Góp ý đặt tên xã, phường sau khi sáp nhập

Hiện nay cả nước có 10.035 xã, tới đây khi tổ chức lại quy mô sẽ giảm khoảng 60%-70%, mỗi xã “gần như là một huyện nhỏ”.

Các chuyên gia cho rằng việc sắp xếp số lượng cấp xã lớn như vậy cũng đặt ra những khó khăn trong đặt tên xã mới sau sáp nhập. Bởi rất có thể sẽ phải nhập nhiều xã thành một chứ không phải chỉ 2-3 xã thành một như trước đây.

Các chuyên gia cho rằng việc ghép tên xã để tạo thành tên mới khi sáp nhập cần tính toán kỹ lưỡng, nếu không có thể khiến tên mới dài dòng, không có ý nghĩa. Ảnh: THUẬN VĂN

Kinh nghiệm đặt tên của thế giới

PGS-TS Đỗ Phú Trần Tình, Viện trưởng Viện Phát triển chính sách ĐHQG-HCM, trực thuộc Trường ĐH Kinh tế - Luật, cho rằng không có cách thức hay phương pháp nào đặt tên mới mà thỏa mãn được hết mong muốn của mọi người.

Theo ông Tình, kinh nghiệm đặt tên địa phương mới trên thế giới thường có năm cách. Trong đó, tên mới dựa trên tên gọi lịch sử hoặc văn hóa từng gắn bó với vùng, nhằm kế thừa di sản lịch sử và tạo sự tự hào chung cho cộng đồng hợp nhất.

Hoặc đặt dựa theo địa danh tự nhiên hoặc vị trí địa lý đặc trưng của khu vực, giúp người dân dễ nhận diện và tạo cảm giác gắn bó vì tên gọi phản ánh đặc điểm chung của vùng mới.

Thế giới cũng lấy tên nhân vật lịch sử tiêu biểu để đặt cho đơn vị mới sau sáp nhập nhằm tôn vinh di sản của người đó gắn với địa phương, tuy nhiên cách này thường chỉ áp dụng khi nhân vật đó được đại đa số dân chúng kính trọng và coi như biểu tượng chung.

Ngoài ra, còn có cách đặt tên dựa trên kết hợp một phần hoặc toàn bộ tên gọi cũ của các đơn vị hợp nhất để tạo tên mới, giữ lại dấu ấn của từng địa phương. Dù vậy cũng có cách đặt tên mới hoàn toàn, không trùng với bất kỳ tên đơn vị cũ nào…

“Cái khó hiện nay là không có tiêu chí hay yếu tố nào toàn diện và bao trùm các tiêu chí khác” - ông Tình chia sẻ và cho rằng tên xã mới phải cho phép định hình bản sắc chung mới.

Tuy nhiên, khó khăn nhất là tên gọi mới có thể chưa tạo được sự thân thuộc ngay lập tức với người dân. Do đó, chính quyền địa phương phải vận động, giải thích ý nghĩa tên gọi để người dân dần chấp nhận và lấy ý kiến của người dân về tên mới dự kiến. “Nếu có sự tham gia rộng rãi của cộng đồng thì có khả năng đạt sự đồng thuận cao và giảm thiểu phản ứng tiêu cực sau sáp nhập là rất lớn” - chuyên gia này đề nghị.

PGS-TS Đỗ Phú Trần Tình, Viện trưởng Viện Phát triển chính sách ĐHQG-HCM, trực thuộc Trường ĐH Kinh tế - Luật.

Có nên ghép tên các xã với nhau?

Trước đây có địa phương từng chọn cách ghép tên hai xã với nhau như Diên Đồng và Diên Xuân (huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) thành Xuân Đồng; hay Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu (Nghệ An) sau khi sáp nhập có tên là Đôi Hậu.

Về việc này, ông Tình nhìn nhận việc ghép tên có thể bằng cách nối thẳng, đặt dấu gạch nối hoặc chọn một phần tên tiêu biểu từ mỗi bên, giúp người dân các nơi sáp nhập đỡ cảm thấy bản thân bị mất tên gọi truyền thống của mình.

“Tuy vậy, ghép quá nhiều tên có thể khiến tên mới dài dòng, không có ý nghĩa, khó sử dụng. Cách này phù hợp khi chỉ có hai đơn vị nhưng nếu sáp nhập 3-4 đơn vị thì ghép nhiều tên sẽ rất phức tạp và không nên thực hiện” - ông Đỗ Phú Trần Tình nói.

TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công Học viện Cán bộ TP.HCM, nhìn nhận việc ghép tên khi sáp nhập xã sẽ gặp nhiều khó khăn hơn so với sáp nhập tỉnh do mức độ gắn bó, tình cảm của người dân với tên gọi xã thường sâu sắc hơn. Chưa kể số lượng xã cần sáp nhập có thể lớn, dẫn đến nhiều phương án ghép tên phức tạp.

Dù vậy, TS Quyền cho rằng các xã có lịch sử, văn hóa, địa lý tương đồng, gắn bó chặt chẽ hoặc tên gọi của các xã ngắn gọn, dễ ghép và được sự đồng thuận cao của người dân về phương án ghép tên thì hoàn toàn có thể dùng cách này.

“Dù chọn cách nào thì cũng cần tuân thủ các nguyên tắc ưu tiên yếu tố lịch sử, văn hóa, địa lý, tính pháp lý; đảm bảo sự tham gia, đóng góp ý kiến của người dân và truyền thông, giải thích rõ ràng cũng như linh hoạt, sáng tạo trong việc lựa chọn tên gọi” - TS Quyền nêu.

TS Nguyễn Thị Việt Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội. Ảnh: QH

Còn TS Nguyễn Thị Việt Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, cho rằng việc có ghép tên các xã để tạo thành tên mới hay không phải căn cứ vào tình hình thực tế, tâm lý của người dân. Theo bà Nga, người dân muốn “cộng tên” để giữ lại quê mình nhưng điều này chỉ dễ thực hiện nếu sáp nhập quy mô nhỏ.

“Sáp nhập hai xã thì có thể được nhưng nếu năm xã nhập thành một thì tên mới sẽ dài, thậm chí không có ý nghĩa” - bà Nga nói và nhấn mạnh việc giảm 60%-70% xã trong hơn 10.000 xã là con số rất lớn, do đó việc sáp nhập có thể thực hiện với nhiều xã chứ không hẳn là 2-3 xã như trước đây.

Chính vì vậy, bà Nga nhấn mạnh cần lấy ý kiến của cộng đồng dân cư, phân tích rõ lý do chọn các tên nào để thuyết phục người dân và việc chọn tên phải dựa trên cơ sở khoa học, luận cứ.

Theo bà Nga, người dân cũng lo lắng về việc phải thay đổi thông tin cá nhân sau khi sáp nhập xã. Tuy nhiên, cả nước đang thực hiện tích hợp các dữ liệu cá nhân, dữ liệu dân cư vào cơ sở dữ liệu quốc gia. Khi hệ thống dữ liệu được hoàn thiện thì việc thay đổi thông tin cá nhân không còn là vấn đề lớn, người dân cũng bớt sử dụng giấy tờ tùy thân mà thay vào đó là các mã số định danh.

*****

LÊ THOA