Giải pháp chiến lược cho tương lai bền vững

Trẻ mầm non TPHCM trong một hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025). Ảnh minh họa: INT

Nỗ lực vì mục tiêu chung

Cô Nguyễn Thị Mai Vân - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Hà Trì (Hà Đông, Hà Nội) cho biết, trong những năm qua, công tác phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 - 5 tuổi trên địa bàn phường Hà Đông đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tỷ lệ huy động trẻ ra lớp ổn định, các độ tuổi đều hoàn thành và duy trì vững chắc chỉ tiêu phổ cập theo quy định.

Tuy nhiên, công tác phổ cập vẫn còn gặp một số khó khăn, thách thức. Hà Đông là khu vực đô thị hóa nhanh, dân số cơ học tăng mạnh, trong khi quỹ đất dành cho giáo dục mầm non còn hạn chế, dẫn đến thiếu phòng học và sĩ số lớp cao ở một số thời điểm. Xu hướng già hóa dân số, tỷ lệ trẻ trong độ tuổi mầm non giảm dần đòi hỏi địa phương phải điều chỉnh linh hoạt trong quy hoạch mạng lưới trường lớp, sắp xếp biên chế và phân bổ đội ngũ giáo viên phù hợp với thực tế phát triển dân cư.

Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương thông tin, giai đoạn 2018 - 2025, Hà Nội đã đầu tư cho giáo dục mầm non hơn 62.000 tỷ đồng. Mạng lưới trường phát triển đồng bộ, tỷ lệ huy động trẻ ra lớp tăng.

Năm 2025, Hà Nội có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với 1.160 trường mầm non, chiếm khoảng 1/10 tổng số trường mầm non toàn quốc. So với năm 2018, số trường mầm non công lập tăng 37 trường, giảm 307 điểm trường lẻ, sáp nhập 28 trường có quy mô nhỏ.

Nhiều địa phương thực hiện hiệu quả tinh gọn mạng lưới điểm trường, quy hoạch các khu đất có diện tích lớn (trên 10.000 m²/trường) để đầu tư xây dựng trường mầm non đạt chuẩn. Đây là giải pháp chiến lược nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đồng thời phát triển mạng lưới trường lớp theo hướng đồng bộ, hiện đại, bền vững.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Bích - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Vĩnh Long, sở GD&ĐT đã chủ trì, phối hợp các sở, ban, ngành, đoàn thể và UBND các xã, phường tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai Nghị định số 277/2025/NĐ-CP của Chính phủ về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi.

Theo đó, Kế hoạch giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở: GD&ĐT, Tài chính, Nội vụ, Y tế, Khoa học - Công nghệ và UBND cấp xã để đạt mục tiêu đến năm 2030, 100% cấp xã và toàn tỉnh đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi, bảo đảm chất lượng và bền vững.

Cô Nguyễn Thị Mai Vân và học sinh Trường Mầm non Hà Trì (Hà Đông, Hà Nội). Ảnh: Đình Tuệ

Theo định hướng của tỉnh, việc thực hiện phổ cập giáo dục mầm non không chỉ là nhiệm vụ của ngành Giáo dục, mà đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Các nhiệm vụ được yêu cầu triển khai đồng bộ: Từ xây dựng kế hoạch thực hiện; ban hành và thực hiện đầy đủ cơ chế, chính sách; đến rà soát quy hoạch mạng lưới trường, lớp; bảo đảm điều kiện thực hiện phổ cập về con người, cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi; bố trí kinh phí; tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý dữ liệu phổ cập thống nhất, chính xác và minh bạch…

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, sở GD&ĐT sẽ tham mưu ban hành các văn bản, cơ chế, chính sách triển khai phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi trên địa bàn tỉnh; phối hợp UBND cấp xã triển khai đầy đủ chính sách đối với các đối tượng liên quan; rà soát quy hoạch mạng lưới trường, lớp mầm non, đặc biệt tại khu đông dân cư, khu công nghiệp, vùng khó khăn; đề xuất đầu tư xây dựng, cải tạo cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, đảm bảo điều kiện thực hiện phổ cập...

Sở cũng sẽ phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và công chức phụ trách phổ cập cấp xã; hướng dẫn thực hiện hồ sơ, biểu mẫu và phần mềm quản lý phổ cập. Phối hợp với UBND cấp xã thực hiện điều tra, cập nhật dữ liệu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi…

“Ngành Giáo dục sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền để lan tỏa thông điệp về lợi ích của giáo dục mầm non đến mọi tầng lớp nhân dân. Đồng thời, tập trung nguồn lực để củng cố điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục mầm non, nhất là những vùng khó khăn; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện phổ cập theo các tiêu chí quy định”, bà Nguyễn Thị Ngọc Bích cho hay.

