Hàng loạt ca nguy kịch, tử vong vì mắc liên cầu lợn

Điều trị cho bệnh nhân mắc liên cầu lợn. Ảnh: BV Bạch Mai.

Bệnh bắt đầu từ thói quen thích “ăn sống, uống tươi”

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hưng Yên, kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Bạch Mai xác nhận các bệnh nhân trên dương tính với liên cầu khuẩn lợn – một loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng huyết, viêm màng não, tổn thương đa cơ quan và tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời.

Đáng chú ý, lâu nay các cơ sở y tế tuyến cuối vẫn đều đặn tiếp nhận bệnh nhân liên cầu lợn, phần lớn trong tình trạng đã nặng. Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, tuần qua ghi nhận hai bệnh nhân nam nhập viện sau khi ăn nem sống và tiết canh. Cả hai đều được chẩn đoán viêm màng não mủ do Streptococcus suis, phải điều trị tích cực bằng kháng sinh mạnh và thuốc điều chỉnh rối loạn đông máu. Một trong hai trường hợp sau đó mất hoàn toàn khả năng nghe – một di chứng không hồi phục của viêm màng não liên cầu lợn.

Một trường hợp khác đáng chú ý là nam bệnh nhân 38 tuổi sống tại Hà Nội. Người này không ăn tiết canh nhưng tham gia giết mổ và chế biến tóp mỡ tại nhà. Trong quá trình sơ chế, anh bị đứt tay nhẹ, không đi khám vì cho rằng vết thương nhỏ. Vài ngày sau, anh sốt cao liên tục, lơ mơ và phải chuyển tuyến cấp cứu. Kết quả xét nghiệm xác nhận nhiễm liên cầu khuẩn lợn qua vết thương hở, dẫn đến viêm màng não và nhiễm trùng huyết.

Tâm lý chủ quan – mối nguy lớn nhất

Điểm chung trong nhiều ca bệnh là sự chủ quan đáng báo động. Không ít người cho rằng “lợn nhà thì không sao”, hoặc “quán quen thì ăn được”, dẫn đến hành vi ăn tiết canh, lòng lợn, nem chạo sống mà không mảy may lo ngại. Trong khi đó, các bác sĩ cảnh báo: vi khuẩn liên cầu lợn không thể phân biệt bằng mắt thường, cũng không phụ thuộc vào cảm quan thực phẩm “sạch” hay “bẩn”. Ngay cả khi lợn không có biểu hiện bệnh rõ ràng, vẫn có thể là vật mang mầm bệnh. Vi khuẩn tồn tại ở vùng hầu họng, đường tiêu hóa và cơ quan sinh dục của lợn, có thể xâm nhập vào máu người qua đường tiêu hóa hoặc qua các vết trầy xước rất nhỏ.

Ghi nhận thực tế, các ca nhiễm liên cầu lợn phần lớn rơi vào nam giới, độ tuổi 35–60, từng ăn các món sống hoặc tham gia giết mổ không bảo hộ. Đây cũng là nhóm dễ bỏ qua dấu hiệu sớm như sốt, mệt, buồn nôn – để đến khi xuất hiện rối loạn tri giác, mất thính lực, lơ mơ hoặc sốc nhiễm khuẩn mới đến viện thì đã muộn.

Sự nguy hiểm của bệnh không chỉ ở tốc độ diễn tiến nhanh, mà còn ở tâm lý coi thường, xem nhẹ khuyến cáo. Mỗi năm, bệnh viện lại tiếp nhận thêm những ca viêm màng não mủ do liên cầu lợn mà nguồn lây đều lặp lại một cách đáng buồn: tiết canh tự làm, nem chạo sống, lòng tái, thịt chưa chín kỹ. Mùa hè, thời điểm tiêu thụ các món tươi sống tăng cao, cũng là giai đoạn các ca bệnh tăng mạnh.

Câu chuyện về hai cái chết chỉ sau một bữa tiết canh không phải cá biệt, mà là lời cảnh báo đã lặp lại quá nhiều lần. Điều đáng nói là, dù ngành y tế liên tục đưa ra khuyến cáo, dù các phương tiện truyền thông đã nhiều lần phản ánh, nhiều người vẫn tin vào những lập luận như “ăn từ bé đến giờ không sao”, hay “rượu diệt khuẩn được”. Trong thực tế lâm sàng, chưa có bằng chứng khoa học nào khẳng định những điều này đúng.

Nguy cơ tử vong cao

Vi khuẩn Streptococcus suis (liên cầu khuẩn lợn) tồn tại chủ yếu trong đường hô hấp, tiêu hóa và một số cơ quan nội tạng của lợn. Ở lợn mang mầm bệnh, vi khuẩn này không phải lúc nào cũng gây triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn có thể lây sang người qua ba con đường chính: ăn các món tái, sống từ thịt lợn (như tiết canh, lòng, nem chua); tiếp xúc trực tiếp với dịch của lợn nhiễm bệnh qua các vết trầy xước; hoặc gián tiếp qua dụng cụ, tay chế biến không đảm bảo vệ sinh.

Bệnh liên cầu lợn thường bắt đầu với các triệu chứng khá phổ thông như sốt cao, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, đau cơ... nhưng có thể diễn tiến nhanh chóng thành nhiễm trùng huyết, viêm màng não, rối loạn đông máu, tổn thương đa cơ quan. Không ít bệnh nhân chỉ sau vài ngày từ lúc nhiễm đã phải thở máy, lọc máu liên tục và dù vượt qua nguy kịch vẫn mang di chứng nặng nề như điếc không hồi phục, rối loạn thần kinh, giảm trí nhớ. Có những ca tổn thương hoại tử nặng đến mức phải cắt bỏ chi.

ThS.BS Lê Sơn Việt, Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cảnh báo: Liên cầu lợn là loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng nặng, thường khởi phát trong vòng 24 -72 giờ sau khi xâm nhập cơ thể. Chỉ sau một ngày từ lúc xuất hiện triệu chứng đầu tiên như sốt, đau bụng, tiêu chảy, bệnh có thể tiến triển rất nhanh đến sốc nhiễm trùng, hoại tử và suy đa tạng.

Nguy hiểm hơn, hiện chưa có vaccine phòng bệnh liên cầu khuẩn lợn cho người. Điều trị đòi hỏi phải dùng kháng sinh liều cao, phối hợp nhiều phác đồ, trong khi việc phát hiện sớm lại gặp khó khăn do biểu hiện ban đầu dễ nhầm lẫn với cảm cúm hoặc sốt virus. Với những bệnh nhân vào viện muộn, tỷ lệ tử vong hoặc để lại di chứng rất cao, gây gánh nặng lớn cho gia đình và hệ thống y tế.

Bộ Y tế đã nhiều lần khuyến cáo: tuyệt đối không chủ quan trước bất kỳ biểu hiện nào như sốt, đau đầu, nôn, lơ mơ… xuất hiện sau khi ăn thực phẩm nghi ngờ hoặc sau khi có tiếp xúc với lợn. Việc đến cơ sở y tế sớm trong vòng 24–48 giờ đầu có thể tạo khác biệt sống – chết, bởi bệnh diễn tiến rất nhanh và không chờ đợi. Đặc biệt trong mùa hè - thời điểm tiêu thụ món sống tăng cao, ý thức phòng bệnh cần được đặt lên hàng đầu.

Đức Trân