Gỡ nút thắt vật liệu để khơi thông dòng vốn đầu tư công
Trong giai đoạn nước rút hoàn thành chỉ tiêu kinh tế 2025, đầu tư công được kỳ vọng tạo đà cho 2026. Tuy nhiên, nhiều công trình trọng điểm chậm tiến độ do thiếu vật liệu, dù nguồn vẫn dồi dào.
Theo thống kê của ngành khoáng sản, nhu cầu đá xây dựng tại TP.HCM và vùng lân cận mỗi năm 25–28 triệu m³, trong khi công suất khai thác chỉ khoảng 17 triệu m³, tạo khoảng trống nguồn cung lớn, tác động trực tiếp đến tiến độ nhiều dự án hạ tầng, trong đó có Dự án thành phần 2, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu.
Anh Nguyễn Văn Tuấn, Chỉ huy trưởng dự án cho biết: “Khó khăn lớn nhất giai đoạn đầu là khan hiếm nguồn đất thương mại. Dù khai thác từ các mỏ lân cận, trữ lượng vẫn chưa đủ, dẫn đến chậm tiến độ. Kể từ tháng 3/2025, khi mỏ Bàu Cạn được cấp phép khai thác đặc thù, nhà thầu đã huy động tối đa nhân lực, máy móc để bù tiến độ.”
Thực tế cho thấy, vấn đề không nằm ở thiếu tài nguyên mà ở nút thắt thể chế. Công suất khai thác bị khống chế, thủ tục pháp lý kéo dài, khiến nguồn vật liệu không theo kịp yêu cầu đầu tư công.
Ông Lâm Hiện Đạt, Phó Tổng Giám đốc Xi măng Vicem Hà Tiên nhận định: “Doanh nghiệp gặp rào cản về hạn mức khai thác khoáng sản. Vượt công suất thiết kế sẽ bị xử lý nghiêm, kèm thủ tục hành chính phức tạp, khiến mục tiêu tăng trưởng 10% mỗi năm trở nên bất khả thi.”
Theo số liệu Thủ tướng phê duyệt, TP.HCM và vùng lân cận có trữ lượng đá xây dựng hơn 1,19 tỷ m³, nhưng công trình đầu tư công vẫn thiếu vật liệu.
Ông Nguyễn Thế Minh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết: “Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù, giao mỏ vật liệu trực tiếp cho nhà thầu dự án trọng điểm. Mô hình bước đầu hiệu quả, nhưng nhu cầu giải ngân vốn đầu tư công rộng khắp vẫn gặp khó khi nguồn vật liệu cho các dự án thông thường chưa được tháo gỡ.”
TS. Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đánh giá: “Điểm nghẽn lớn nhất Luật Khoáng sản hiện nay là trình tự, thủ tục hành chính rườm rà. Khâu đánh giá tác động môi trường tiêu tốn gần một năm, khiến tiến độ dự án đình trệ, lãng phí nguồn lực.”
Tại Tọa đàm 'Đầu tư công – gỡ nút thắt để bứt phá tăng trưởng 2026', nhiều ý kiến đề xuất tăng công suất khai thác mỏ đủ điều kiện pháp lý, đồng thời tháo gỡ vướng mắc thể chế. Khi rào cản được gỡ bỏ, doanh nghiệp sẵn sàng đảm bảo nguồn cung vật liệu ổn định, tạo nền tảng để đầu tư công trở thành động lực tăng trưởng.
