Giáo sư Raymond Kai-yu Tong chia sẻ bí quyết thu hút nhân tài về nước

Ngày 2.12, trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2025, GS Raymond Kai-yu Tong công bố công trình “Bàn tay hy vọng” (Hand of Hope), một bộ khung xương robot có thể “đọc” được ý định vận động của người bệnh và hỗ trợ họ cử động trở lại, tái đào tạo não bộ thông qua hành động.

Ông cũng giới thiệu XoMuscle, một loại cơ nhân tạo lấy cảm hứng từ sinh lý tự nhiên, mềm mại, mạnh mẽ và có thể mang mặc được, tái định nghĩa quá trình phục hồi chức năng - nơi sự thoải mái và phẩm giá của bệnh nhân được đặt ở trung tâm.

Cơ duyên từ những cuộc trò chuyện ở viện dưỡng lão

Trả lời phỏng vấn bên lề sự kiện, GS Raymond Kai-yu Tong cho hay cơ duyên của nghiên cứu này bắt đầu từ việc ông gặp một cụ bà tại trung tâm dưỡng lão. Chính bà đã truyền cảm hứng để ông bắt đầu hành trình tạo ra thiết bị “bàn tay hy vọng” cũng như “cơ nhân tạo”.

Ông cho hay ở trung tâm dưỡng lão luôn có điều dưỡng và thậm chí có cả robot hỗ trợ. Nhưng bà không muốn robot giúp, cũng không muốn người khác chăm sóc mình. Điều bà mong muốn là tự khôi phục chức năng, sống độc lập và không trở thành gánh nặng cho gia đình hay xã hội.

“Không chỉ bà, tôi nghĩ rất nhiều bệnh nhân khác cũng có mong muốn như vậy. Họ không muốn tiếp tục phụ thuộc vào người khác mà muốn tự làm mọi thứ. Tôi cũng từng gặp một người bố bị đột quỵ, vừa có con nhỏ. Anh ấy muốn tự tay bế con nhưng lại không còn chức năng vận động”, ông nói và cho hay với kiến thức của mình, ông cảm thấy cần làm điều gì đó để tạo ra giải pháp giúp họ.

GS Raymond Kai-yu Tong cũng chia sẻ thêm, bố mẹ ông đều là nhân viên công tác xã hội và từng giúp đỡ rất nhiều bệnh nhân và người khuyết tật. Khi còn nhỏ, ông rất thường xuyên cùng bố mẹ đi tình nguyện, trò chuyện với những người già ở trung tâm này.

“Nhưng với vai trò là nhân viên công tác xã hội, tôi chỉ có thể hỗ trợ họ trong sinh hoạt hằng ngày, còn một nhà khoa học thì có thể tạo ra sự thay đổi bằng công nghệ. Vì thế, từ nhỏ tôi đã rất thích toán học, máy tính và muốn trở thành một nhà khoa học, để có thể tạo ra các robot thật sự để giúp họ”, GS Raymond Kai-yu Tong tâm sự.

GS Raymond Kai-yu Tong công bố công trình “Bàn tay hy vọng” (Hand of Hope)

Giáo sư cũng cho hay sau này ông kết nối với Hội Bại não Nhi khoa ở Úc và bắt đầu thiết kế các thiết bị phục hồi chức năng cho trẻ bị bại não.

So với nhóm bệnh nhân đột quỵ, theo GS Raymond Kai-yu Tong, việc hỗ trợ phục hồi cho trẻ bại não cũng có nhiều khác biệt.

Cụ thể, da thịt cũng sẽ mềm hơn, vì vậy vật liệu để làm các nẹp hỗ trợ cũng phải mềm mại. Nẹp vừa phải đủ cứng để nâng đỡ và giúp trẻ tập đi, nhưng cũng phải đủ mềm để không gây tổn thương da.

Ngoài ra, người lớn phục hồi chức năng là để lấy lại khả năng họ từng có. Còn trẻ bại não thì chưa từng biết đi, chưa có những cảm giác đó, nên các em phải học lại từ đầu.

Chưa kể, trẻ em không thể hiểu được những lý thuyết đằng sau công nghệ. Người lớn, khi được giải thích rằng thiết bị giúp kết nối tín hiệu giữa não và tay/chân, giúp phục hồi vận động, họ sẽ hiểu. Nhưng trẻ em thì không. Khi không hiểu nguyên lý, các em rất dễ mất kiên nhẫn vì tập mãi không làm được.

Tuy nhiên, theo nhà khoa học này, một khi các em làm được, tự đứng lên hoặc đi được những bước đầu tiên, các em sẽ rất hào hứng và có động lực hơn. “Nhiều trẻ, sau khi đứng được và đi vài bước, chỉ cần có khung tập đi là đã chạy tung tăng, tự mình khám phá và rất thích thú với hoạt động này”, ông nói.

Biến tình yêu công nghệ thành sản phẩm cụ thể

Phóng viên cũng đề nghị GS Raymond Kai-yu Tong chia sẻ kinh nghiệm thu hút nhân tài về nước – mô hình vốn rất thành công ở Hồng Kông, Trung Quốc.

Ông cho rằng bước đầu tiên là cần khuyến khích sinh viên đi du học để học hỏi những điều mới và sau đó mang những kinh nghiệm, công nghệ mới về ứng dụng cho đất nước của mình.

Sau đó, ban hành các chính sách thu hút họ về nước thông qua những chính sách nhà ở, hỗ trợ cho cả gia đình. “Họ được ưu đãi mua nhà, có nền giáo dục tốt để con cái họ theo học… thì cũng giống như họ đã định cư ở đây. Từ đó, họ sẽ tiếp tục ở lại cống hiến”.

GS Raymond Kai-yu Tong phát biểu

GS Raymond Kai-yu Tong cũng cho hay ông đã gặp rất nhiều sinh viên Việt Nam theo học tại Đại học Hồng Kông.

“Tôi là trưởng khoa nên cũng có rất nhiều dịp được tương tác với sinh viên Việt Nam. Thông qua đó, tôi cũng biết được rằng Việt Nam đang đầu tư rất nhiều trong việc thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo. Đó cũng là xu hướng hiện nay và thực tế, đã có rất nhiều nhà máy của các doanh nghiệp đã chuyển từ Trung Quốc đại lục về Việt Nam”, GS Raymond Kai-yu Tong nêu.

Trước thời cơ đó, GS Raymond Kai-yu Tong cho rằng Chính phủ Việt Nam tăng cường đầu tư vào khoa học công nghệ là hoàn toàn đúng đắn và giúp khai thác tối đa tiềm năng.

“Đây là một tiềm năng rất tốt. Theo tôi, Chính phủ Việt Nam nên tiếp tục xu hướng này để có thể nắm bắt được cơ hội của làn sóng đầu tư và phát triển mạng lưới các cơ sở sản xuất chế tạo từ Việt Nam”, GS Raymond Kai-yu Tong nói.

GS Raymond Kai-yu Tong cũng gửi gắm một thông điệp đến các bạn trẻ cũng như những nhà khoa học trẻ rằng: “hãy tin tưởng và phải hành động, biến tình yêu, niềm đam mê công nghệ thành những sản phẩm cụ thể mang lại giá trị, thay đổi cuộc sống của mọi người”.

Lam Thanh