Hành trình thoát nghèo, làm giàu từ cây dứa ở Hương Sơn

Hương Sơn vốn là xã miền núi nằm ở phía Bắc huyện Lạng Giang (cũ), có địa hình chủ yếu là đồi gò, đất đỏ bazan pha sỏi đá, khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Những yếu tố tưởng như là bất lợi trong canh tác lại trở thành điều kiện lý tưởng để cây dứa bén rễ, cho chất lượng vượt trội.

Làm giàu từ cây trồng bản địa

Từ nhiều năm trước, người dân Hương Sơn đã trồng dứa để tăng gia sản xuất. Tuy nhiên, do thiếu liên kết, thiếu đầu ra ổn định, cây dứa vẫn chỉ là cây trồng phụ, phát triển tự phát, hiệu quả kinh tế chưa cao.

Sự chuyển mình thực sự chỉ diễn ra từ năm 2021, khi HTX Dứa sạch Hương Sơn chính thức được thành lập, tập hợp 50 thành viên chính thức và 50 thành viên liên kết, cùng chung khát vọng phát triển kinh tế từ đồi dứa.

Dứa Hương Sơn là cây "đuổi nghèo" của người dân địa phương.

Trên nền tảng gần 100 ha dứa ban đầu, HTX đã không ngừng mở rộng diện tích, chuẩn hóa quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và đặc biệt là tổ chức sản xuất trái vụ để nâng cao hiệu quả kinh tế.

Hiện nay, toàn xã Hương Sơn trồng gần 150 ha dứa, riêng HTX đang quản lý và liên kết tiêu thụ hơn 100 ha, với sản lượng mỗi năm đạt hàng nghìn tấn. Từ năm 2023, sản phẩm dứa tươi của HTX đã chính thức đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, được bình chọn là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu.

Với quy trình sản xuất giàu khoa học kỹ thuật, mỗi quả dứa Hương Sơn đều có mã QR truy xuất nguồn gốc, được kiểm định chất lượng định kỳ, tạo niềm tin với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Theo ông Nguyễn Văn Đăng, đại diện HTX Dứa sạch Hương Sơn, vụ dứa năm 2025 mang lại niềm vui lớn cho bà con. Nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi, kinh nghiệm canh tác ngày càng được nâng cao, lại được hỗ trợ từ các chuyên gia kỹ thuật, năng suất dứa năm nay đạt trung bình 40 tấn/ha, tương đương các năm trước nhưng chất lượng đồng đều hơn, quả to, mã đẹp.

Liên kết để thành công

"Với giá bán dao động từ 7.000 – 10.000 đồng/kg tại vườn, cao hơn cùng kỳ năm ngoái khoảng 1.500 – 2.000 đồng/kg. Bình quân mỗi ha dứa cho doanh thu khoảng 320 – 350 triệu đồng, sau khi trừ chi phí, thành viên HTX và các hộ liên kết lãi khoảng 200 triệu đồng/ha. Đây là mức thu nhập rất cao so với mặt bằng chung khu vực miền núi," ông Đăng cho biết.

Anh Hoàng Văn Lợi, một thành viên HTX Dứa sạch Hương Sơn, chia sẻ: “Nhà tôi có 1,5 ha trồng dứa, năm nay thời tiết thuận lợi, cây phát triển tốt. Thương lái đặt hàng tại vườn từ đầu mùa. Dứa chín đến đâu bán hết đến đó. Với giá bán hiện nay, gia đình tôi thu lãi gần 300 triệu đồng, cao gấp nhiều lần trồng ngô hay sắn trước kia”.

Không chỉ mang lại thu nhập cao, cây dứa còn góp phần giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động thời vụ tại địa phương, nhất là trong mùa thu hoạch. Tại các đồi dứa, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ, thanh niên gùi gánh, vận chuyển dứa, không khí lao động rộn ràng.