Tiết học tại Trường Mầm non Tân Mai (Phúc Lợi, Hà Nội).

Đồng bộ nhiều giải pháp chiến lược, bền vững

Để tiếp tục thực hiện hiệu quả mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non giai đoạn từ nay đến năm 2030, Trường Mầm non Hà Trì kiến nghị UBND phường Hà Đông quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ đầu tư mở rộng cơ sở vật chất, bổ sung phòng học đạt chuẩn, bảo đảm đủ điều kiện đón nhận, huy động và duy trì tỷ lệ trẻ ra lớp theo quy định.

Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với UBND phường và các tổ dân phố trong công tác điều tra, rà soát, cập nhật biến động dân cư, dự báo số lượng trẻ theo độ tuổi nhằm xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục sát với tình hình thực tiễn. Có chính sách ổn định, thu hút, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non, bảo đảm tỷ lệ giáo viên/trẻ đúng quy định.

Đồng thời, có giải pháp để nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm, tinh thần trách nhiệm nghề nghiệp cho nhà giáo. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động phụ huynh đưa trẻ 3 tuổi ra lớp, nâng cao nhận thức về ý nghĩa của giáo dục sớm, qua đó góp phần tăng tỷ lệ huy động trẻ và duy trì kết quả phổ cập bền vững.

Theo bà Nguyễn Bích Ngọc - Hiệu trưởng Trường mầm non Tân Mai (Phúc Lợi, Hà Nội), để đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi như kỳ vọng, các trường cần đủ điều kiện cơ sở vật chất đạt chuẩn; Nhà nước có chính sách hỗ trợ bền vững cho giáo viên gắn bó với nghề.

Phổ cập trẻ 3 - 5 tuổi còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện kinh tế, nhận thức của phụ huynh. Ở các thành phố, khu công nghiệp, vùng thuận lợi, thực hiện sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Với vùng khó, điều kiện kinh tế nhiều gia đình còn khó khăn, khoảng cách nhà và trường xa, đi lại không thuận lợi, việc triển khai khó khăn hơn nhiều.

Bà Ngọc cho rằng, cần tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của giáo dục sớm, hỗ trợ làm giấy khai sinh cho học sinh. Việc phổ cập cần triển khai linh hoạt, phù hợp từng vùng, không nóng vội.

Đồng thời, giám sát chất lượng chặt chẽ, tránh phổ cập hình thức, bảo đảm mọi trẻ em đều được học trong môi trường an toàn, yêu thương và phát triển đúng chuẩn. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý phổ cập và hỗ trợ giáo dục trong bối cảnh sáp nhập, chính quyền địa phương hai cấp hiện nay.

Theo TS Trịnh Thị Xim - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, triển khai lộ trình phổ cập giáo dục mầm non, mục tiêu đến năm 2030, 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 - 5 tuổi, là nhiệm vụ vừa cấp thiết vừa lâu dài.

Để đạt được mục tiêu này, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp mang tính chiến lược, bền vững. Trước hết, cần chú trọng phát triển nguồn lực con người, đặc biệt đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục mầm non. Việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ phải được thực hiện thường xuyên, có hệ thống và gắn với nhu cầu thực tế tại địa phương.

Bên cạnh đó, cần có chính sách đãi ngộ phù hợp, tạo động lực làm việc cho nhà giáo, giúp họ yên tâm gắn bó, cống hiến với nghề, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, nơi còn nhiều khó khăn về điều kiện kinh tế - xã hội.

Ngoài ra, cần hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và công nghệ giáo dục, hướng tới xây dựng môi trường học tập thông minh, an toàn, thân thiện cho trẻ. Cùng với đó là phát triển năng lực số cho đội ngũ giáo viên, tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý, giảng dạy, đánh giá sự phát triển của trẻ. Theo TS Trịnh Thị Xim, việc xây dựng nhóm chuyên gia đầu ngành về giáo dục mầm non là yêu cầu cần thiết để dẫn dắt, định hướng cho công tác nghiên cứu và phát triển chương trình giáo dục mầm non theo chuẩn quốc tế.

Mặt khác, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong giáo dục mầm non, đặc biệt trong các lĩnh vực đánh giá sự phát triển của trẻ, phát triển chương trình giáo dục nhà trường, trao đổi chuyên gia và bồi dưỡng năng lực đội ngũ. Đồng thời, cần hoàn thiện chính sách phát triển năng lực quản trị nhà trường trong giai đoạn mới, bảo đảm hiệu quả, minh bạch, lấy trẻ em làm trung tâm của mọi hoạt động giáo dục.

“Đặc biệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nhà trường, gia đình và cộng đồng. Mọi bên liên quan cùng quan tâm đến chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Qua đó tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của thế hệ tương lai”, TS Trịnh Thị Xim nhấn mạnh.

Nhóm PV