Hạ nhiệt 'lò lửa' xung đột Trung Đông

Hàng ngàn người dân Lebanon đã ngay lập tức trở về nhà sau khi lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah có hiệu lực

Israel và Hezbollah ngừng bắn

Theo thông báo được đích thân Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron cùng công bố ngày 26-11, Israel và Lebanon đã chấp thuận đề xuất của Washington về lệnh ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hezbollah do Mỹ và Pháp làm trung gian hòa giải. Phát biểu từ Nhà Trắng, Tổng thống Joe Biden cho biết, ông đã có những cuộc điện đàm riêng rẽ với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Thủ tướng lâm thời Lebanon Najib Mikati, theo đó, hai bên đều thông báo chính phủ của họ đã chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hezbollah.

Trong tuyên bố chung, hai Tổng thống Mỹ và Pháp nhấn mạnh, thỏa thuận ngừng bắn “được thiết kế để chấm dứt vĩnh viễn các hành động thù địch”, đồng thời “tạo ra những điều kiện để khôi phục bầu không khí yên bình lâu dài và cho phép cư dân ở cả hai nước trở về nhà một cách an toàn” ở cả hai bên đường biên giới. Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Pháp cũng khẳng định, Washington và Paris sẽ nỗ lực “đảm bảo thỏa thuận này được triển khai, thực thi một cách đầy đủ và duy trì quyết tâm ngăn chặn cuộc khủng hoảng này biến thành một vòng xoáy bạo lực khác”.

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hezbollah ở Lebanon chính thức có hiệu lực từ 4 giờ sáng 27-11 theo giờ địa phương (tức 9 giờ sáng cùng ngày giờ Việt Nam). Cũng theo thỏa thuận ngừng bắn, trong vòng 60 ngày tới, Israel sẽ rút dần lực lượng quân đội còn lại khỏi khu vực miền Nam Lebanon. Lực lượng Hezbollah sẽ chấm dứt sự hiện diện vũ trang dọc biên giới phía Nam sông Litani, đồng thời quân đội Lebanon sẽ được triển khai để kiểm soát vùng lãnh thổ gần biên giới với Israel để đảm bảo lực lượng Hezbollah không xây dựng lại căn cứ tại khu vực này. Ngoài ra phía Israel vẫn giữ quyền tự vệ trong trường hợp lực lượng Hezbollah ở Lebanon hoặc bất kỳ lực lượng nào khác phá vỡ thỏa thuận. Ngoại trưởng Lebanon Abdallah Bou Habib cho biết nước này sẵn sàng triển khai ít nhất 5.000 binh sĩ ở miền Nam Lebanon sau khi lực lượng Israel rút lui. Trong khi Mỹ có thể tham gia tái thiết cơ sở hạ tầng ở Lebanon bị phá hủy trong những cuộc tấn công của Israel suốt hơn 1 năm qua.

Việc Israel và lực lượng Hezbollah đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại Lebanon đã giúp mở ra hy vọng về một động thái tương tự tại Dải Gaza giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas, qua đó chấm dứt cuộc xung đột kéo dài suốt hơn một năm qua tại vùng lãnh thổ này. Lên tiếng vào ngày thỏa thuận ngừng bắn Israel - Hezbollah có hiệu lực, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết, Washington sẽ thúc đẩy các nỗ lực mới hướng tới lệnh ngừng bắn tại Dải Gaza, đồng thời nhấn mạnh cơ hội mới đã bắt đầu cho một khu vực Trung Đông ổn định hơn, nơi an ninh của Israel và lợi ích của Mỹ được đảm bảo.

Trong khi đó, nguồn tin từ phía phong trào Hồi giáo Hamas cho biết, phong trào này đã thông báo với các bên trung gian hòa giải gồm Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ về việc lực lượng này sẵn sàng đàm phán về một thỏa thuận ngừng bắn và “một thỏa thuận nghiêm túc” trao đổi con tin với

Israel. Trước đó, phong trào Hồi giáo Hamas cũng ra thông báo khẳng định sẽ hợp tác với mọi nỗ lực nhằm đảm bảo tiến tới một lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza, đồng thời nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận nào đều phải hướng tới mục tiêu chấm dứt xung đột và lực lượng Israel rút khỏi vùng lãnh thổ của Palestine.

