Giải pháp giảm phát thải ròng Net Zero

Chiều 23/8, tại TP.HCM diễn ra tọa đàm “thực trạng và chiến lược phát triển hệ thống lương thực, thực phẩm phát thải thấp tại ĐBSCL nhằm đảm bảo phát triển kinh tế xã hội và giảm thiểu biến đổi khí hậu”, do Trường Đại học Nông lâm TP.HCM phối hợp với Tổ chức Nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế (CIFOR) và Viện Nghiên cứu môi trường - ĐH Adelaide (Australia) tổ chức.

Giảm thiểu phát thải khí nhà kính

Hiện nay, khu vực này đang đóng góp vai trò quan trọng trong nền kinh tế, cung ứng chuỗi lương thực, thực phẩm tại Việt Nam. Cụ thể, khu vực này đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản, 60% lượng cá xuất khẩu, 70% các loại trái cây của cả nước...

Tại tọa đàm, Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Tại Huân - Phó hiệu trưởng trường đại học Nông Lâm TPHCM chia sẻ, toàn cầu đang biến đổi khí hậu, các quốc gia cam kết giảm thiểu khí CO2 và các khí ảnh hưởng đến nền sản xuất lương thực. Nước ta chú trọng đến chiến lược an ninh lương thực quốc gia, trong đó Đồng bằng sông Cửu Long là trung tâm sản xuất lương thực của cả nước.

Chính vì vậy, định hình xu hướng phát triển hệ thống thực phẩm phát thải thấp là tiền đề thực thi giảm thiểu phát thải khí nhà kính, đảm bảo mục tiêu chính phủ cam kết giảm phát thải ròng Net zero carbon vào năm 2050.

Tìm giải pháp phát triển lương thực phát thải thấp ở vựa lúa lớn nhất cả nước

“Hiện nay, Chính phủ đang tập trung vào 1 triệu hecta lúa phát thải thấp. Đây là tín hiệu cho thấy các bên liên quan đang cố gắng tìm cách phát thải thấp nhất. Các bên liên quan sẽ nhìn nhận thực trạng, đưa ra các mô hình mới để cùng tác động theo chuỗi, đi từ sản xuất đến sau thu hoạch, tồn trữ, phân phối, tiêu thụ để giảm thiểu phát thải”, Phó giáo sư - Tiến sĩ Phan Tại Huân cho biết thêm.

PGS.TS Phan Tại Huân, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TPHCM

Tiến sĩ Phạm Thu Thủy (trường đại học Adelaide, Úc, đại diện của tố chức CIFOR) lý giải tại sao phải quan tâm hệ thống lương thực thực phẩm phát thải thấp. Vì phát thải của hệ thống lương thực, thực phẩm của Việt Nam chiếm 1% lượng phát thải của hệ thống lương thực thực phẩm toàn cầu.

Tuy nhiên, tốc độ tăng phát thải lại nhanh, cụ thể phát thải năm 2020 tăng 8% so với năm 2010. Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chiếm vị trí rất quan trọng trong chiến lược an ninh lương thực của quốc gia. Cụ thể, trong tỷ trọng của quốc gia thì vựa lúa miền Nam chiếm 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản, 60% lượng cá xuất khẩu, 70% các loại trái cây.

Những thách thức và cơ hội

Qua đó, tiến sĩ Thủy đưa ra các giải pháp nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu liên quan đến hệ thống lương thực thực phẩm gồm 4 vấn đề: Nâng cao hiệu quả và hiệu ích của quá trình sản xuất lương thực, phòng tránh và đảo ngược phát rừng, suy thoái đất và sa mạc hóa, tiêu thụ khẩu phần ăn có lợi cho sức khỏe và bền vững và hạn chế thất thoát và lãng phí lương thực.

TS Phạm Thu Thủy, CIFOR-ICRAF, Đại học Adelaide, Úc

Cơ hội của nước ta trong việc xây dựng hệ thống lương thực thực phẩm phát thải thấp như: Cam kết nguồn lực tài chính cho biến đổi khí hậu và giảm phát thải hệ thống lương thực thực phẩm của Chính phủ và các bên liên quan đã được đẩy mạnh. Nền tảng pháp lý về an ninh lương thực đang dần được hoàn thiện và có nhiều chính sách đột phá. Ưu thế về thương hiệu và chiếm lĩnh thị trường của các mặt hàng nông sản Đồng bằng sông Cửu long trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên tiến sĩ Thủy cũng đưa ra những thách thức không hề nhỏ như: Chuyển dịch, tái cơ cấu kinh tế chậm. Đời sống người dân còn nhiều khó khăn, thiếu điện, nước sạch. Kinh tế hạ tầng, xã hội, giao thông chưa đáp ứng được. Khó khăn trong công tác quản lý đất đai, môi trường ô nhiễm, chưa chú trọng xử lý rác thải, dịch bệnh, thiên tai diễn biến phức tạp.

Việt Nam luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến vấn đề an ninh lương thực. Tuy nhiên, khi đưa ra nhu cầu giảm phát thải thì vấn đề đặt ra là mô hình nào phù hợp để ứng dụng cho hoạt động sản xuất nông nghiệp, sản xuất hàng hóa...

PGS. TS Kha Chấn Tuyền, Đại học Nông Lâm TP.HCM cho rằng, việc áp dụng cơ giới hóa là một trong những giải pháp để giảm hiệu quả phát thải. Mặc dù mỗi lĩnh vực sản xuất việc ứng dụng cơ giới hóa khác nhau. Tuy nhiên đây là một trong những tiêu chí dễ định lượng có thể mang tính đại diện.

Dùng chỉ số cơ giới hóa đánh giá việc giảm phát thải sản xuất lương thực, thực phẩm

Theo PGS.TS Kha Chấn Tuyền, phát thải khí nhà kính từ nông nghiệp có thể giảm đáng kể thông qua việc giảm cường độ phát thải trong quá trình sản xuất: "Nên có những chính sách để làm tốt hơn, chặt chẽ hơn. Cũng như những cơ chế xây dựng những dịch vụ cho thuê máy móc thiết bị. Thay vì mỗi một nông hộ họ phải đầu tư thì có thể sẽ không hiệu quả nhưng mà dịch vụ cho thuê máy móc, tư vấn kỹ thuật cao là những giải pháp đang cần rất khuyến khích..."

"Xây dựng chiến lược quốc gia toàn diện về ứng dụng công nghệ số để đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm cho nông sản, thực phẩm Việt Nam theo chuẩn quốc tế, không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước mà còn có thể xuất khẩu với số lượng và giá trị gia tăng cao", PGS.TS Kha Chấn Tuyền nói thêm.

Hà Sang