Đáng chú ý, HTX Dứa sạch Hương Sơn không chỉ là đầu mối liên kết sản xuất và tiêu thụ mà còn là trung tâm đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp địa phương.

Các HTX có vai trò quan trọng trong việc phát triển thương hiệu dứa Hương Sơn.

Các thành viên HTX là lực lượng nòng cốt tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở, thường xuyên đạt giải cao trong các cuộc thi “Nhà nông sáng tạo”, “Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Bắc Giang”. HTX cũng tham gia cải tiến công cụ làm đất, thiết kế hệ thống tưới nhỏ giọt, tự chế tạo giàn phun vi sinh để xử lý nấm bệnh, giúp giảm chi phí sản xuất.

Đặc biệt, HTX đã chủ động tiếp cận thị trường tiêu thụ hiện đại. Ngoài bán hàng trực tiếp cho doanh nghiệp nông sản và thương lái truyền thống, HTX đã kết nối tiêu thụ qua các sàn thương mại điện tử, tham gia hàng chục hội chợ xúc tiến thương mại, các điểm trưng bày nông sản OCOP trong và ngoài tỉnh. Chính sự linh hoạt và chủ động này giúp dứa Hương Sơn giữ được giá tốt, không bị phụ thuộc vào thương lái.

Điểm tựa để thành công bền vững

Trong quá trình phát triển, HTX Dứa sạch Hương Sơn luôn nhận được sự đồng hành sát sao từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh.

Các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh như đào tạo cán bộ HTX, hướng dẫn xây dựng chuỗi giá trị, tập huấn kỹ thuật trồng dứa theo VietGAP, hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc, xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ... đã góp phần nâng cao năng lực vận hành HTX Dứa sạch Hương Sơn nói riêng và các HTX trên địa bàn nói chung.

Ngoài ra, thông qua các chương trình tín dụng ưu đãi, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX cũng tạo điều kiện cho các HTX tiếp cận vốn vay với lãi suất thấp để mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư nhà sơ chế, kho bảo quản và xây dựng thương hiệu.

Trong quá trình thúc đẩy kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, Hương Sơn không dừng lại ở sản xuất nông nghiệp, mà còn chủ động phát triển du lịch nông nghiệp, biến đồi dứa trở thành điểm đến trải nghiệm cho du khách.

Chỉ sau hơn 2 năm thực hiện, kế hoạch thúc đẩy nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái của địa phương đang dần thành hiện thực với việc xây dựng các tuyến đường nội đồng sạch đẹp, bãi đỗ xe, điểm check-in “đồi dứa Hương Sơn”, kết nối với các tour du lịch sinh thái của tỉnh.

Trước khi thực hiện sắp xếp địa giới hành chính, trở thành 1 phần của xã Kép mới, xã Hương Sơn đặt mục tiêu trong 5 năm tới là nâng tổng diện tích dứa toàn xã lên 200 ha, trong đó tối thiểu 80% đạt chuẩn VietGAP, mở rộng vùng trồng dứa trái vụ để nâng cao giá trị quanh năm. Đồng thời, phát triển dịch vụ du lịch trải nghiệm kết hợp tiêu thụ tại chỗ nhằm đa dạng hóa sinh kế cho người dân.

Những thành công hiện tại là nền tảng vững chắc để những người trồng dứa ở Hương Sơn hướng đến một giai đoạn phát triển mới trong thời gian tới, với những mô hình sản xuất xanh, sạch, bền vững, mang lại giá trị cao về kinh tế và an toàn sinh thái.

Từ vùng đất từng nghèo khó, Hương Sơn đã và đang chuyển mình mạnh mẽ nhờ cây dứa. Với sự vào cuộc của HTX Dứa sạch Hương Sơn, sự hỗ trợ hiệu quả của Liên minh HTX Việt Nam, cùng sự cần cù, đổi mới của bà con, cây dứa không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn trở thành biểu tượng làm giàu, phát triển nông nghiệp bền vững nơi vùng núi tỉnh Bắc Ninh.

Đông Phong