Gia tăng tình trạng ly hôn ở lao động đi làm ngoài tỉnh

Thực trạng

Tìm hiểu thực tế tại xã Tông Lạnh, huyện Thuận Châu, từ năm 2019 trở lại đây, tất cả các thôn, bản trong xã đều có người đi làm ăn xa, trung bình 400-500 người/năm. Qua thống kê chưa đầy đủ, đến nay, toàn xã có gần 20 vụ ly hôn là công nhân đi lao động và làm nghề tự do ở ngoài tỉnh, riêng năm 2021 có 13 vụ ly hôn, nhiều nhất là ở bản Lạnh có 5 cặp vợ chồng ly hôn.

Những tháng ngày hạnh phúc của gia đình Lò Thị T. (SN 1998) và Lường Văn M (SN 1995) ở bản Lạnh nhanh chóng qua đi khi cuộc sống của đôi vợ chồng trẻ lâm vào cảnh khốn khó. Năm 2021, để chăm lo cho cuộc sống gia đình khi có thêm thành viên, M đành để vợ về tỉnh Bắc Giang làm công nhân, sau vài tháng T đòi ly hôn chồng. Đầu năm 2022, sau khi 2 vợ chồng vừa ly hôn xong, T bỏ con cho chồng để đi lấy chồng mới ở Bắc Giang. Đến giờ, ông bố trẻ vẫn chưa vượt qua cú sốc gia đình tan vỡ.

Tổ hòa giải xã Tông Lạnh tuyên truyền vận động hòa giải mâu thuẫn ly hôn tại cơ sở.

Cùng hoàn cảnh như anh M ở bản Lạnh, anh Lò Văn P (34 tuổi) ở bản Thẳm, nói về hôn nhân của mình: Vợ chồng tôi kết hôn được gần 10 năm, cuộc sống tuy khó khăn, nhưng yên ấm. Đến tháng 10/2021, vợ xin đi cùng một số chị em trong bản làm công nhân tại tỉnh Hải Dương, để con trai ở nhà cho tôi chăm sóc. Chưa đầy 1 tháng sau, cô ấy gọi điện cho tôi và nói rằng sống với tôi nhàm chán nên muốn ly hôn, tôi không hiểu tại sao cô ấy lại muốn ly hôn vì bản thân không rượu chè, cờ bạc gì, nhưng cũng tự ái nên ký đơn luôn. Từ khi có ý định ly hôn đến bây giờ chuẩn bị ra tòa cô ấy cũng không liên lạc hỏi han con trai như thế nào!

Tiếp tục chúng tôi đến xã Mường Bú, là 1 trong những địa phương có số lượng người đi làm ăn ngoài tỉnh đông nhất huyện Mường La với hơn 1 nghìn công dân. Qua thống kê sơ bộ, 25, bản, tiểu khu của xã đều có trường hợp ly hôn do đi làm ăn xa và đều là các cặp vợ chồng trẻ; trong đó, bản Mường Bú có số cặp vợ chồng ly hôn nhiều nhất với 14 vụ.

Anh Lò Văn Biên, Trưởng bản Mường Bú, nói: Bản hiện có hơn 50 công nhân đi làm ngoài tỉnh, trước khi các cặp đôi có ý định viết đơn ly hôn, tổ hòa giải của bản đều đã đến tận nhà tuyên truyền, vận động, khuyên răn các cặp vợ chồng bình tĩnh nhìn nhận lại vấn đề, giữ hạnh phúc gia đình, song đến nay chưa hòa giải được vụ nào.

Ông Cà Văn Dọn, Chủ tịch UBND xã Mường Bú, cho biết: Đến nay, xã Mường Bú có hơn 50 cặp vợ chồng đi làm ngoài tỉnh đã ly hôn; các cặp ly hôn ở trong độ tuổi từ 20-35 tuổi. Ngoài ra, nhiều cặp cũng đang lục đục, nguy cơ đổ vỡ gia đình rất cao. Nhận thấy, chủ yếu người vợ đi làm ăn xa, thì nguy cơ tan vỡ gia đình cao hơn, bởi nhiều người quen với môi trường làm việc ở thành phố thu nhập cao, về nhà chán cảnh đồng áng đầu tắt, mặt tối. Chưa có trường hợp nào liên quan đến làm ăn xa ly hôn, mà xã, bản hòa giải thành công.

Nguyên nhân và hệ lụy

Ông Lò Văn Sâm, Chủ tịch UBND xã Tông Lạnh, cho biết: Trong xã có nhiều thiếu nữ học xong cấp 2, cấp 3 đã lấy chồng, chưa kịp tiếp xúc nhiều với xã hội. Đến khi đi làm ở khu công nghiệp, các tỉnh, thành phố thấy cuộc sống hiện đại, khác với ở nhà sẽ có sự so sánh và muốn thay đổi. Bên cạnh đó, quan niệm về hôn nhân ngày nay không còn bó buộc người phụ nữ phải cam chịu nữa, phụ nữ hiểu biết về Luật Hôn nhân và gia đình, người phụ nữ được đi làm và có thu nhập, không còn phụ thuộc vào kinh tế của chồng hay của gia đình chồng, là điều kiện để phụ nữ tự quyết định cuộc sống của họ. Vì vậy, trong xã đứng đơn ly hôn chủ yếu là phụ nữ. Hiện, nhiều cặp muốn ly hôn không qua hòa giải ở xã, mà ra thẳng Tòa án gửi đơn ly hôn để được giải quyết nhanh chóng.

