Gỡ các điểm nghẽn để kinh tế tư nhân phát triển

Để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025, phấn đấu trên 10% trong những năm tiếp theo, cần thúc đẩy phát triển kinh tế cả từ phía cung và phía cầu, đẩy mạnh tháo gỡ rào cản, nút thắt, 'điểm nghẽn' để kinh tế phát triển, đặc biệt là quan tâm kinh tế tư nhân. Đây là một trong những nội dung được Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh trong phát biểu tại cuộc làm việc ngày 24/2 với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về mục tiêu tăng trưởng cho năm 2025 và các năm tiếp theo.

Nguồn: Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025. Đồ họa: Phương Anh

Nguồn: Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025. Đồ họa: Phương Anh

Huy động người người, nhà nhà tham gia phát triển kinh tế

Tại cuộc làm việc, Tổng Bí thư nêu rõ, để kinh tế - xã hội phát triển, điều quan nhất là huy động được mọi người dân tham gia lao động tạo ra của cải vật chất. Người người, nhà nhà đều hăng say làm việc, mọi thành phần kinh tế đều tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội thì tất yếu tăng trưởng kinh tế sẽ vượt lên. Do đó, chính sách, cơ chế để mọi thành phần kinh tế đều hưởng ứng tham gia là điều đặc biệt quan trọng.

Mạnh dạn áp dụng khung pháp lý chuyên biệt

Để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao hơn, Tổng Bí thư Tô Lâm gợi mở cần mạnh dạn áp dụng khung pháp lý chuyên biệt. Hiện nay, hệ thống pháp luật Việt Nam còn nhiều điểm chưa theo kịp tốc độ phát triển của nền kinh tế số, đặc biệt là công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo (AI), kinh tế nền tảng, thương mại điện tử và đặc khu kinh tế. Đề xuất khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát đối với các ngành công nghệ mới; đề xuất khung pháp lý riêng cho đặc khu kinh tế và công nghệ: cơ chế thuế đặc biệt ưu đãi...

Phân tích dư địa từ động lực tăng trưởng ở khu vực kinh tế tư nhân, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, nếu khu vực kinh tế trong nước phục hồi như trước dịch Covid-19 và Nhà nước có những chính sách khuyến khích sản xuất, tăng thu nhập và tăng tiêu dùng dân cư, thì dù điều kiện bên ngoài không thuận bằng năm 2024, xuất khẩu và công nghiệp gắn với xuất khẩu khó còn là “cứu cánh”, thì kịch bản tăng trưởng 8% là khả thi.

Theo kịch bản kinh tế tăng trưởng 8% trở lên vừa được Quốc hội thông qua, vốn đầu tư khu vực tư nhân được kỳ vọng là tăng khoảng 11%. Đây là con số khá cao so với mức tăng 7,7% của đầu tư tư nhân năm 2024, dù vẫn thấp hơn đáng kể so với các năm trước dịch (bình quân 14%). Để đạt được tốc độ tăng trưởng GDP tối thiểu là 8% trong năm 2025 và quan trọng là chuẩn bị nền tảng cho giai đoạn tới, theo ông Nguyễn Đình Cung, vốn đầu tư tư nhân cần trở lại mức tăng tối thiểu là 14%.

Khẳng định “dư địa để đạt được mức tăng này là có và còn lớn”, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, giải pháp nằm ở việc thấm nhuần và thực thi đầy đủ, nhất quán chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.

Tại cuộc họp ngày 24/2, Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, đưa môi trường đầu tư kinh doanh phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; ít nhất 30% chi phí kinh doanh, đặc biệt là hải quan, chi phí tuân thủ quy định, chi phí không chính thức, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; phấn đấu trong vòng 2 - 3 năm môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong Top 3 của ASEAN.

Hệ thống pháp luật phải khuyến khích, đáp ứng yêu cầu phát triển

Đổi mới mạnh mẽ, toàn diện quy trình xây dựng pháp luật

Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) với sự đổi mới toàn diện về quy trình xây dựng luật pháp. Theo đó, bảo đảm dân chủ, minh bạch, kịp thời, khả thi, hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế. Đồng thời, bảo đảm đánh giá tác động thực chất; bảo đảm cơ chế tiếp thu, giải trình, ý kiến góp ý của các đối tượng chịu tác động, không để “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ”, không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, những năm qua, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực, ghi dấu ấn lớn trong cải cách, cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản đã được nhắc đến nhiều lần nhưng chưa được giải quyết triệt để.

