EU 'chốt' số phận khí đốt Nga

Ủy ban châu Âu (EC) đã nhấn mạnh rằng khí đốt Nga sẽ không bao giờ trở lại vì lệnh cấm của EU đối với nhiên liệu từ gã khổng lồ Á-Âu – dự kiến có hiệu lực hoàn toàn vào đầu năm 2028 – là lệnh cấm vĩnh viễn, bất chấp sự chỉ trích từ Hungary và Slovakia.

Ủy viên năng lượng EU Dan Jorgensen cho biết, lệnh cấm nhập khẩu khí đốt Nga được đề xuất sẽ vẫn được duy trì, bất kể có hòa bình ở Ukraine hay không.

Đề xuất này đang phải đối mặt với phản ứng dữ dội từ Hungary và Slovakia, nhưng các quốc gia này được cho là không có đủ sự ủng hộ để ngăn chặn kế hoạch cấm khí đốt Nga trở thành luật ở EU.

Theo đề xuất, các công ty châu Âu sẽ bị cấm nhập khẩu khí đốt Nga hoặc cung cấp dịch vụ tại các cảng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của EU cho khách hàng Nga, muộn nhất là kể từ ngày đầu tiên của năm 2028.

Cụ thể, các thỏa thuận có thời hạn dưới 1 năm – được ký kết trước ngày 17/6 – sẽ phải chấm dứt từ ngày 17/6 năm sau. Bất kỳ hợp đồng nào được ký kết trong năm nay sẽ phải được thanh lý trước ngày 1/1/2026.

Budapest và Bratislava sẽ có thời hạn đến ngày 1/1/2028 để chấm dứt mọi hoạt động nhập khẩu năng lượng Nga, bao gồm cả những hợp đồng ngắn hạn.

Cuối cùng, mọi hoạt động nhập khẩu theo các hợp đồng dài hạn hiện có sẽ bị cấm từ ngày 1/1/2028, về cơ bản chấm dứt việc EU sử dụng khí đốt Nga kể từ thời điểm trên.

Các công ty châu Âu sẽ bị cấm nhập khẩu khí đốt Nga với thời hạn muộn nhất là kể từ ngày đầu tiên của năm 2028. Ảnh: Bloomberg

Ông Jorgensen cho biết, kế hoạch loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch của Nga không phải chỉ là phản ứng trước chiến dịch quân sự của Moscow ở Ukraine.

"Đây là lệnh cấm mà chúng tôi đưa ra vì Nga đã sử dụng năng lượng làm vũ khí chống lại chúng tôi… và do đó họ không phải là đối tác thương mại đáng tin cậy", vị quan chức EU nói. "Điều đó cũng có nghĩa là, bất kể có hòa bình hay không, lệnh cấm này vẫn sẽ có hiệu lực".

Các nhà nhập khẩu của EU sẽ được yêu cầu cung cấp cho các nhân viên hải quan thông tin chi tiết về nguồn của khí đốt để ngăn chặn mọi nỗ lực bán hàng nhập khẩu của Nga dưới vỏ bọc mới.

Khoảng 13% lượng khí đốt nhập khẩu của EU dự kiến sẽ đến từ Nga vào năm 2025, so với 45% vào năm 2021.

Trong khi châu Âu đã cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt qua đường ống từ Nga, thì vào năm 2024, họ đã mua một lượng LNG kỷ lục của Nga, làm dấy lên câu hỏi về cam kết của EU đối với Ukraine và các mục tiêu về khí hậu.

Brussels bày tỏ sự tin tưởng rằng các công ty châu Âu chấm dứt hợp đồng khí đốt dài hạn sẽ không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Ông Jorgensen cho biết, các biện pháp này được thiết kế để đủ mạnh về mặt pháp lý để các công ty có thể viện dẫn điều khoản hợp đồng về "bất khả kháng" – một sự kiện không thể lường trước – để phá vỡ hợp đồng khí đốt với Nga. "Không phải họ là người phá vỡ hợp đồng, mà thực sự là bất khả kháng", ông nói.

EU cũng muốn chấm dứt nhập khẩu dầu Nga qua đường ống vào năm 2028, so với 3% hiện nay và 27% vào năm 2021.

Nhưng đề xuất mới nhất không xóa bỏ quyền miễn trừ đối với lệnh cấm vận dầu mỏ của EU dành cho Hungary và Slovakia.

Để thay thế nguồn cung của Nga, EU đã ra tín hiệu rằng họ sẽ mở rộng năng lượng sạch và có thể nhập khẩu thêm LNG từ Mỹ.

Minh Đức (Theo The Guardian, Reuters)