Thực tế, có nhiều nguyên dân dẫn đến tình trạng ly hôn ở lao động ngoài tỉnh gia tăng. Do không có công việc ổn định, vợ hoặc chồng hoặc cả vợ chồng đều phải đi làm ở xa, làm công nhân trong các khu công nghiệp, xí nghiệp ở các tỉnh, thành phố trong cả nước. Khi đó, vợ chồng không có điều kiện sống chung, một hay các bên có cơ hội tiếp xúc với nhiều người khác giới hoặc do bị dụ dỗ, lôi kéo nên vợ, chồng phát sinh mâu thuẫn dẫn đến ly hôn. Trong khi đó, điều kiện ly hôn hiện nay theo quy định của pháp luật khá thoáng, chỉ cần một bên nộp đơn xin ly hôn và cương quyết ly hôn thì tòa án có thể cho ly hôn mà chưa có quy định vợ chồng sống ly thân bao lâu mới được ly hôn hoặc chỉ quy định con dưới 12 tháng tuổi, chồng không được nộp đơn xin ly hôn mà không kéo dài hơn để các cặp vợ chồng có thời gian suy nghĩ, hồi tâm chuyển ý...

Hậu quả sau những cuộc ly hôn là có nhiều trẻ em sống trong cảnh thiếu tình thương, sự chăm sóc, nuôi dưỡng của cha hoặc mẹ; nhiều trường hợp cha, mẹ đều không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng, lớn lên nhờ sự chăm nom của ông, bà, người thân; điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển nhân cách và lối sống của con trẻ, lâu dài dẫn tới phát sinh những hành vi vi phạm pháp luật, nảy sinh nhiều vấn đề xã hội.

Giải pháp giảm thiểu ly hôn

Ông Nguyễn Minh Hải, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, cho biết: Để giảm thiểu tình trạng ly hôn của lao động nông thôn đi làm ngoài tỉnh rất khó có giải pháp cụ thể. Gắn với nhiệm vụ chính trị được giao, Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Tòa án nhân dân tỉnh tiếp tục chỉ đạo Tòa án nhân dân hai cấp tập trung thực hiện công tác hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Nhất là hòa giải trong các vụ việc hôn nhân và gia đình, nhằm hàn gắn các gia đình trước nguy cơ tan vỡ. Mặt khác, Tòa án nhân dân hai cấp của tỉnh cũng đưa nhiệm vụ hòa giải, đối thoại thành một chỉ tiêu thi đua, trong đó nhấn mạnh việc hòa giải các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, góp phần hạn chế tình trạng ly hôn gia tăng.

Nhận thấy, để giảm thiểu tình trạng ly hôn của lao động nông thôn đi làm ngoài tỉnh hiện nay không chỉ là vấn đề riêng của ngành tòa án, mà cần sự quan tâm của các cấp, ngành, nhất là chính quyền và các đoàn thể cơ sở cùng phải chung tay, góp sức, làm tốt công tác hòa giải ngay từ cơ sở, giải quyết những mâu thuẫn ngay khi mới phát sinh, từ đó hạn chế việc gửi đơn ra Tòa để xin ly hôn.

Lo ngại về tỷ lệ ly hôn tăng cao ở các cặp vợ chồng trẻ đi lao động ngoại tỉnh, bà Quàng Thị Vân, Phó Chủ tịch Thường trực Hội LHPN tỉnh, cho biết: Trước thực trạng này, Hội LHPN tỉnh đang tập trung chỉ đạo các cấp Hội chú trọng nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục tiền hôn nhân, trang bị những kiến thức nền tảng, kỹ năng cần thiết về đời sống vợ chồng cho các đối tượng nữ thanh niên, vị thành niên, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi kết hôn, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của phụ nữ với con cái, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của gia đình để xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, bền vững...

Hệ thống Tòa án hai cấp tỉnh chú trọng công tác hòa giải trong các vụ việc hôn nhân và gia đình.

Công tác tuyên truyền, vận động, hỗ trợ đoàn viên, thanh niên xây dựng gia đình hạnh phúc bền vững cần được Đoàn thanh niên các cấp chú trọng thực hiện. Đồng chí Nguyễn Duy Dũng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh Đoàn thông tin: Tỉnh đoàn tăng cường chỉ đạo tổ chức đoàn các cấp đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nhân cách đạo đức, cách ứng xử cho đoàn viên, thanh niên. Đồng thời, tổ chức nhiều hoạt động thiết thực nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện giúp ĐVTN làm tốt vai trò của tuổi trẻ trong gia đình; biểu dương những gia đình trẻ điển hình để lan tỏa các giá trị tốt đẹp của gia đình Việt Nam, nhân lên những tấm gương gia đình tiêu biểu. Qua đó, ĐVTN nâng cao nhận thức về vai trò và giá trị của việc xây dựng gia đình hạnh phúc, ấm no, tiến bộ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương; tích lũy thêm những kỹ năng xây dựng và giữ gìn gia đình hạnh phúc.

Các địa phương cũng cần tập trung chỉ đạo cơ quan chuyên môn, Phòng lao động Thương binh và xã hội huyện phối hợp với Trung tâm giới thiệu việc làm và các Công ty có nhu cầu tuyển lao động, nên vận động cả cặp vợ chồng đi làm xa, vừa làm kinh tế vừa chăm sóc nhau. Các cơ quan chức năng đồng hành, tăng cường nguồn vốn vay cho các hộ nghèo, cận nghèo để phát triển sản xuất, cho vay giải quyết việc làm; đa dạng hóa hình thức dạy nghề phù hợp với từng đối tượng; giúp đỡ, định hướng thanh niên khởi nghiệp, phát triển kinh tế ngay tại địa phương... để các gia đình trẻ có công việc ổn định, bền vững, cùng xây đắp gia đình hạnh phúc.

Thủy Ngân