Rào cản thứ nhất, theo TS. Nguyễn Đình Cung, là sự sáng tạo trong kinh doanh đang bị hạn chế. Hệ thống luật pháp đang được xây dựng trên nguyên tắc quản lý. Hàng ngàn ngành nghề kinh doanh được quy định có điều kiện đã phần nào hạn chế quyền tự do, tính đổi mới, sáng tạo trong kinh doanh của doanh nhân, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nhân, doanh nghiệp còn phải đối mặt với rào cản về thủ tục hành chính, tiếp cận vốn, tiếp cận đất đai. Áp lực cạnh tranh lại ngày càng lớn, phức tạp, nhất là trong bối cảnh mở cửa nền kinh tế. Xu thế yêu cầu về phát triển xanh, bền vững cũng gia tăng chi phí gia nhập thị trường lớn, đặc biệt chi phí gia nhập thị trường xuất khẩu ngày càng cao.

Để hỗ trợ doanh nhân, trước hết phải thay đổi tư duy. Hệ thống luật pháp, hệ thống thể chế phải là hệ thống thúc đẩy sự phát triển, khuyến khích và đáp ứng yêu cầu của sự phát triển. Chỉ khi thay đổi tư duy thì nội dung pháp luật mới thay đổi, mới gián tiếp tháo gỡ được những vướng mắc thể chế hiện nay. Từ đó, mở ra không gian phát triển rộng rãi nhưng an toàn cho doanh nhân, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.

Về giải pháp trước mắt và có thể làm ngay, TS. Nguyễn Đình Cung đề xuất, Chính phủ, các cấp chính quyền địa phương thực hiện quyết liệt, đầy đủ và nhất quán Nghị quyết 02/2025/NQ-CP về cải thiện môi trường kinh doanh trên thực tế, không phải chỉ trên văn bản, giấy tờ và trong các báo cáo hội nghị. Cụ thể là giải quyết các vướng mắc, rào cản, chồng chéo, trùng lặp… trong các văn bản pháp luật, những thủ tục hành chính phức tạp, tốn kém, gây cản trở, làm ách tắc đối với hoạt động đầu tư kinh doanh cần được thực hiện và báo cáo kết quả đạt được hàng tháng.

PGS. TS PHẠM THẾ ANH - TRƯỞNG KHOA KINH TẾ HỌC, ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN: Cần cải thiện tổng cung tiềm năng

Muốn đạt được tăng trưởng cao thì ưu tiên hàng đầu là cần đảm bảo giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, không hy sinh ổn định vĩ mô cho mục tiêu tăng trưởng trước mắt. Bởi vì vĩ mô ổn định thì mới đạt được tăng trưởng cao. Do đó, cần phải giữ lạm phát và lãi suất ở mức thấp vừa phải, tỷ giá ổn định, hệ thống tài chính lành mạnh, nợ công bền vững.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong trong ngắn hạn thì đầu tư công là động lực chính để hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ tăng trưởng cao trong dài hạn. Bên cạnh đó, cần có chính sách cụ thể kéo các doanh nghiệp tư nhân trong nước tham gia vào các chương trình đầu tư công (có thể giao, chỉ định thầu, sử dụng nguyên vật liệu trong nước, từ đó mới tối đa được tác động của đầu tư công).

Đồng thời, đa dạng và mở rộng thị trường xuất khẩu; tập trung vào các ngành hàng Việt Nam có ưu thế, có giá trị gia tăng cao, chống lẩn tránh phòng vệ thương mại và xuất xứ hàng hóa.

