Giá thực phẩm và nhiên liệu tăng có thể làm tê liệt tăng trưởng kinh tế toàn cầu

Chi phí năng lượng và lương thực tăng cao cộng thêm lạm phát toàn cầu vốn đã gia tăng, khiến nhiệm vụ kiềm chế lạm phát của các ngân hàng trung ương trở nên khó khăn hơn so với chỉ hai tháng trước.

Cuộc khủng hoảng Ukraine đang gây ra cú sốc lạm phát đình trệ nghiêm trọng, đẩy giá cả tăng cao khi nguồn cung năng lượng bị đe dọa. (Ảnh: AFP/TTXVN).

Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) và các ngân hàng trung ương khác dự đoán sẽ tăng lãi suất chính nhiều lần trong năm nay. Các nhà phân tích và các tổ chức quốc tế lớn cảnh báo rằng điều này cùng với giá năng lượng và lương thực tăng, dự kiến sẽ làm giảm sự phát triển kinh tế vào năm 2022, có thể cản trở sự gia tăng nhu cầu dầu toàn cầu.

Giá năng lượng: “Cao hơn trong thời gian dài hơn”

Theo nghiên cứu về Triển vọng Thị trường Hàng hóa của Ngân hàng Thế giới công bố hôm thứ Ba (26/4), cú sốc năng lượng tồi tệ nhất kể từ những năm 1970 được dự đoán sẽ giữ giá dầu và các năng lượng khác ở mức cao trong nhiều năm do việc Nga tấn công Ukraine làm thay đổi dòng chảy thương mại năng lượng, tiêu dùng và sản xuất.

"Mặc dù giá có khả năng đạt đỉnh vào năm 2022, nhưng chúng dự kiến sẽ vẫn cao hơn đáng kể so với dự đoán trước đây." Tương lai của các thị trường hàng hóa phần lớn phụ thuộc vào độ dài của cuộc xung đột ở Ukraine và mức độ nghiêm trọng của sự gián đoạn dòng chảy hàng hóa, với rủi ro chính là giá hàng hóa sẽ còn cao hơn trong thời gian dài ”, ngân hàng cảnh báo.

Sau khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự lên Ukraine, giá năng lượng vào tháng 3 năm 2022 đã cao gấp đôi so với tháng 3 năm 2021, trong đó khí đốt tự nhiên và than đá có mức tăng giá mạnh nhất.

Dầu thô Brent được dự đoán sẽ đạt trung bình 100 USD/ thùng trong năm nay, tăng 42% so với năm 2021 và là mức cao nhất hàng năm kể từ năm 2013.

Giá dầu Brent được dự đoán sẽ giảm xuống còn 92 USD/ thùng vào năm 2023, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với 5 năm trung bình $ 60 mỗi thùng.

Giá thực phẩm đã đạt mức cao nhất mọi thời đại. Hơn nữa, ngân hàng tuyên bố rằng việc tăng giá đối với các mặt hàng thực phẩm - trong đó Nga và Ukraine là các nhà sản xuất chính - và phân bón, vốn dựa vào khí đốt tự nhiên làm đầu vào sản xuất, đã cao nhất kể từ năm 2008.

Chỉ số giá lương thực của FAO đạt mức cao mới trong tháng 3, trung bình là 159,3 điểm, tăng 12,6% so với tháng 2, khi con số này đã đạt mức cao nhất kể từ khi được thành lập vào năm 1990, theo Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO).

Ayhan Kose, Giám đốc Nhóm Triển vọng của Ngân hàng Thế giới, cho biết tại buổi ra mắt Triển vọng Thị trường Hàng hóa: “Giá hàng hóa cao hơn làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát vốn đã gia tăng trên khắp thế giới”.

Theo mối quan tâm mở trong sáu hợp đồng tương lai cây trồng chính, thị trường dự đoán rằng giá lương thực sẽ tiếp tục tăng.

Theo báo cáo Cam kết thương nhân do các sàn giao dịch công bố, "nguy cơ xảy ra khủng hoảng lương thực toàn cầu do lo ngại về thời tiết, cũng như nguy cơ giảm mạnh sản lượng năm nay của Ukraine, đã góp phần giảm triển vọng ngành ngũ cốc và đậu tương". Ole Hansen, Giám đốc Chiến lược Hàng hóa tại Ngân hàng Saxo chia sẻ.

Phản ứng phức tạp của áp lực lạm phát

Việc tăng giá năng lượng và thực phẩm gây áp lực lên giá tiêu dùng và các nhà hoạch định chính sách phải đối mặt với những rào cản mới trong việc quản lý lạm phát, vốn không phải là "nhất thời" - như các chuyên gia đã nói vào năm ngoái - trong nhiều tháng.

"Trận chiến cũng đang gây ra các mô hình thương mại đắt đỏ hơn, có thể dẫn đến lạm phát dài hạn." Theo Ngân hàng Thế giới, làn sóng thương mại mới sẽ được hình thành.

"Chi phí năng lượng và thực phẩm tăng nhanh sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng và thúc đẩy lạm phát đáng kể, làm phức tạp các cân nhắc chính sách mà các ngân hàng trung ương phải đối mặt", ngân hàng cảnh báo.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tuần trước cũng cảnh báo rằng cuộc xung đột Ukraine đang làm đình trệ sự phục hồi kinh tế toàn cầu vì "thiệt hại kinh tế từ cuộc xung đột sẽ góp phần làm giảm tốc độ GDP toàn cầu vào năm 2022 và góp phần vào lạm phát."

Tăng trưởng toàn cầu được dự đoán sẽ giảm từ 6,1% vào năm 2021 xuống còn 3,6% vào năm 2022 và 2023. Theo IMF, con số này thấp hơn 0,8 và 0,2 điểm phần trăm so với dự báo vào tháng 1 cho các năm 2022 và 2023, tương ứng.

Theo IMF, lạm phát sẽ vẫn ở mức cao trong một thời gian dài hơn so với dự đoán trước đây, do "giá hàng hóa do chiến tranh tăng và áp lực giá ngày càng lớn."

"Lạm phát tăng cao sẽ làm phức tạp các ngân hàng trung ương phải đánh đổi giữa việc kiềm chế áp lực giá cả và bảo vệ tăng trưởng", quỹ lưu ý.

Tại Hoa Kỳ, Fed sẽ hoạt động tích cực hơn để kiềm chế lạm phát, bằng cách xem xét việc tăng lãi suất 50 điểm cơ bản vào đầu tháng tới.

Trong đó, Fed sẽ đặt mục tiêu đưa cung và cầu trở lại trạng thái cân bằng để giảm lạm phát mà không gây ra suy thoái. Mặc dù đây sẽ là một vấn đề nan giải.

Lê Na (Theo Oil Price)