Ðề án 'Ðưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học': Cần cân nhắc điều kiện triển khai

Tuy chủ trương này tạo cơ hội hội nhập, song với địa phương có nhiều học sinh dân tộc thiểu số như Gia Lai lại nảy sinh không ít băn khoăn.

Nhiều rào cản…

Theo định hướng của Bộ GD&ĐT, Tiếng Anh không chỉ là một môn học mà từng bước trở thành phương tiện giao tiếp, giảng dạy trong nhà trường. Với trẻ mầm non, việc tiếp cận Tiếng Anh được thực hiện thông qua các hoạt động vui chơi, trò chuyện, ca hát nhằm hình thành phản xạ ngôn ngữ tự nhiên.

Chủ trương đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học được đánh giá là phù hợp với xu thế hội nhập. Song, với đặc thù địa bàn rộng, nhiều vùng sâu, vùng xa, tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số cao, việc triển khai tại Gia Lai được cho là cần có lộ trình phù hợp, tránh làm dàn trải khi điều kiện chưa bảo đảm.

Theo Sở GD&ĐT, việc tổ chức cho trẻ mầm non làm quen với Tiếng Anh hiện nay được thực hiện theo Thông tư số 50/2020/TT-BGDĐT, ban hành ngày 31-12-2020 của Bộ GD&ĐT về Chương trình làm quen với Tiếng Anh dành cho trẻ mẫu giáo, có hiệu lực từ ngày 31-3-2021.

Theo quy định, chương trình chỉ áp dụng tại những cơ sở giáo dục có đủ điều kiện và trên tinh thần tự nguyện. Thực tế, thời gian qua, việc dạy làm quen Tiếng Anh đã được triển khai tại một số trường mầm non.

Tuy nhiên, việc thực hiện vẫn gặp nhiều khó khăn do đội ngũ giáo viên mầm non chưa được đào tạo chuyên sâu về ngoại ngữ, trong khi địa phương chưa có nguồn kinh phí riêng cho hoạt động này. Hiện ngành giáo dục tỉnh vẫn đang chờ các hướng dẫn cụ thể, thống nhất hơn từ Bộ GD&ĐT.

Để chuẩn bị các điều kiện thực hiện Đề án, ngày 7-12, Sở GD&ĐT tỉnh đã tổ chức hội nghị tập huấn nâng cao hiệu quả dạy và học Tiếng Anh cho hơn 300 cán bộ, giáo viên, tập trung vào đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá và ứng dụng công nghệ.

Một buổi học của học sinh lớp 1, Trường Tiểu học Canh Hiệp (xã Canh Vinh). Ảnh: Hồ Điểm

Tuy vậy, thực tế tại nhiều trường học cho thấy việc dạy Tiếng Anh ở bậc tiểu học vẫn còn rất nhiều khó khăn, chứ chưa nói đến việc mở rộng xuống đến bậc mầm non.

Cô Trần Thị Ngọc Ánh-Giáo viên Trường Tiểu học Canh Hiệp (xã Canh Vinh) chia sẻ: Học sinh lớp 1 của trường có hơn 80% là người dân tộc thiểu số. Nhiều em vào lớp chưa nói sõi tiếng Việt, nên việc dạy đọc-viết đã rất vất vả. Nếu học quá nhiều, giáo viên lo các em bị quá tải.

Đối với Trường Mẫu giáo Sơn Ca ở xã vùng cao Ia Sao-nơi có khoảng 80% trẻ là người dân tộc thiểu số, cô Nguyễn Thị Anh Thư-Hiệu trưởng nhà trường-trăn trở: Trẻ 4-5 tuổi thường giao tiếp ở nhà bằng tiếng mẹ đẻ, đến trường mới dùng tiếng Việt.

Nếu chưa vững tiếng Việt mà cùng lúc làm quen thêm Tiếng Anh, các em rất dễ bị ngợp, rối và có thể sẽ ngại đi học. Với đặc thù địa phương, việc triển khai cần thực hiện từng bước, phù hợp lứa tuổi.

Ở bậc mầm non, nhiều trường cho biết ủng hộ chủ trương hội nhập, nhưng hiện chưa có giáo viên Tiếng Anh chuyên trách, phòng học chức năng và thiết bị nghe nhìn còn thiếu. Nếu triển khai đại trà mà không được đầu tư tương xứng thì khó đạt hiệu quả thực chất.

Bên cạnh đó, hạn chế về cơ sở vật chất cũng là “nút thắt” lớn. Ở nhiều điểm trường lẻ, điện lưới chưa ổn định, mạng internet chập chờn, việc áp dụng các phương pháp dạy ngoại ngữ hiện đại gần như không khả thi.

“Bài toán” giữ nền tảng tiếng Việt

Theo nhiều giáo viên và phụ huynh, băn khoăn lớn nhất hiện nay là nguy cơ tạo áp lực “đa ngôn ngữ” cho trẻ em dân tộc thiểu số. Với nhiều em, tiếng Việt đã là ngôn ngữ thứ hai, nay tiếp tục tiếp cận Tiếng Anh-ngôn ngữ thứ ba, ngay từ mầm non, dễ dẫn đến quá tải trong quá trình tiếp nhận.

Không chỉ ở vùng cao, tại khu vực đồng bằng, phụ huynh cũng bày tỏ sự thận trọng. Chị Hồ Thị Mỹ Lệ (xã Tuy Phước Đông) cho biết: “Con tôi mới 4 tuổi, đang được cho làm quen Tiếng Anh ở mức độ cơ bản. Gia đình vẫn ưu tiên cho con học vững tiếng Việt trước để sau này học các môn khác cho chắc. Tiếng Anh chỉ là làm quen ban đầu”.

Một buổi học Tiếng Anh của trẻ Trường Mầm non Bình Định (phường Bình Định). Ảnh: Hồ Điểm

Về phía đội ngũ giảng dạy, cô Hồ Thị Son-Giáo viên dạy Tiếng Anh giao tiếp tại các trường mầm non trên địa bàn phường Bình Định và xã An Nhơn Tây-cho rằng, việc cho trẻ tiếp cận Tiếng Anh sớm chủ yếu thông qua kỹ năng nghe-nói và các phương pháp trực quan, sinh động để tạo nền tảng ban đầu.

Tuy nhiên, với trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cần ưu tiên tiếng Việt là chính, Tiếng Anh chỉ nên bắt đầu từ những từ đơn giản nhất.

Ở góc nhìn chuyên môn, các chuyên gia giáo dục cũng cho rằng giai đoạn mầm non là “thời kỳ vàng” để phát triển ngôn ngữ, nhưng điều quan trọng là phải bảo đảm sự vững chắc của ngôn ngữ mẹ đẻ và tiếng Việt.

Việc cho trẻ làm quen Tiếng Anh sớm không sai, song phương pháp và đối tượng phải được cân nhắc kỹ, không thể áp cùng một chuẩn cho tất cả các vùng.

Thực tiễn cho thấy, việc đưa Tiếng Anh vào trường học là yêu cầu tất yếu trong tiến trình hội nhập, song phải được triển khai trên cơ sở điều kiện cụ thể của từng địa phương.

Hội nhập phải đi đôi với giữ vững nền tảng tiếng Việt, bảo đảm mục tiêu phát triển toàn diện, bền vững cho trẻ em, đúng với tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

HỒ THỊ ĐIỂM