Trong dài hạn, cần tập trung vào các nhóm chính sách cải thiện tổng cung tiềm năng. Trong đó, cải thiện môi trường thể chế, sắp xếp lại bộ máy, giảm đầu mối, hiệu quả hơn trong việc tháo gỡ các nút thắt. Cần có chính sách thu hút nguồn lực chất lượng cao làm việc tại Việt Nam, bao gồm cả khu vực nhà nước; phân bổ ngân sách phù hợp cho nghiên cứu và phát triển (R&D); thu hút được các tập đoàn lớn xây dựng và chuyển giao các trung tâm R&D ở Việt Nam. Đồng thời, cần tiếp tục cải cách hệ thống thuế hướng tới phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả hơn.

TS. NGUYỄN QUỐC VIỆT PHÓ VIỆN TRƯỞNG VIỆN NGHIÊN CỨU KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH: Mục tiêu thách thức nhưng có cơ sở đạt được

Đây là một mục tiêu tham vọng và thách thức nhưng không phải không có cơ sở đạt được. Chúng ta đã nhận diện rõ những điểm nghẽn, thách thức, thể hiện rõ quyết tâm và quyết tâm ấy thể hiện ngay trong việc quyết liệt cải cách tinh gọn cả thể chế lẫn bộ máy nhà nước.

Bên cạnh đó, có những điểm tựa để có thể đạt được mục tiêu này. Đó là sự phát triển và tiến bộ khá vượt bậc của đội ngũ doanh nghiệp và doanh nhân Việt Nam. Đặc biệt, chúng ta có những doanh nghiệp lớn có thể đảm trách nhiệm vụ mới trong tình hình mới để phục vụ cho tăng trưởng kinh tế.

Đồng thời, Việt Nam cũng ở một vị trí tương đối thuận lợi về quan hệ quốc tế và địa chính trị để biến những thách thức về tình hình thay đổi địa chính trị cũng như chính sách thương mại đầu tư toàn cầu thành cơ hội phát triển.

Tuy nhiên, chúng ta không thể chủ quan khi phải đối mặt với những thách thức lớn trong năm 2025 khi tình hình kinh tế thế giới không được thuận lợi như năm 2024, do những cuộc chiến tranh thương mại, xung đột và những rào cản thương mại khác ngày càng nhiều cùng với những hạn chế trong nước hiện có. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc phát huy các nguồn lực và động lực cho tăng trưởng kinh tế.

ÔNG NGUYỄN BÁ HÙNG - CHUYÊN GIA KINH TẾ TRƯỞNG CỦA NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN CHÂU Á: Coi đầu tư công là bệ đỡ cho tăng trưởng

Mục tiêu này cho thấy Chính phủ khá lạc quan về tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2025. Xét trên đà tăng trưởng tích cực của 2024 thì mục tiêu trên có khả thi, tuy nhiên, việc có đạt được mục tiêu này hay không lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó, có cả yếu tố thị trường quốc tế nằm ngoài tầm kiểm soát của Chính phủ.

Trong ngắn hạn, Việt Nam vẫn nên tiếp tục duy trì chính sách tài khóa mở rộng, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ. Trong bối cảnh của Việt Nam hiện nay vẫn phải dùng biện pháp tài khóa để kích cầu nội địa do cầu đội địa vẫn yếu. Việc tiếp tục giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết tháng 6/2025 là rất đáng hoan nghênh. Trong thời gian tới, tùy thuộc vào tình hình thực tế, nếu cần thiết phải tiếp tục gia hạn thêm chính sách này để kích cầu thì Chính phủ có thể cân nhắc.

Điều quan trọng hơn cả là đầu tư công. Đầu tư công vẫn là động lực, là bệ đỡ cho tăng trưởng khi tác động lan tỏa của đầu tư công là rất lớn. Do đó, cần quyết liệt thúc giải ngân đầu tư công ngay từ những tháng đầu năm, để đạt kết quả giải ngân tốt hơn nữa. Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ. Các chính sách đều đã rất tích cực, đúng hướng, quan trọng là phần thực thi cần được thúc đẩy hiệu quả hơn nữa.

Hà My (ghi)

Hoàng Yến

Nguồn Thời báo Tài chính: https://thoibaotaichinhvietnam.vn/go-cac-diem-nghen-de-kinh-te-tu-nhan-phat-trien-171273-171273.html