng tạo của người dân, các dịch vụ cho cá ăn, mát xa chân với cá, câu cá ra đời ở khu vực Lòng hồ Thủy điện Sơn La (tại khu vực Quỳnh Nhai).

Du lịch trải nghiệm nông nghiệp phát triển kéo theo các sản phẩm nông sản được quan tâm, trở thành quà tặng đặc sản không thể thiếu trong giỏ hàng khi khách đến Sơn La.

Sản phẩm ấn tượng

“Ngày hội hái quả Mộc Châu” tổ chức năm 2014 đã trở thành sự kiện thường niên vào tháng 5 khi mận chín rộ, là điểm hẹn tôn vinh những người gắn bó với cây nông sản đặc biệt này và giới thiệu cho du khách một trải nghiệm mới về điểm đến tưởng đã quen thuộc. “Ngày hội hái quả Mộc Châu” đã “cứu” những vườn mận cổ thụ ở Nà Ka và nhiều nơi khác. So với năm đầu tiên tổ chức, đến nay trái mận đã tăng giá gấp 10 lần. Nhưng không chỉ giá trị của trái mận Sơn La được định vị lại, mà mỗi mùa hoa, mùa quả đã trở thành thời gian hẹn hò lý tưởng của du khách thập phương.

Mùa hoa mận đang nở sớm tại Mộc Châu (Ảnh: Bản Mộc Farm)

Từ thành công đó, Sơn La tiếp tục động viên khuyến khích bà con trồng cây cải trắng với chính sách tặng hạt giống. Những cánh đồng hoa cải trắng bạt ngàn dưới những tán mận cổ, trong những thung lũng trở thành bức tranh mê hoặc, biến Sơn La trở thành điểm “check-in” mùa hoa cải, song song với mùa hoa mận, hoa đào nở rộ. Nhiều người dân trong các bản học theo, trồng hoa cải quanh nhà, trên ruộng, đường quanh bản, biến mùa đông giá lạnh miền sơn cước ở Sơn La trở thành điểm hẹn hò lãng mạn.

Giờ đây, trên các con đường vào bản, dưới các thung lũng ở Sơn La không chỉ có mận, có đào, hoa cải, mà còn có hoa mai anh đào khoe sắc, trở thành điểm nhấn tiếp theo, định hình Sơn La là điểm đến của các mùa hoa trái. Tại những bản vùng sâu như Nậm Nghiệp, mùa hoa sơn tra, đỗ quyên bung nở sau Tết cũng mời gọi du khách thập phương.

Bà Tòng Thị Phóng - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam và Ông Hà Trung Chiến - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Sơn La tham dự "Ngày hội hái quả Mộc Châu". (Ảnh Sở VHTTDL tỉnh Sơn La cung cấp)

Gắn với du lịch nông nghiệp Sơn La không thể không kể đến phong trào của các “Ngày hội” như ngày hội hái xoài, ngày hội hái dâu, ngày hội hoa cải, ngày hội mùa vàng… được tổ chức trên khắp các địa phương, như sự tôn vinh người làm nông nghiệp và tăng giá trị cho các chỉ dẫn địa lý vùng trồng, đồng thời trở thành sản phẩm du lịch độc đáo.

Một sản phẩm nổi tiếng của Sơn La là du lịch Siêu Vườn trường do huyện Mộc Châu (cũ) phát động. Đề án sản phẩm du lịch Mộc Châu - Siêu vườn trường có 3 phần gồm: Bản đồ du lịch đánh dấu các địa điểm trải nghiệm; hình ảnh và bài viết tổng quan Mộc Châu siêu vườn trường; giới thiệu các địa điểm trải nghiệm du lịch sinh thái và du lịch tham quan trên địa bàn huyện; các sản phẩm dịch vụ du lịch như lưu trú, ẩm thực, quà tặng và cam kết của các doanh nghiệp trên lĩnh vực dịch vụ du lịch...

Mùa hoa cải trắng ở Mộc Châu (Ảnh: Quỳnh Danh)

Sản phẩm hướng tới đối tượng học sinh, sinh viên thích khám phá, muốn tìm hiểu để giải đáp những băn khoăn về kiến thức trong trường học, thỏa chí nghiên cứu những điều mới lạ. Không chỉ để thu hút du khách hiện tại, đây là chính sách hướng đến đối tượng du khách sẽ quay trở lại và tự nguyện lan tỏa hình ảnh cho điểm đến.

