Giữ nghề chạm khắc gỗ của đồng bào Pa Cô

Ông Cu Đài (bìa phải ) hướng dẫn khách du lịch điêu khắc gỗ

Hơn cả một nghề truyền thống

Sinh ra và lớn lên tại thôn Ta Ay, xã Trung Sơn, từ khi còn nhỏ, ông Cu Đài đã theo cha đi khắp các bản làng, học hỏi nghề chạm khắc gỗ. Với đôi bàn tay khéo léo và tình yêu đối với nghề, ông đã dần tạo dựng được tên tuổi trong cộng đồng. Những tác phẩm của ông không chỉ mang giá trị nghệ thuật, mà còn kể lại những câu chuyện về văn hóa, lịch sử và đời sống của đồng bào vùng cao A Lưới. Từ những khối gỗ vô tri, ông đã khéo léo thổi hồn vào từng tác phẩm, biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật phong phú và đặc sắc.

Chạm khắc gỗ không chỉ là một nghề đối với ông Cu Đài, đó còn là một phương tiện để ông kể chuyện và bảo tồn văn hóa của dân tộc mình. Ông đã dành nhiều năm để nghiên cứu về văn hóa, tập tục và đời sống của đồng bào Pa Cô, từ đó thể hiện chúng qua những nét chạm khắc. Các tác phẩm của ông đều mang một dấu ấn riêng, thể hiện sự sâu sắc trong tư tưởng và cảm xúc. Ông cho rằng: "Mỗi tác phẩm đều là một câu chuyện, một phần của tâm hồn người dân nơi đây".

Sự nghiệp của ông thực sự "bùng nổ" khi ông tham gia vào các hoạt động văn hóa và nghệ thuật tại địa phương. Ông từng tạo ra bốn bức phù điêu gỗ kể về cuộc đời anh hùng A Vầu, hiện đang được trưng bày tại nhà văn hóa các dân tộc A Lưới. Những nét chạm khắc của ông vừa mộc mạc vừa chân thực, khiến người xem cảm nhận được nỗi đau thương và lòng kiên cường của người dân trong những năm tháng chiến tranh. Tác phẩm này không chỉ góp phần giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử, mà còn thể hiện lòng tự hào dân tộc.

Một trong những tác phẩm đáng nhớ khác là tượng người mẹ chờ con, thể hiện nỗi lòng và sự chờ đợi của những người phụ nữ trong thời kỳ chiến tranh. Tác phẩm này đã thu hút sự chú ý của nhiều du khách và được trưng bày tại các triển lãm văn hóa. Bên cạnh đó, ông còn là tác giả của nhiều tác phẩm khác như tượng nhà mồ, tượng người mẹ giã gạo, tượng người lính, và nhiều vật dụng sinh hoạt thường ngày.

Nghệ thuật cần được lan tỏa

Ông Cu Đài còn được xem là người truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ trẻ yêu thích nghệ thuật chạm khắc. Ông thường tổ chức các lớp học cho thanh niên và trẻ em trong vùng, khuyến khích họ tham gia vào việc học chạm khắc gỗ. "Nếu không có những người trẻ tiếp bước, nghệ thuật điêu khắc gỗ truyền thống này sẽ dễ dàng bị lãng quên", ông nói.

Ngoài việc dạy nghề, ông còn tham gia tích cực vào các hoạt động giao lưu văn hóa nhằm quảng bá nghệ thuật điêu khắc gỗ đến với du khách. Tại nhà văn hóa, ông thường tham gia các buổi trưng bày và trải nghiệm, nơi mọi người có thể tìm hiểu về quá trình chạm khắc và tham gia trực tiếp vào việc tạo ra các sản phẩm. Những buổi giao lưu này không chỉ thu hút người dân địa phương, khách du lịch mà còn góp phần tạo ra sự kết nối giữa các nền văn hóa của các dân tộc khác nhau.

Trong bối cảnh hiện đại hóa, nghệ thuật chạm khắc gỗ ở A Lưới đang đứng trước nhiều thách thức. Nhiều nét đẹp truyền thống đang dần bị mai một do sự du nhập của những xu hướng mới. Ông Cu Đài lo lắng: "Nghề này có nguy cơ bị lãng quên nếu không có những biện pháp bảo tồn kịp thời. Tôi đã thấy những hình ảnh đẹp trên ngôi nhà truyền thống dần bị thay thế bởi những vật liệu hiện đại".

Để giữ gìn bản sắc văn hóa, ông Cu Đài đã cùng các nghệ nhân khác trong vùng thành lập một nhóm nghiên cứu, tìm kiếm và khôi phục những mẫu chạm khắc truyền thống đã bị thất truyền. Nhóm của ông ngoài tạo ra các sản phẩm nghệ thuật còn nghiên cứu và lưu trữ các tài liệu liên quan đến nghệ thuật chạm khắc gỗ của người Pa Cô.

Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, ông Cu Đài đang từng bước đưa nghệ thuật chạm khắc gỗ truyền thống của người Pa Cô vươn xa hơn nữa. Ông hy vọng, thông qua các lớp học và hoạt động giao lưu văn hóa, nhiều người sẽ nhận ra giá trị của nghệ thuật này và tiếp tục gìn giữ nó cho các thế hệ sau.

Theo bà Lê Thị Thêm, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện A Lưới, huyện luôn chú trọng việc lưu giữ nghề chạm khắc gỗ truyền thống của đồng bào Pa Cô. Thời gian tới, huyện tiếp tục tuyên truyền cũng như mở thêm các lớp đào tạo và mời các nghệ nhân tiêu biểu đến truyền nghề nhằm tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống đặc biệt là nghề điêu khắc của đồng bào Pa Cô.

Với tâm huyết và tình yêu đối với nghệ thuật, ông Cu Đài không chỉ là nghệ nhân xuất sắc mà còn là người giữ gìn những giá trị văn hóa quý báu của dân tộc Pa Cô. Hành trình của ông sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho những ai yêu thích nghệ thuật và văn hóa truyền thống, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Bài, ảnh: Bạch Châu