Giữ 'hồn thu' Hà Nội qua từng hạt cốm Mễ Trì

Giữa lòng Hà Nội, làng cốm Mễ Trì (phường Từ Liêm) vẫn giữ trọn hồn cốm - “Một thức quà của lúa non”. Cốm không chỉ một món ăn, mà còn là tinh hoa của đất trời. Từng hạt cốm như gói trong mình hương sắc của lúa non, mùi thơm dịu của lá sen. Từ thức quà dân dã ấy, người Hà Nội khéo léo tạo nên bao món ngon: Xôi cốm béo bùi, bánh cốm ngọt thanh, chả cốm vàng giòn hay chè cốm thanh mát, mỗi món đều mang hương vị riêng, giản dị mà đậm đà hồn Việt.

Làng Mễ Trì có gần 100 năm gắn liền với nghề làm cốm. Cho đến nay, nhiều hộ gia đình nơi đây vẫn giữ gìn quy trình thủ công truyền thống. Mỗi mẻ cốm được tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo và sự kiên nhẫn của người thợ - từ khâu chọn lúa nếp non, rang trên chảo gang, giã trong cối đá đến công đoạn sàng lọc tỉ mỉ. Mỗi bước đều được thực hiện cẩn trọng để lưu giữ trọn vẹn hương thơm dịu nhẹ và vị dẻo thơm tự nhiên của cốm Mễ Trì.

Thóc sau khi đãi sạch sẽ cho vào chảo rang. Quan trọng nhất là hạt thóc phải được rang sao cho đạt độ dẻo, dai. Người thợ luôn phải canh lửa thật khéo, giữ nhiệt đều để thóc chín tới, không bị sống hay vỡ nát.

Sau khi rang xong, thóc được chuyển sang máy xát để tách trấu.

Thóc được tách vỏ chỉ lấy hạt mềm ở bên trong.

Thóc sau khi rang xong, người làm phải đợi nguội rồi cho từng mẻ vào cối để giã.

Tùy theo độ non của lúa, trung bình giã và sàng sảy từ 5 đến 8 lần mới cho ra thành phẩm là những hạt cốm thơm ngon.

Chia sẻ về quá trình làm cốm, cô Nguyễn Thị Nuận (49 tuổi, chủ hộ sản xuất cốm ở làng Mễ Trì) cho biết: “Gia đình tôi làm cốm cũng được gần hai chục năm nay. Mỗi ngày sản xuất hơn một tạ cốm, quy trình sản xuất cốm phải trải qua rất nhiều công đoạn tỉ mỉ: Từ đãi sạch thóc, rang, tách vỏ trấu, đến giã và sàng sảy 5-8 lượt mới cho ra mẻ cốm đạt yêu cầu. Trong tất cả các khâu, rang là quan trọng và khó nhất - lửa phải thật chuẩn thì hạt cốm mới dẻo, thơm và giữ được vị ngon đặc trưng”.

Dẫu vẫn còn nhiều công đoạn được thực hiện thủ công, nhưng hiện nay các khâu trong quy trình làm cốm đã có sự hỗ trợ của máy móc. Nhờ đó, người làm cốm giảm bớt được sức lao động, năng suất tăng lên, mà chất lượng sản phẩm vẫn giữ được hương vị thơm ngon, đậm đà nét truyền thống.

Giữ trọn vị cốm xưa, vươn xa cùng thời đại

Hiện nay, các sản phẩm từ cốm ngày càng trở nên phong phú, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng. Bên cạnh những món truyền thống như cốm tươi, chả cốm, bánh cốm, xôi cốm hay cốm xào, nay còn xuất hiện thêm nhiều sản phẩm cốm hiện đại như xúc xích cốm, xu xê cốm, sữa chua cốm, mochi cốm, bánh chưng cốm… Tất cả đều mang hương vị đặc trưng, vừa quen thuộc vừa mới lạ, khiến thực khách ngày càng yêu thích hơn.

Anh Sơn (sinh năm 1998), chủ một cửa hàng chuyên bán các sản phẩm về cốm ở Mễ Trì cho biết: “Cửa hàng tôi có bán đầy đủ các món đặc trưng từ cốm Hà Nội như xôi cốm, bánh cốm, chả cốm, cốm tươi hay xúc xích cốm. Ngoài ra còn có cả ô mai, trà sen… – những đặc sản gắn liền với hương vị Thủ đô. Giá các sản phẩm dao động từ 80.000 đến 140.000 đồng, tùy theo từng loại. Vào mùa cao điểm - mùa thu, lượng khách tăng mạnh, khách không chỉ đến mua trực tiếp mà đơn đặt hàng online cũng rất nhiều.

Đa dạng các sản phẩm được sản xuất từ cốm Mễ Trì.

Hiện tại, cửa hàng của anh Sơn và các cộng sự đang đẩy mạnh quảng bá sản phẩm qua nhiều nền tảng số như Facebook, TikTok, YouTube và website riêng. Bên cạnh đó, cửa hàng cũng chú trọng đầu tư vào hình ảnh, bao bì và các ấn phẩm truyền thông – tất cả đều mang đậm dấu ấn Hà Nội.

Chị Trang (38 tuổi, TP Hồ Chí Minh) chia sẻ: “Trước đây, một người bạn của mình thường mua cốm ở đây làm quà tặng. Sau khi được thưởng thức, mình bị mê bởi hương vị thơm dẻo, ngọt dịu của cốm Mễ Trì. Lần này ra Hà Nội công tác, mình đã quyết định ghé tận nơi để thưởng thức và mua về làm quà”.

“Khi được thưởng thức cốm tại chỗ, vị ngọt thanh, dẻo mềm và hương cốm tươi quyện lại khiến tôi thật sự ấn tượng”, chị Trang (ngồi phía trong) bày tỏ.

Không chỉ tự hào với bề dày lịch sử, người dân Mễ Trì hôm nay vẫn miệt mài giữ gìn và phát huy nghề làm cốm của cha ông. Nhiều hộ sản xuất đã kết hợp giữa phương pháp thủ công truyền thống và máy móc hiện đại, đồng thời đẩy mạnh quảng bá trên các nền tảng mạng xã hội. Nhờ đó, hình ảnh cốm Mễ Trì không chỉ được “sống” trong ký ức người Hà Nội mà còn dần vươn xa, góp mặt trên bản đồ ẩm thực Việt Nam.

Theo QĐND