Phải giải thể trước 2030 nếu không đạt chuẩn, trường đại học lo ngại
Việc có hệ thống cơ sở vật chất dùng chung cho các cơ sở giáo dục đại học là rất phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Tại Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 27/2/2025 Phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Thủ tướng Chính phủ ban hành, đối với định hướng phát triển và phân bố mạng lưới đến năm 2030 có nêu “chấm dứt hoạt động trước năm 2028 và giải thể trước năm 2030 đối với cơ sở giáo dục đại học, phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn hoặc không hoàn thành xác lập vị trí pháp lý theo quy định của pháp luật”.
Trong khi đó, theo ý kiến từ một số lãnh đạo, đại diện cơ sở giáo dục đại học, thời điểm hiện tại đã là tháng 3 năm 2025, để đạt chuẩn về cơ sở vật chất hay đội ngũ giảng viên, … theo quy định tại Chuẩn cơ sở giáo dục đại học đến năm 2028 có thể gây khó khăn cho cơ sở đào tạo.
Trước vấn đề trên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Trịnh Đăng Khoa – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ, có rất nhiều khó khăn xung quanh việc thực hiện các tiêu chuẩn tại Chuẩn cơ sở giáo dục đại học. Trên thực tế, có trường đại học không gặp khó khăn ở tiêu chuẩn này thì gặp khó khăn ở tiêu chuẩn khác.
Theo thầy Khoa, chuẩn mực là giá trị để phấn đấu và phải hiện thực hóa được. Và chuẩn cơ sở giáo dục đại học ra đời nhằm tạo ra giá trị cho chuẩn mực giáo dục đại học Việt Nam, giúp giáo dục đại học nước ta phát triển.
Đáng nói, từ khi Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục đại học ra đời, đã có nhiều ý kiến cho rằng cần có lộ trình để các cơ sở giáo dục đại học đạt được những tiêu chuẩn, quy định đưa ra bởi xuất phát điểm của giáo dục đại học Việt Nam không phải bắt nguồn từ chuẩn đó mà nó bắt đầu và tiến hóa theo từng nấc thang khác nhau.
Bản chất các trường đại học cũng có đặc thù đào tạo, vùng miền, nguồn tài lực không giống nhau, do đó lộ trình đạt được chuẩn tất yếu cũng sẽ không thể như nhau được. Tự mỗi trường phải xác định đích đến của mình và đặt ra lộ trình với các nguồn lực của mình để đạt được điều đó.
Sinh viên Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Website Nhà trường.
Thầy Khoa bày tỏ e ngại rằng có rất nhiều trường có thể không phấn đấu nổi để đạt được một số tiêu chuẩn tại Chuẩn cơ sở giáo dục đại học. Bởi, những nguồn lực của từng trường là khác nhau. Thay vào đó, phải có khảo sát, nghiên cứu, đánh giá để tới 2028, 2030, những trường nào phải đạt chuẩn và những nào cần đạt chuẩn ở lộ trình sau đó.
Thầy Khoa thông tin, hiện tại, tiêu chuẩn diện tích đất/sinh viên của nhà trường chưa đạt chuẩn như quy định nhưng không phải thiếu hụt quá nhiều. Chính vì vậy, việc có hệ thống cơ sở vật chất dùng chung cho các cơ sở giáo dục đại học là rất phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Theo đó, giữa các trường đại học có thể dựa trên một thỏa thuận để sử dụng chung cơ sở vật chất lẫn nhau. Hoặc phối hợp với địa phương để tận dụng những cơ sở vật chất sẵn có. Đơn cử, Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh đã đề xuất với Thành phố Hồ Chí Minh về việc sẽ hỗ trợ nguồn nhân lực đã qua đào tạo về văn hóa cho Thành phố, song song với đó, Thành phố sẽ hỗ trợ lại nhà trường về cơ sở vật chất như tại bảo tàng, thư viện, nhà hát,… để đào tạo sinh viên trực tiếp tại đó giống như một cơ sở thực hành.
