Hà Nội có thể cải tạo, phá dỡ chung cư cũ khi đạt 75% đồng thuận của chủ sở hữu

Sáng 8/12, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm triển khai các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô Hà Nội.

Theo Chính phủ, công tác cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ và chỉnh trang đô thị tại Hà Nội những năm qua còn nhiều bất cập, tiến độ chậm, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn và chất lượng sống của người dân. Để tháo gỡ điểm nghẽn này, dự thảo nghị quyết đề xuất trao cho UBND TP. Hà Nội quyền quyết định cưỡng chế phá dỡ, cải tạo trong trường hợp dự án đã nhận được sự đồng thuận của trên 75% chủ sở hữu nhà và người sử dụng đất, tương đương ít nhất 75% diện tích khu đất thuộc phạm vi cải tạo, tái thiết.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình của Chính phủ. Ảnh: Media Quốc hội

Trong khi đó, Luật Nhà ở năm 2023 quy định dự án cải tạo chung cư chỉ được triển khai khi có tối thiểu 80% chủ sở hữu đồng ý với phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và xây dựng lại. Riêng đối với các chung cư nguy hiểm cấp D - có nguy cơ sập đổ, UBND cấp tỉnh được quyền quyết định phương án tối ưu để bảo đảm an toàn.

Thực tiễn triển khai cho thấy, việc đạt được tỷ lệ đồng thuận rất cao là rào cản lớn đối với các dự án cải tạo chung cư cũ. Bên cạnh đó, các chủ đầu tư cũng gặp khó khăn do bị khống chế chỉ tiêu quy hoạch, chiều cao công trình, dẫn đến thiếu quỹ căn thương mại để bù đắp chi phí đầu tư, bồi thường và tái định cư.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho rằng các cơ chế đặc thù có phạm vi tác động lớn, như mở rộng trường hợp thu hồi đất, trao quyền cho Hà Nội quyết định chủ trương dự án hay áp dụng cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận, cần được đánh giá kỹ lưỡng về tác động xã hội, tránh phát sinh khiếu kiện và ảnh hưởng đến ổn định xã hội.

Góp ý thảo luận, GS Hoàng Văn Cường - Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cho rằng việc “nới” các quy định về cải tạo chung cư cũ là cần thiết. Theo ông, nếu không có cơ chế đồng thuận ở mức 75% và không cho phép linh hoạt các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số, Hà Nội sẽ rất khó cải tạo được các khu chung cư xuống cấp nghiêm trọng, mất an toàn.

GS Hoàng Văn Cường - Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính góp ý thảo luận. Ảnh: Gia Hân

Trong khi đó, đại biểu Trịnh Xuân An - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng - An ninh, đề nghị giảm tỷ lệ đồng thuận xuống còn 50% để tăng tính khả thi cho việc xây dựng lại các chung cư cũ. Đại biểu Nguyễn Trúc Anh cũng cho rằng mức 75% là cao, đồng thời đề xuất phân cấp mạnh hơn cho chính quyền cơ sở trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng nhằm tránh tình trạng dự án kéo dài hàng chục năm.

Theo dự thảo nghị quyết, Chính phủ còn đề xuất giao chủ đầu tư lập quy hoạch chi tiết đối với các dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị. Cơ quan có thẩm quyền được phép quyết định các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số vượt quy định hiện hành, đặc biệt tại khu vực nội đô lịch sử, trên cơ sở bảo đảm hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội.

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn, quan trọng, dự thảo cũng đề xuất giao HĐND hoặc Chủ tịch UBND TP. Hà Nội quyết định chủ trương đầu tư thay vì phải trình Quốc hội hoặc Thủ tướng như hiện nay. Một số dự án đặc thù có thể được áp dụng cơ chế lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Theo Chính phủ, nhóm dự án lớn, quan trọng tại Thủ đô gồm dự án đầu tư công, PPP, dự án cần triển khai theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; dự án sử dụng ngân sách địa phương hoặc thuộc danh mục thu hút nhà đầu tư chiến lược với tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên; các dự án cải tạo chung cư cũ, chỉnh trang và tái thiết đô thị.

Dự kiến, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo nghị quyết này vào chiều 11/12.

Sơn Nguyễn