Đứt gãy địa chất ở California có thể bất ngờ gây động đất lớn

Một cuộc khảo sát địa chất mới của Hoa Kỳ (USGS) cho thấy Đứt gãy Concord, một đứt gãy địa chất ở Vùng Vịnh San Francisco, không chỉ đang hoạt động mà còn di chuyển theo cách mà các chuyên gia chưa từng thấy trước đây (Ảnh: AI)

Đứt gãy Concord đang dịch chuyển sát khu dân cư

Một đứt gãy lớn ở bang California, vốn từng được cho là ổn định, đang âm thầm dịch chuyển dưới các khu dân cư, trường học và có khả năng gây ra một trận động đất lớn mà không hề có cảnh báo trước.

Một khảo sát mới từ Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) cho thấy, đứt gãy Concord, một đứt gãy địa chất thuộc khu vực Vịnh San Francisco, đang hoạt động và dịch chuyển do chuyển động kiến tạo giữa mảng Thái Bình Dương và mảng Bắc Mỹ.

Một đoạn của đứt gãy này, được gọi là "sợi Madigan Avenue", kéo dài 20 km, đi qua Walnut Creek và Concord, từ đường North Gate gần núi Diablo đến vịnh Suisun, những khu vực có hơn 300.000 người sinh sống.

Theo nghiên cứu, nếu đứt gãy Concord bị đứt gãy toàn phần, nó có thể gây ra một trận động đất mạnh tới 6,7 độ Richter hoặc hơn, căn cứ vào chiều dài của nó.

Đứt gãy là một vết nứt trong vỏ Trái Đất, nơi lớp đất dịch chuyển chậm theo thời gian. Tuy nhiên, nếu sự dịch chuyển này xảy ra đột ngột, nó có thể gây ra một trận động đất mạnh và tàn phá.

Các nhà địa chấn học hiện tin rằng vị trí thực tế của đứt gãy này nằm cách khoảng 400 mét về phía tây so với vị trí từng được vẽ trên bản đồ, đồng nghĩa với việc nhiều ngôi nhà và một trường tiểu học hiện đang nằm ngay trên đường đứt gãy đang hoạt động.

Tại khu vực gần Trường Tiểu học Valle Verde, các vỉa hè đã dịch chuyển gần 18 cm kể từ khi được xây dựng – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy mặt đất đang âm thầm chuyển động dưới chân người dân.

Bản đồ hiển thị các đứt gãy động đất chính chạy qua khu vực, cùng với các trung tâm thành phố lân cận. Bản đồ dựa trên hình ảnh vệ tinh màu mới nhất và chỉ bao gồm các đứt gãy được liệt kê chính thức trong Cơ sở dữ liệu Đứt gãy và Nếp gấp Kỷ Đệ Tứ của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ.

Mối đe dọa từ chuyển động âm thầm ngay giữa đô thị

"Đây không phải là nơi mà chúng tôi nghĩ phần hoạt động của đứt gãy nằm ở đó", nghiên cứu cho biết – một phát hiện cho thấy hàng trăm nghìn người có thể đang sinh sống hoặc làm việc ngay phía trên một “quả bom địa chấn hẹn giờ”.

Các chuyên gia cảnh báo rằng toàn bộ khu vực East Bay đang nằm trong vùng rủi ro, đặc biệt khi đoạn đứt gãy này đã được chứng minh là đang trượt chậm ngay trong các khu đô thị, nơi không có vùng đệm hay không gian mở xung quanh.

Nhà địa chất học Jessie Vermeer thuộc USGS nói với tờ San Francisco Chronicle: “Nhiều người mà chúng tôi đã phỏng vấn cho biết nhà và sân của họ bị biến dạng, đường ống nước bị vỡ và các tác động khác do sự trượt chậm gây ra.”

Do sự trượt của đứt gãy diễn ra rất chậm, nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, qua hàng chục năm, hiện tượng này gây ra đường nứt trên đường phố, hư hỏng nhà ở và uốn cong các đường ống.

Trước đây, người ta tin rằng đoạn đứt gãy Concord chỉ trượt ở phần phía bắc gần bãi rác Acme tại Martinez. Tuy nhiên, nghiên cứu mới, đăng trên Tạp chí của Hội Địa chấn Hoa Kỳ, cho thấy đoạn dài 7 km ở phía nam cũng đang dịch chuyển.

Trong 60 năm qua, một số vỉa hè bê tông đã âm thầm lệch sang một bên mà không có tiếng rung hoặc chấn động nào, cho thấy mặt đất đang di chuyển ngay giữa khu dân cư đông đúc.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện đoạn đứt gãy này đang dịch chuyển với tốc độ khoảng 3 mm mỗi năm, tương đương với tốc độ ghi nhận ở phần phía bắc của đứt gãy.

Để xác minh chuyển động này, các nhà khoa học của USGS đã khảo sát hơn 30 địa điểm nơi lề đường, vỉa hè và mặt đường xuất hiện các vết nứt hoặc sai lệch rõ rệt. Họ sử dụng khảo sát thực địa, dữ liệu vệ tinh và hồ sơ xây dựng cũ để truy dấu sự di chuyển của mặt đất theo thời gian.

Các bức ảnh cho thấy lề đường nứt nẻ và vỉa hè bị dịch chuyển trên các đường phố East Bay, cho thấy một đường đứt gãy đang di chuyển bên dưới. Các vạch trắng biểu thị lề đường và vỉa hè bị đẩy, trong khi các vạch đỏ biểu thị chuyển động ngang. Những sự dịch chuyển này trùng khớp với dấu vết đứt gãy mới được xác định.

Giáo sư Roland Burgmann, chuyên ngành khoa học Trái Đất và hành tinh tại Đại học California, Berkeley, nói với Newsweek: “Biết chính xác vị trí đứt gãy trong khu đô thị đông đúc là điều cực kỳ quan trọng.”

“Bản đồ địa chất ban đầu đã bỏ sót phần đứt gãy hiện đang hoạt động,” ông nói thêm.

Mặc dù những đứt gãy có hiện tượng trượt chậm đôi khi có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của các trận động đất trong tương lai bằng cách giải phóng áp lực từ từ, các chuyên gia cho biết mối đe dọa từ đứt gãy Concord vẫn chưa thể xác định rõ.

“Chúng tôi không biết sự trượt chậm này kéo dài đến độ sâu bao nhiêu, vì vậy mức độ nguy hiểm địa chấn của đứt gãy này vẫn còn rất khó đoán,” ông Burgmann nói.

Năm 1955, một trận động đất mạnh 5,4 độ richter xảy ra trên đứt gãy Concord đã gây thiệt hại khoảng 1 triệu USD, tương đương khoảng 12 triệu USD hiện nay.

Hiện có gần 300.000 người đang sống tại các thành phố nằm ngay trên đứt gãy này và còn nhiều người khác đi lại hằng ngày qua các tuyến đường, đường sắt và hệ thống cấp nước băng qua khu vực.

Các nghiên cứu bổ sung đang được tiến hành để xác định xem có tồn tại các nhánh đứt gãy chưa được ghi nhận gần đó hay không, điều này có thể khiến rủi ro địa chấn tại khu vực East Bay phức tạp hơn nhiều so với hiện tại.

Theo Daily Mail

Hải Yến