Hệ thống tài chính - mạch máu của tăng trưởng kinh tế bền vững

Giữ nhịp tăng trưởng, hóa giải thách thức

Tám tháng qua, đà tăng trưởng kinh tế được duy trì, lạm phát được kiểm soát, tín dụng tăng tích cực, đầu tư công giải ngân cao, thị trường vốn phục hồi và niềm tin nhà đầu tư cải thiện. Đây là những yếu tố củng cố kỳ vọng nền kinh tế Việt Nam sẽ hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 8,3-8,5% trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc để hướng tới giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu tăng trưởng hai con số.

Đến nay, tín dụng toàn hệ thống đã tăng khoảng 11,5% so với cuối năm 2024 và khoảng 19% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh nhu cầu vốn sản xuất - kinh doanh cải thiện. Mặt bằng lãi suất cho vay bình quân quanh 6,3%/năm tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí vốn, kích thích đầu tư và tiêu dùng. NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2025 ở mức khoảng 16%, nhưng khẳng định điều hành linh hoạt, gắn với tiêu chí chất lượng tín dụng, ưu tiên vốn cho sản xuất, xuất khẩu, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hạn chế vốn chảy vào lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao.

Một điểm đáng chú ý là NHNN đã ban hành Thông tư 23/2025/TT-NHNN, theo đó giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng VND cho các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc tổ chức tín dụng yếu kém, áp dụng từ 1/10/2025. Chính sách này kỳ vọng giúp tăng thêm thanh khoản, hạ chi phí vốn và khuyến khích các ngân hàng mạnh tham gia xử lý “điểm nghẽn”, qua đó củng cố an toàn tài chính quốc gia.

Song song với tín dụng ngân hàng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi mạnh mẽ, với tổng giá trị phát hành trong 8 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 373.000 tỷ đồng, gần gấp rưỡi so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 8, giá trị phát hành đạt hơn 58.600 tỷ đồng, tăng hơn 40% so với tháng trước. Đây là kênh huy động vốn trung - dài hạn quan trọng, giúp doanh nghiệp đa dạng hóa nguồn vốn, giảm áp lực lên tín dụng ngân hàng và từng bước tạo cấu trúc tài chính cân bằng hơn. Thị trường chứng khoán cũng khởi sắc, thanh khoản cải thiện, hỗ trợ khả năng huy động vốn của doanh nghiệp và củng cố niềm tin nhà đầu tư vào triển vọng kinh tế vĩ mô.

Đầu tư công tiếp tục đóng vai trò “vốn mồi” quan trọng. Kết quả giải ngân vốn đầu tư công cao hơn cùng kỳ cả về số tương đối (tỷ lệ) và số tuyệt đối. Trong 8 tháng đầu năm, cả nước giải ngân vốn đầu tư công đạt 409 nghìn tỷ đồng, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tăng 5,9% về tỷ lệ và tăng gần 135,3 nghìn tỷ đồng về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm trước. Một số bộ, cơ quan Trung ương và địa phương như: Bộ Công an giải ngân đạt 64,8%; Bộ Quốc phòng đạt 54,5%; các tỉnh Thanh Hóa, Ninh Bình đạt tỷ lệ giải ngân trên 90%; Phú Thọ, Bắc Ninh, Gia Lai… giải ngân trên 62%, góp phần tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ 3)

Không để có tiền mà không tiêu được

Tại Hội nghị toàn quốc về đầu tư công ngày 17/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu giải ngân 100% vốn đầu tư công trong năm 2025, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Thủ tướng chỉ rõ phải nâng cao chất lượng giải ngân, chống thất thoát, lãng phí, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, đồng thời giải ngân phải hòa vào dòng chảy khí thế chung, tạo động lực thi đua, “không để có tiền mà không tiêu được”. Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc rà soát toàn bộ danh mục, điều chuyển vốn từ nơi chậm sang nơi có khả năng giải ngân, kiên quyết xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể để thúc đẩy tiến độ.

Có thể nói, “cặp bánh răng” tài khóa – tiền tệ đã vận hành nhịp nhàng trong thời gian qua, tạo ra hiệu ứng cộng hưởng: đầu tư công tăng tốc, khu vực tư nhân hưởng lợi từ chi phí vốn giảm, tổng cầu được kích thích trong khi lạm phát vẫn nằm trong tầm kiểm soát. Đây là cơ sở để Chính phủ tiếp tục kiên định mục tiêu tăng trưởng GDP cả năm trên 8%, đồng thời chuẩn bị nền tảng cho mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030.

Tuy nhiên, với tỷ lệ tín dụng/GDP trên 130% cho thấy nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào kênh ngân hàng, do đó dễ tổn thương trước các cú sốc nếu có trong tương lai. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp dù phục hồi nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ tái bùng nổ phát hành thiếu kiểm soát nếu kỷ luật thị trường không được siết chặt…

Do đó về điều hành vĩ mô, Thủ tướng giao NHNN chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan bám sát diễn biến thị trường, tình hình kinh tế trong và ngoài nước, để điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, hài hòa với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác nhằm thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; thúc đẩy tăng trưởng nhanh nhưng bền vững.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chỉ đạo nhiều giải pháp liên quan đến thị trường tài chính, từ hoàn thiện khung pháp lý để phát triển thị trường vốn lành mạnh, ổn định, đẩy nhanh tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán; khẩn trương triển khai Nghị quyết 222/2025/QH15 về xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế; đến nghiên cứu phát hành trái phiếu Chính phủ cho các dự án hạ tầng chiến lược...

Bên cạnh các giải pháp ngắn hạn, tầm nhìn trung - dài hạn cũng cần được chú trọng. Theo đó, cần hướng đến giảm dần phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, nâng tỷ trọng vốn từ các kênh thị trường vốn khác. Một trụ cột khác là thúc đẩy tài chính xanh và chuyển đổi số. Việc triển khai bộ tiêu chí phân loại xanh quốc gia, áp dụng ưu đãi hệ số rủi ro cho tín dụng và trái phiếu xanh… sẽ giúp hạ chi phí vốn và hướng dòng tiền vào các dự án bền vững.

Tám tháng đầu năm 2025 cho thấy hệ thống tài chính đã làm tròn vai trò “mạch máu” của nền kinh tế: tín dụng tăng, mặt bằng lãi suất cho vay giảm nhẹ, thị trường vốn khởi sắc… Song hành với những kết quả tích cực là các thách thức về lạm phát, nợ xấu, áp lực tỷ giá, rủi ro thị trường trái phiếu, sự phụ thuộc quá lớn vào tín dụng ngân hàng… cũng đòi hỏi sự thận trọng trong điều hành.

Để duy trì tăng trưởng nhanh mà vẫn bền vững, các chính sách cần tiếp tục cân bằng giữa ngắn hạn và dài hạn: duy trì thanh khoản, kiểm soát lạm phát, định hướng tín dụng có mục tiêu, đồng thời kiên trì tái cấu trúc hệ thống tài chính, phát triển thị trường vốn minh bạch, tăng cường dự trữ ngoại hối, mở rộng bao trùm tài chính và thúc đẩy tài chính xanh. Một hệ thống tài chính an toàn, đa tầng và minh bạch sẽ không chỉ giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% năm 2025 mà còn tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng cao hơn trong những năm tới và khát vọng trở thành nền kinh tế thu nhập cao vào năm 2045.

Đỗ Lê