Nếu những diện tích này được tính vào diện tích đất đào tạo, các cơ sở giáo dục đại học khác cũng có thể áp dụng những giải pháp này để đạt chuẩn về cơ sở vật chất.
Ngoài tiêu chí về diện tích đất/sinh viên, theo thầy Khoa, tiêu chí “ít nhất 70% giảng viên toàn thời gian được bố trí chỗ làm việc riêng biệt” cũng là một thách thức đối với nhiều cơ sở giáo dục đại học, trong đó có nhà trường vì từ trước đến nay chỉ có phòng làm việc chung
Hơn nữa, để đạt chuẩn giảng viên có trình độ tiến sĩ cũng là điều rất khó khăn, căng thẳng đối với các cơ sở giáo dục đại học khối ngành văn hóa nghệ thuật. Bởi, để đào tạo được một tiến sĩ khối ngành văn hóa nghệ thuật là khó hơn rất nhiều so với các ngành học khác.
Cùng bàn về vấn đề trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trương Đại Lượng – Trưởng phòng Phòng Quản lý đào tạo, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho hay, những tiêu chuẩn tại Chuẩn cơ sở giáo dục đại học về cơ bản là phù hợp nhằm mục đích thúc đẩy giáo dục đại học Việt Nam thực sự phát triển, không còn tình trạng manh mún như hiện nay.
Tuy nhiên, tiêu chuẩn về diện tích đất/sinh viên là tương đối khó với nhiều cơ sở đào tạo, đặc biệt là những trường ở nội đô, trung tâm thành phố lớn. Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cũng là một trong những cơ sở đang gặp khó khăn về tiêu chuẩn này khi chỉ có diện tích đất hơn 2ha nhưng với quy mô khoảng 6.000 sinh viên.
Do đó, để đạt chuẩn đến năm 2028 là hơi sớm cho nhiều trường đại học bởi đất đai là tài sản rất lớn, kinh phí cao, không thể chỉ trong một vài năm là các trường có thể “lo” được luôn.
Sinh viên Trường Đại học Văn hóa Hà Nội. Ảnh: Website Nhà trường.
Chính vì vậy, việc áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng chung như mỗi trường đại học có thể liên kết lẫn nhau, chia sẻ diện tích lẫn nhau là một giải pháp cần thiết. Ví dụ, các trường cùng thuộc Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch trên cùng địa bàn có thể chia sẻ với nhau về cơ sở vật chất, phòng thực hành, … Các cơ sở đào tạo cùng hệ thống, cùng đặc thù có thể sử dụng giải pháp này.
Hiện trường cũng đang báo cáo, làm việc với Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch để được đầu tư, xây dựng, kịp thời được bổ sung thêm diện tích đất. Khi có thêm diện tích đất cơ sở 2, nhà trường đã có kế hoạch để phân chia quy mô sinh viên sao cho phù hợp.
Còn theo Thạc sỹ Phan Lê Chung - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Nghệ thuật (Đại học Huế), việc áp dụng một cách cơ học những quy định như vậy sẽ gây khó khăn cho nhiều cơ sở giáo dục đại, đặc biệt là những cơ sở đào tạo nghệ thuật.
Bởi, nếu đóng cửa một trường văn hóa nghệ thuật sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc truyền tải, giáo dục đến người dân của mỗi địa phương. Trên thực tế, mỗi cơ sở giáo dục đại học đào tạo văn hóa nghệ thuật lại gắn liền với di sản, nền văn hóa đặc trưng riêng của mỗi địa phương, vùng miền đó.
Thay vào đó, cần lấy ý kiến của khối các trường đặc thù đào tạo văn hóa, nghệ thuật trên toàn quốc để có những điều chỉnh, “ưu ái” sao cho phù hợp.
Cũng theo thầy Chung, tiêu chí về diện tích đất/sinh viên đang là khó khăn đối với nhiều cơ sở giáo dục đại học ở nội đô thành phố lớn. Do vậy, việc áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng chung để khắc phục khó khăn này là rất phù hợp. Hoặc có thể sử dụng cơ sở vật chất theo hình thức số hóa.
