Hà Nội phân cấp quản lý cho xã, phường kỳ vọng xóa 'điểm đen' rác thải

Rác thải tràn ngập ra đường, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và ô nhiễm môi trường. (Ảnh: Quốc Lũy/TTXVN)

Theo ông Nguyễn Minh Tấn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, từ ngày 1/12, thành phố Hà Nội chuyển giao toàn bộ công tác duy trì vệ sinh môi trường về cho 126 xã, phường.

Nếu trước đây rác thải do quận, huyện quản lý tập trung thì nay từng xã, phường trở thành chủ đầu tư, chịu trách nhiệm toàn diện từ khối lượng, chất lượng đến tiến độ thu gom.

Phân cấp không phải để chia việc mà để siết trách nhiệm đến tận địa bàn phát sinh rác, đảm bảo hiệu quả công việc tại địa phương. Đồng thời, toàn bộ khối lượng duy trì vệ sinh môi trường giai đoạn 2026-2030 đã được xây dựng xong và bàn giao cho các địa phương làm cơ sở tổ chức đấu thầu, đặt hàng. Thành phố sẽ tăng cường hậu kiểm.

Xã, phường nào để tồn đọng rác, gây ô nhiễm kéo dài sẽ phải chịu trách nhiệm trước Ủy ban Nhân dân thành phố, không còn cơ chế đẩy lên quận, huyện như trước - ông Nguyễn Minh Tấn nhấn mạnh.

Cụ thể, theo Quyết định số 69/2025/QĐ-UBND của Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội từ ngày 1/12/2025, toàn bộ 30 gói thầu vệ sinh môi trường trước đây do quận, huyện quản lý được chuyển giao nguyên trạng về cho 126 xã, phường trực tiếp làm chủ đầu tư. Đây không chỉ là sự điều chỉnh về mặt kỹ thuật quản lý, mà là sự định vị lại vai trò của chính quyền cơ sở trong bài toán môi trường.

Từ chỗ chỉ phối hợp, nay xã, phường trở thành đầu mối chịu trách nhiệm toàn diện, từ giám sát chất lượng, nghiệm thu khối lượng đến thanh toán kinh phí.

Thực hiện chỉ đạo của thành phố, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã tổ chức bàn giao toàn bộ hồ sơ pháp lý, hồ sơ khối lượng, hồ sơ thanh toán, hồ sơ hạ tầng kỹ thuật của 30 gói thầu cho các xã, phường. Song song đó, các đơn vị kỹ thuật đã hoàn thành phân khai khối lượng chi tiết duy trì vệ sinh môi trường đến từng địa bàn cụ thể.

Để bảo đảm không bị “đứt gãy” trong giai đoạn chuyển tiếp, thành phố đã tạm cấp hơn 211 tỷ đồng cho ngân sách các xã, phường để thực hiện duy trì vệ sinh môi trường trong tháng 12/2025, giúp các địa phương không bị động khi tiếp nhận nhiệm vụ mới, nhất là trong bối cảnh cuối năm lượng rác sinh hoạt tăng cao nhất.

Theo hướng dẫn của các sở, ngành, ngay sau khi tiếp nhận khối lượng duy trì vệ sinh môi trường giai đoạn 2026-2030, các xã, phường phải khẩn trương lập dự toán, xây dựng hồ sơ mời thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu hoặc đặt hàng theo đúng quy định. Nếu chậm trễ, nguy cơ gián đoạn thu gom rác hoàn toàn có thể xảy ra. Khi xã, phường là chủ đầu tư, mọi vấn đề tồn tại về rác thải, mùi hôi, nước rác rò rỉ, điểm tập kết không hợp lý... sẽ được người dân phản ánh trực tiếp tới chính quyền cơ sở.

Dù chuyển đổi mô hình quản lý, nhưng công tác vệ sinh môi trường vẫn được duy trì thường xuyên liên tục không được phép gián đoạn. Bởi thực tế trong quá trình bàn giao đã phát sinh không ít tình huống pháp lý phức tạp. Đó là có gói thầu còn thời hạn đến hết năm 2026, nhưng phải chấm dứt sớm để đồng bộ theo mô hình mới; có gói thầu kết thúc vào ngày 31/12/2025, trong khi chủ đầu tư cấp xã chưa kịp hoàn tất lựa chọn đơn vị thực hiện cho năm sau.

Trước thực tế này, các sở, ngành đã có văn bản hướng dẫn cụ thể về cơ chế sửa đổi, gia hạn, thanh lý hợp đồng theo đúng quy định của pháp luật, trên tinh thần bảo đảm liên tục dịch vụ - chặt chẽ pháp lý - không tạo kẽ hở tiêu cực.

Theo các chuyên gia môi trường, việc thành phố Hà Nội phân cấp vệ sinh môi trường lần này tạo ra bước chuyển mạnh mẽ về tư duy quản lý. Nếu trước đây rác thải được quản lý “tập trung” ở cấp quận, huyện thì nay được “chia nhỏ” về từng xã, phường. Như vậy, tại cấp xã, phường, quyền được trao nhiều hơn, đồng nghĩa với trách nhiệm cũng nặng nề hơn./.

(TTXVN/Vietnam+)