Sản phẩm hạn chế các tác động bất lợi của tính thời vụ, tạo ra sự ổn định cho các hoạt động từ tour du lịch, tuyến, đến ăn, ngủ, mua sắm, vui chơi, giải trí nâng cao hiệu quả khai thác các tài nguyên và dịch vụ. Từ đó giúp người sở hữu tài nguyên và người kinh doanh dịch vụ kết nối và chia sẻ lợi ích, nâng cao khả năng cạnh tranh, tạo tính chuyên nghiệp và phát triển bền vững.

Giờ đây, Sơn La đã trở thành điểm đến với bốn mùa hoa trái: Mùa xuân – hoa mận, hoa cải nở trắng sườn đồi, trong thung lũng khắp các địa phương trong tỉnh, kéo du khách thập phương về “check-in”. Cuối thu có cam vàng, hồng đỏ; dâu tây thu hoạch cuối đông; mận tím mùa hè, sơn tra mùa thu…

Vườn cam trĩu quả của gia đình anh Chiến, chị Hoa ở Tiểu khu Chờ Lồng, Phường Mộc Châu. (Ảnh: Quỳnh Danh)

Du lịch nông nghiệp với định hướng bền vững góp phần lớn để Mộc Châu đạt được giải thưởng “Điểm đến thiên nhiên hàng đầu thế giới” trong 3 năm liên tiếp.

Du lịch nông nghiệp cũng giúp bảo tồn những cánh ruộng bậc thang tại các xã vùng cao như Tà Xùa, Xím Vàng. Từ đó hình thành sản phẩm du lịch Săn mây mùa vàng hiện tại.

Đời sống nhân dân đổi thay

Ông chủ vườn hồng Leon, anh Nguyễn Tự Phúc đang sở hữu 1ha diện tích hồng ngâm giống Đà Lạt ở Tiểu khu Chờ Lồng, nằm ngay trên km số 9 tuyến đường Mộc Châu - Tân Lập (hay còn gọi là đường Cờ Đỏ) cho biết, ngày trong tuần, vườn thu hút 200 - 300 khách/ngày. Cuối tuần, vườn đón từ 800 - 1000 lượt khách/ngày.

Vườn hồng giòn (Ảnh: Quỳnh Danh)

Đơn cử, 1ha trồng hồng có thể thu khoảng 10 tấn quả/vụ. Với giá bán 40.000 đồng /kg quả tươi, thu được khoảng 400 triệu đồng. Nguồn thu từ khách tham quan trải nghiệm tại vườn đang cao gấp nhiều lần tiền bán quả.

Vườn cam Chiến Ly của vợ chồng anh Hà Văn Chiến và chị Ngô Thị Hoa, ở Tiểu khu 68, Mộc Châu đón khách thăm vườn từ khoảng 20/10 đến 10/1 năm sau. Ngày trong tuần vườn đón 100 - 200 khách/ngày, cuối tuần khách tăng từ 1000 - 1.200 khách/ngày. Khách tới vườn đều được ăn thử cam, uống trà trước khi thăm vườn. Trong Tiểu khu 68, nhiều gia đình học theo Chiến Hoa mở dịch vụ tương tự.

Mấy năm trở lại đây, doanh thu từ nguồn khách du lịch đến thăm quan, trải nghiệm tại một số vườn cây ăn trái ở Mộc Châu, Sơn La thậm chí cao hơn tiền bán sản lượng hoa trái. Sau khi kết hợp triển khai mô hình du lịch nông nghiệp trên chính thửa vườn của gia đình, nhiều người thừa nhận đời sống của mình hoàn toàn thay đổi.

Mùa hoa sơn tra ở Nậm Nghiệp, xã Ngọc Chiến. (Ảnh: Vinh Đỗ)

Với chính sách đồng bộ và sự quyết liệt của các cấp chính quyền địa phương, cùng chính sách của nhà nước và sự sáng tạo của nhân dân Sơn La, nhiều sản phẩm du lịch trên địa bàn tỉnh được công nhận là sản phẩm OCOP, như: Du lịch cộng đồng bản Nà Tâu (3 sao); Du lịch sinh thái nông nghiệp Pha Đin Top (4 sao); Du lịch sinh thái Thác Dải Yếm (4 sao).

“Phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng gắn với du lịch đã và đang là hướng đi đúng đắn được quan tâm chỉ đạo thực hiện tại các vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, đây cũng được xem là hướng đi mới và bền vững của du lịch tỉnh Sơn La trong những năm tới”, ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, chia sẻ.

Mai Khôi