Mong đạt được thỏa thuận ngừng bắn Israel - Hamas

Ngay sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực từ 4 giờ ngày 27-11, hàng nghìn người dân Lebanon đã bắt đầu trở về nhà từ nơi lánh nạn. Từ sáng sớm cùng ngày, giao thông trên tuyến đường từ Thủ đô Beirut đến thành phố Sidon ở phía Nam đã ùn tắc với hàng đoàn xe chở người hồi hương cùng đồ đạc trở về. Theo thống kê, hơn 1,2 triệu người đã buộc phải rời bỏ nhà cửa do các cuộc không kích dữ dội của Israel ở Lebanon, trong đó phần lớn sống tại miền Nam nước này. Lực lượng Hezbollah xem việc đưa những người đi lánh nạn trở về nhà là một ưu tiên. Tuy nhiên, quân đội Lebanon kêu gọi người dân không vội trở về các làng ở sát biên giới cho đến khi Israel rút hết quân. Về phía Israel, hàng chục nghìn người rời bỏ nhà cửa ở miền Bắc Israel dự kiến cũng trở về nhà trong những ngày tới.

Việc Israel và lực lượng Hezbollah đạt thỏa thuận ngừng bắn tại Lebanon, trong khi phong trào Hồi giáo Hamas cũng đưa ra tín hiệu tương tự tại Dải Gaza đã mở ra cơ hội rõ ràng để có thể đi tới chấm dứt cuộc xung đột quy mô lớn tại Trung Đông. Kể từ khi bùng phát tháng 10-2023 tới nay, xung đột quân sự khốc liệt giữa Israel với lực lượng Hamas tại Dải Gaza và Israel với lực lượng Hezbollah ở miền Nam Lebanon đã làm hàng chục nghìn người thiệt mạng và cơ sở hạ tầng bị tàn phá nặng nề, nhiều nơi bị san phẳng, đặc biệt là tại Dải Gaza.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres ngày 27-11 đã lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt xung đột giữa Israel và lực lượng Hezbollah ở Lebanon. Người đứng đầu tổ chức Liên hợp quốc hy vọng, thỏa thuận sẽ giúp chấm dứt tình trạng xung đột và giao tranh vốn gây ra thiệt hại to lớn về tài sản và nỗi thống khổ của người dân ở cả hai bên. Tổng Thư ký Antonio Guterres cũng hối thúc các bên tuân thủ đầy đủ và nhanh chóng thực hiện tất cả cam kết đưa ra trong thỏa thuận cũng như ngay lập tức thực hiện những biện pháp hướng tới việc thực thi đầy đủ Nghị quyết 1701 mà Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã nhất trí hồi năm 2006. Nghị quyết này bao gồm các điểm chính nhằm chấm dứt xung đột vũ trang giữa Israel và lực lượng Hezbollah ở miền Nam Lebanon. Điều phối viên đặc biệt của Liên hợp quốc tại Lebanon và Lực lượng lâm thời của Liên hợp quốc tại Lebanon (UNIFIL) đều sẵn sàng hỗ trợ việc thực hiện thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah.

Cộng đồng quốc tế đã lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn tại Lebanon, thúc giục hai bên tuân thủ cam kết của mình, đồng thời hối thúc Isarel và phong trào Hồi giáo Hamas cũng đi tới quyết định tương tự nhằm dập tắt “lò lửa” xung đột bùng cháy hơn một năm qua ở Trung Đông. Hai quốc gia là Ủy viên thường trực Hội đồng bảo an là Nga và Trung Quốc bày tỏ hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn sau hơn một năm giao tranh khiến hàng nghìn người thiệt mạng; ủng hộ mọi nỗ lực có lợi cho việc xoa dịu căng thẳng và đạt được hòa bình.

Bộ trưởng Ngoại giao Đức Annalena Baerbock đánh giá, đây là “thành công của ngoại giao” và là “tia hy vọng cho toàn bộ khu vực”, góp phần đảm bảo bình an lâu dài cho người dân ở cả hai bên biên giới. Thủ tướng Anh Keir Starmer kêu gọi lệnh ngừng bắn cần “biến thành giải pháp chính trị lâu dài tại Lebanon” và tuyên bố London sẽ “đi đầu trong các nỗ lực phá vỡ vòng xoáy bạo lực đang diễn ra để theo đuổi hòa bình lâu dài, bền vững ở Trung Đông".

Đáng chú ý, Iran cũng đã hoan nghênh việc Israel chấm dứt các hành động quân sự ở Lebanon sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Tuy nhiên, theo giới quan sát, lệnh ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hezbollah mới là bước đi tích cực đầu tiên, việc duy trì thỏa thuận này, đặc biệt là đạt được thỏa thuận ngừng bắn, trao đổi con tin giữa Isarel và lực lượng Hamas còn khó khăn hơn nhiều. “Lò lửa” xung đột bị dập tắt, hòa bình thực sự trở lại Trung Đông còn cần rất nhiều nỗ lực, thiện chí và quyết tâm của không chỉ các bên liên quan trực tiếp mà cả nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế.

Hoàng Hà