Lợi ích kinh tế khổng lồ ở ga metro TP.HCM

Các nhà ga của tuyến metro số 1 TP.HCM có tiềm năng thương mại khổng lồ. Ảnh: Quỳnh Danh.

Không chỉ giúp giảm áp lực hạ tầng giao thông, các tuyến metro còn mở ra tiềm năng thương mại khổng lồ dọc hành lang đô thị và ngay tại các nhà ga, nơi đón hàng trăm nghìn lượt khách mỗi ngày.

Sau khi ga metro số 1 TP.HCM (Bến Thành - Suối Tiên) đi vào hoạt động, bài toán đặt ra cho đơn vị quản lý là việc sớm hoạch định chiến lược khai thác thương mại tại nhà ga để tăng doanh thu đồng thời mang lại nhiều tiện ích cho người dân.

Bài học từ các quốc gia láng giềng như Singapore, Malaysia hay Thái Lan cho thấy nếu được quy hoạch và vận hành bài bản, không gian trong metro TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành "con gà đẻ trứng vàng".

Hệ sinh thái bán lẻ thông minh, đa dạng

Tại Singapore, việc khai thác bán lẻ dọc theo các tuyến MRT được giao cho Stellar Lifestyle, công ty con thuộc SMRT Corporation. Đây là một trong những nhà vận hành bất động sản bán lẻ trong hệ thống giao thông công cộng lớn nhất châu Á, quản lý hơn 160 nhà ga, 730.000 m2 diện tích quảng cáo và thương mại, cùng hơn 8.000 màn hình kỹ thuật số.

Stellar không chỉ cho thuê mặt bằng mà còn tư vấn chiến lược phân tích hành vi người đi lại để chọn lọc thương hiệu phù hợp.

Việc tuyển chọn nhà bán lẻ được thực hiện qua hệ thống đấu thầu minh bạch với tiêu chí rõ ràng, chú trọng các mô hình F&B tiện lợi, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ logistics và trải nghiệm số. Stellar cho biết chiến lược của họ là xây dựng hệ sinh thái bán lẻ nhỏ nhưng thông minh, tận dụng tối đa hành vi tiêu dùng trong lúc di chuyển.

Ví dụ, mô hình Hive Express tại ga Raffles Place lại đóng vai trò như một “vườn ươm” cho mô hình bán lẻ không người bằng cách kết hợp máy bán hàng tự động, AI và thanh toán số. RedMart, nền tảng siêu thị online của Lazada, là một trong những đối tác đầu tiên triển khai mô hình cửa hàng không nhân viên tại đây.

Một số ga khác như Woodlands MRT (TEL) cũng phát triển tổ hợp tiện ích đa dạng như trà sữa, thức ăn nhanh, siêu thị mini, đi kèm với dịch vụ làm móng và cắt tóc nhanh.

Tại Bangkok, việc khai thác bán lẻ trong ga do BEM (Bangkok Expressway and Metro) và BTS Group Holdings quản lý. Trong đó, đơn vị trực tiếp điều hành không gian thương mại tại nhiều ga MRT là Bangkok Metro Networks Limited (BMN), công ty con của BEM chuyên về quản lý quảng cáo và mặt bằng thương mại.

Metro Mall thường tích hợp quán ăn nhanh, cửa hàng mỹ phẩm, đồ điện tử, với khách thuê chủ yếu là thương hiệu bản địa.

Một số thương hiệu phổ biến có thể kể đến như Lawson 108 (chuỗi tiện lợi), Cafe Amazon (cafe nội địa) và gần đây là Gourmet Market, chuỗi siêu thị cao cấp thuộc The Mall Group, mở tại ga Lat Phrao.

Các ga metro ở Bangkok có nhiều cửa hàng bản lẻ đa dạng từ F&B, mỹ phẩm, dược phẩm... Ảnh: BEM.

Tại Malaysia, việc vận hành và khai thác thương mại tại các nhà ga do hai đơn vị chính đảm nhiệm là MRT Corp và Rapid KL (thuộc Prasarana Malaysia Berhad).

Cơ chế đấu thầu mặt bằng thường được công bố công khai trên cổng thông tin của MRT Corp, kèm yêu cầu chi tiết về mô hình cửa hàng, kinh nghiệm vận hành và kế hoạch kinh doanh.

Danh mục dịch vụ được khai thác đa dạng từ máy bán hàng tự động, mini mart đến salon tóc, đổi tiền, giao nhận bưu kiện, điểm trải nghiệm sản phẩm.

Nguồn lợi kinh tế khổng lồ

Thực tế cho thấy cả đơn vị vận hành và các doanh nghiệp bán lẻ, dịch vụ đều có thể thu lợi lớn nhờ kinh doanh tại ga metro.

Trong báo cáo tài chính gần nhất của SMRT (năm tài khóa kết thúc tháng 3/2024), mảng kinh doanh ngoài vé (non-fare revenue), bao gồm cho thuê bán lẻ và quảng cáo, đạt khoảng 274 triệu SGD (213 triệu USD), chiếm 24,6% tổng doanh thu hợp nhất của tập đoàn.

Con số này tăng hơn 18% so với năm trước, thể hiện xu hướng tăng trưởng ổn định của mảng dịch vụ thương mại trong hệ thống MRT.

Từ năm tài chính 2021 đến 2024, doanh thu non-fare của SMRT đã tăng trưởng trung bình gần 10% mỗi năm, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của hoạt động bán lẻ và quảng cáo tại nhà ga.

Theo Channel NewsAsia, kể từ khi khai trương, trung tâm bán lẻ Staytion được vận hành bởi Stellar tại ga Dhoby Ghaut đã ghi nhận mức tăng trưởng 30% về lượt khách nhờ mô hình tích hợp co-working, khám bệnh, tiệm làm đẹp và tổ chức chợ đồ cũ cuối tuần.

Hành khách đến ga Dhoby Ghaut giờ đây có thể tập gym, gặp bác sĩ và thưởng thức salad mà không cần rời khỏi nhà ga. Ảnh: Chong Jun Liang.

Theo báo cáo tài chính 2023 của Prasarana (Malaysia), doanh thu từ mảng bất động sản và quảng cáo (bao gồm khai thác không gian tại ga metro) chiếm khoảng 13% tổng doanh thu tập đoàn, đạt hơn 350 triệu RM (hơn 83 triệu USD).

Tại Nhật Bản, các tập đoàn đường sắt như JR East, Tokyo Metro đều sở hữu và khai thác hệ thống bán lẻ, bất động sản, khách sạn ngay trong và xung quanh ga tàu.

Chẳng hạn, ga Tokyo và Shinjuku tích hợp hàng trăm cửa hàng, siêu thị, hiệu thuốc, dịch vụ ăn uống, hoạt động gần như 24/7, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi ngày.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm tài khóa 2023 (kết thúc tháng 3/2023), doanh thu từ mảng ngoài vận tải, bao gồm bất động sản, bán lẻ, khách sạn và dịch vụ liên quan, đạt hơn 1.205 tỷ yen (8,14 tỷ USD), chiếm 28,5% tổng doanh thu toàn tập đoàn.

Trong đó, riêng mảng bán lẻ và dịch vụ (bao gồm cả các hoạt động trong nhà ga) mang về khoảng 677 tỷ yen (4,57 tỷ USD). Những con số này cho thấy vai trò to lớn của hệ sinh thái thương mại gắn với metro trong tổng thể hoạt động kinh doanh của JR East.

Diệu Thanh