Hãng robot hút bụi hàng đầu của Mỹ bán mình cho Trung Quốc
Từng đi tiên phong và chi phối thị trường robot hút bụi, iRobot đã phải nộp đơn xin phá sản vì những vấn đề hậu Covid-19 và áp lực cạnh tranh từ các đối thủ non trẻ.
iRobot vừa phá sản sau 35 năm. Ảnh: Bloomberg.
iRobot, công ty tạo nên cuộc cách mạng trong lĩnh vực máy hút bụi robot vào đầu những năm 2000 với dòng sản phẩm Roomba, vừa nộp đơn xin phá sản và đề xuất chuyển giao quyền kiểm soát cho nhà cung cấp chính của mình tại Trung Quốc.
Gã khổng lồ sụp đổ
Theo thông cáo báo chí, nhà sản xuất robot tiêu dùng iRobot có trụ sở tại Massachusetts (Mỹ), sẽ bị công ty Shenzhen PICEA Robotics Co. của Trung Quốc và một công ty con của tập đoàn này tiếp quản.
Sau khi bị mua lại, iRobot sẽ trở thành một công ty tư nhân với 100% cổ phần thuộc về chủ sở hữu mới. Các cổ phiếu phổ thông của iRobot hiện niêm yết trên sàn chứng khoán NASDAQ sẽ bị hủy.
Được thành lập năm 1990 bởi kỹ sư từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), iRobot gặt hái thành công ban đầu với Roomba, sản phẩm ra mắt năm 2002 và nhanh chóng trở thành biểu tượng của lĩnh vực máy hút bụi tự động.
iRobot từng tiên phong và thống trị thị trường robot hút bụi gia đình. Ảnh: iRobot.
Tuy nhiên, lợi nhuận của công ty từng bán hơn 40 triệu robot gia đình bắt đầu giảm trong thời kỳ hậu Covid-19, do vấn đề về chuỗi cung ứng và sự cạnh tranh từ các đối thủ giá rẻ. Đầu tháng này, công ty cảnh báo về nguy cơ phá sản.
Theo thông cáo chính thức, kế hoạch phá sản cho phép iRobot tiếp tục hoạt động và đáp ứng các cam kết với nhân viên, đồng thời thanh toán đầy đủ, đúng hạn cho nhà cung cấp và chủ nợ trong suốt quá trình giám sát của tòa án. Trong hồ sơ, công ty liệt kê tài sản và nợ phải trả nằm trong khoảng từ 100 - 500 triệu USD.
"iRobot sẽ tiếp tục hoạt động bình thường, không gây gián đoạn chức năng ứng dụng, chương trình khách hàng, đối tác toàn cầu, mối quan hệ chuỗi cung ứng hoặc hỗ trợ sản phẩm liên tục", thông cáo cho biết.
Lạc lối sau 35 năm
Theo bình luận của Techcrunch, hành trình vươn lên và sụp đổ của iRobot là câu chuyện rất "đậm chất Mỹ". Được thành lập vào năm 1990 bởi nhà nghiên cứu robot Rodney Brooks của MIT và các cựu sinh viên của ông, vụ phá sản kết thúc chặng đường 35 năm từ giấc mơ của các nhà nghiên cứu AI đến sàn nhà bếp người dùng và cuối cùng vào tay doanh nghiệp Trung Quốc.
Brooks, Giám đốc sáng lập Phòng thí nghiệm Khoa học Máy tính và Trí tuệ Nhân tạo của MIT và là người tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu robot, dành những năm 1980 để quan sát côn trùng và có những khám phá thú vị về cách các hệ thống đơn giản có thể tạo ra các hành vi phức tạp.
Đến năm 1990, ông chuyển những hiểu biết đó thành công ty iRobot. Roomba, ra mắt năm 2002, thành công vang dội, thống lĩnh toàn bộ thị trường robot hút bụi. Doanh số lên đến hàng chục triệu sản phẩm.
Nhờ vậy, công ty huy động được tổng cộng 38 triệu USD, trước khi niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) năm 2005, thu về 103,2 triệu USD. Đến năm 2015, iRobot đủ mạnh để thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm riêng.
Thị trường tràn ngập sản phẩm giá rẻ là một trong những lí do khiến iRobot "lạc lối". Ảnh: Vacuum Wars.
Thời điểm đó, kế hoạch ban đầu là đầu tư từ 100.000 USD đến 2 triệu USD vào tối đa 10 công ty khởi nghiệp robot ở vòng hạt giống và vòng Series A mỗi năm.
Tuy nhiên, tình hình kinh doanh của iRobot lại nhanh chóng đảo chiều. Lợi nhuận của họ giảm nhanh chóng kể từ năm 2021 do sự hỗn loạn trong chuỗi cung ứng và sự cạnh tranh mạnh mẽ của các đối thủ giá rẻ đến từ Trung Quốc.
Đến năm 2022, tập đoàn thương mại điện tử Amazon đề nghị mua lại iRobot với giá 1,7 tỷ USD. Trong thông cáo báo chí, Angle, người giữ chức CEO từ khi công ty mới thành lập, nói về việc "tạo ra các sản phẩm sáng tạo, thiết thực" và tìm "một nơi tốt hơn để đội ngũ của chúng tôi tiếp tục sứ mệnh của mình".
Nhưng cơ quan quản lý cạnh tranh châu Âu lại dọa sẽ ngăn chặn vụ thâu tóm. Họ lo ngại Amazon có thể loại bỏ các đối thủ bằng cách hạn chế hoặc làm giảm quyền tiếp cận thị trường.
Amazon và iRobot đồng ý hủy bỏ thương vụ vào tháng 1/2024. Amazon trả khoản phí bồi thường 94 triệu USD. Vụ việc khiến CEO Angle từ chức. Cổ phiếu của iRobot lao dốc. Công ty cắt giảm 31% lực lượng lao động.
Giờ đây, hành trình của iRobot phiên bản gốc đã kết thúc sau 35 năm. Shenzhen PICEA Robotics, nhà cung cấp, đồng thời là chủ nợ chính, sẽ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thương hiệu này sau khi tái cấu trúc.
