Gia tăng ca cấp cứu do bia rượu dịp cuối năm

Chăm sóc, điều trị bệnh nhân nhập viện do rượu. Ảnh: BVĐK Cẩm Phả

Từ “thú vui” đến những ca cấp cứu sinh tử

Ghi nhận cho thấy, tại khắp các bệnh viện trên cả nước, bia rượu từ lâu đã trở thành một trong những “nguyên nhân nền” phổ biến của các ca nhập viện nặng. Một trong những nguy cơ thường bị đánh giá thấp là hạ đường huyết do rượu. Khi uống rượu, gan ưu tiên chuyển hóa ethanol, làm ức chế quá trình tân tạo đường. Nếu người uống rượu không ăn hoặc bỏ bữa, lượng đường trong máu có thể tụt nhanh và sâu, dẫn đến rối loạn ý thức, co giật, hôn mê và tổn thương não không hồi phục.

BSCKI Phạm Công Doanh - Trưởng Đơn vị Lọc máu – Thay huyết tương (Bệnh viện Gia An 115) cho biết, viêm tụy cấp do rượu là bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao nếu diễn tiến nặng, đặc biệt ở những bệnh nhân uống rượu kéo dài nhiều ngày liên tục. Không ít ca bệnh còn rất trẻ, chỉ ngoài 20 hoặc 30 tuổi, nhưng đã phải đối mặt với suy đa tạng. Có bệnh nhân nhập viện sau nhiều ngày uống rượu liên tục, khi đến thì tụy đã hoại tử, nhiễm trùng lan rộng, tiên lượng rất xấu.

Nguy hiểm không kém là ngộ độc rượu chứa methanol – loại rượu pha cồn công nghiệp vẫn âm thầm tồn tại trên thị trường. Methanol khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid formic, gây toan chuyển hóa nặng, tổn thương thần kinh thị giác, não và tim. Người bệnh có thể mù vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được lọc máu kịp thời. Thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân nhập viện muộn do ban đầu chỉ có triệu chứng mệt, đau đầu, buồn nôn, đến khi suy hô hấp, mờ mắt mới được đưa đi cấp cứu thì đã qua “giờ vàng” điều trị.

Không dừng lại ở đó, rượu bia còn là yếu tố khởi phát và làm nặng thêm các bệnh tim mạch và thần kinh. Uống nhiều rượu làm tăng huyết áp đột ngột, gây rối loạn nhịp tim, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ, đặc biệt ở người có sẵn bệnh nền. Các khoa cấp cứu từng tiếp nhận không ít trường hợp đột quỵ não hoặc xuất huyết não xảy ra ngay sau các cuộc nhậu kéo dài, để lại di chứng liệt nửa người hoặc tử vong.

Khi những bữa tiệc trở thành “điểm nóng” cấp cứu

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, từ khoảng tháng 11 dương lịch đến sau Tết Nguyên đán, các khoa cấp cứu, hồi sức và chống độc trên cả nước đều ghi nhận số ca nhập viện liên quan đến rượu bia tăng vọt.

Theo BS Phạm Công Doanh, viêm tụy cấp do rượu dịp cuối năm thường nặng hơn so với các thời điểm khác trong năm. Nguyên nhân là người bệnh không chỉ uống nhiều trong một bữa, mà uống liên tiếp, không có thời gian hồi phục.

Song song với đó, ngộ độc rượu và hạ đường huyết là nhóm bệnh cảnh tăng nhanh vào dịp cuối năm. Một nguy cơ khác cũng gia tăng mạnh là ngộ độc rượu pha methanol. Cuối năm, nhu cầu sử dụng rượu tăng cao, kéo theo sự lưu hành của nhiều loại rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, đặc biệt tại các vùng nông thôn, khu công nghiệp, công trường. Methanol không gây say ngay như ethanol, nên người uống dễ chủ quan. Chỉ sau vài giờ đến một ngày, bệnh nhân bắt đầu mờ mắt, khó thở, toan chuyển hóa nặng, suy hô hấp. Khi nhập viện muộn, nguy cơ mù vĩnh viễn hoặc tử vong là rất cao.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho hay, khoảng thời gian này, gần như ngày nào cũng có bệnh nhân nhập viện vì ngộ độc rượu, trong đó không ít ca rơi vào tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, toan chuyển hóa nặng hoặc ngừng tuần hoàn.

Không chỉ các bệnh lý nội khoa, tai nạn và chấn thương liên quan đến rượu bia cũng gia tăng rõ rệt dịp cuối năm. Các khoa cấp cứu thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân tai nạn giao thông, ngã, đánh nhau, chấn thương sọ não sau khi uống rượu. Rượu làm giảm khả năng phán đoán, phản xạ chậm, tăng hành vi bốc đồng – những yếu tố khiến nguy cơ tai nạn tăng cao, đặc biệt vào ban đêm.

Đáng lưu ý, nhóm nguy cơ cao nhất trong các ca nhập viện cuối năm vẫn là nam giới trong độ tuổi 30 – 55, nhiều người là lao động chính của gia đình. Khi biến cố xảy ra, không chỉ bản thân người bệnh gánh chịu hậu quả sức khỏe, mà gia đình còn phải đối mặt với gánh nặng kinh tế do chi phí điều trị lớn, thời gian nằm viện dài và nguy cơ mất khả năng lao động.

Các chuyên gia cho rằng, điều đáng lo không chỉ nằm ở số lượng ca nhập viện tăng, mà ở tâm lý xem nhẹ nguy cơ của người dân. Uống rượu cuối năm vẫn được coi là “khó tránh”, là một phần của giao tiếp xã hội. Nhiều người biết rượu có hại nhưng tin rằng “uống một chút không sao”, hoặc chủ quan vì trước đó từng uống nhiều lần mà chưa gặp vấn đề. Chính sự tích lũy này khiến khi biến chứng xảy ra, hậu quả thường rất nặng nề.

Trước thực tế đó, ngành y tế liên tục đưa ra khuyến cáo: cuối năm không phải là thời điểm để thử sức với rượu bia. Những người có tiền sử viêm tụy, gan nhiễm mỡ, tăng mỡ máu, đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc từng nhập viện vì rượu cần tuyệt đối kiêng rượu. Người khỏe mạnh cũng cần hạn chế tối đa, không uống rượu khi đói, không uống liên tục nhiều ngày, không sử dụng rượu không rõ nguồn gốc.

Đức Trân