Hiệp hội kiến nghị sớm kiện toàn Bí thư kiêm Hiệu trưởng trước 1/1/2026 để tránh tạo 'khoảng trống'

Đã gần hai tháng kể từ khi Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được ban hành (ngày 22/8/2025). Với tinh thần “đột phá chiến lược” cùng những quan điểm, mục tiêu và giải pháp mang tính toàn diện, Nghị quyết 71-NQ/TW được xem là cuộc cách mạng mới trong giáo dục, kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển mạnh mẽ đưa nền giáo dục Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Nghị quyết là chủ trương “không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế)”. Đây là sự thay đổi căn bản so với mô hình quản trị đại học hiện hành.

Tuy nhiên, quá trình triển khai sau khi Nghị quyết được ban hành lại đang xuất hiện sự không thống nhất giữa một số bộ, ngành.

Cụ thể, ngày 4/9/2025, Đảng ủy Bộ Y tế ban hành Thông báo số 11-TB/ĐU, trong đó nêu rõ: “Nhất trí chủ trương tạm dừng quy hoạch, kiện toàn các chức danh Chủ tịch Hội đồng trường, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng tại các cơ sở giáo dục đại học công lập trực thuộc Bộ; tiếp tục duy trì hoạt động của Hội đồng trường và các chức danh lãnh đạo quản lý của nhà trường hiện nay cho tới khi có quy định mới”.

Theo đó, Bộ Y tế tạm dừng toàn bộ công tác quy hoạch, bổ nhiệm mới, đồng thời giữ nguyên hiện trạng hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học công lập trực thuộc Bộ cho đến khi có quy định mới.

Trong khi đó, tại Công văn số 5505/BGDĐT-TCCB, Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp trực thuộc với nội dung như sau:

“1. Hội đồng trường, Chủ tịch hội đồng trường, Phó Chủ tịch hội đồng trường (nếu có) hết nhiệm kỳ thì tiếp tục điều hành cho đến khi có hướng dẫn mới. Trường hợp Chủ tịch hội đồng trường hết tuổi quản lý thì Phó Chủ tịch (nếu có) điều hành hội đồng trường, hoặc hội đồng trường bầu người điều hành nếu không có Phó Chủ tịch hội đồng trường.

2. Tạm dừng công tác quy hoạch đối với Chủ tịch hội đồng trường, Phó Chủ tịch hội đồng trường (nếu có).

3. Tạm dừng công tác quy hoạch và xem xét bổ nhiệm mới đổi với các chức vụ Giám đốc, Phó Giám đốc, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng cho đến khi có hướng dẫn mới (không áp dụng đối với công tác bổ nhiệm lại khi hết nhiệm kỳ).”

Như vậy, trong khi Bộ Y tế chủ trương tạm dừng hoàn toàn, thì Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn cho phép “độ mở” đối với thực hiện bổ nhiệm lại khi hết nhiệm kỳ, dẫn đến cách hiểu và triển khai không thống nhất giữa các trường thuộc cơ quan chủ quản khác nhau.

Chủ trương không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập là một thay đổi lớn so với mô hình quản trị đại học hiện nay, do đó đòi hỏi quá trình chuyển tiếp cẩn trọng và thống nhất. Tuy nhiên, thực tế “mỗi nơi một kiểu” trong giai đoạn quá độ đang đặt ra yêu cầu phải có hướng dẫn cụ thể, đồng bộ hơn từ cấp trung ương, để bảo đảm việc thực hiện Nghị quyết 71-NQ/TW đạt được tinh thần “đột phá chiến lược” mà Bộ Chính trị đã đặt ra.

Ảnh minh họa: Sinh viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành

Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam vừa qua đã có văn bản gửi Quốc hội để góp ý cho Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), trong đó Hiệp hội kiến nghị cần sớm kiện toàn nhân sự Bí thư kiêm Hiệu trưởng để ổn định tổ chức các cơ sở giáo dục đại học, tránh tình trạng “nơi làm trước, nơi làm sau” khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động.

Hiệp hội khẳng định: Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục đào tạo là chủ trương đúng và cần sớm đưa vào thực tiễn. Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (bản cập nhật đến ngày 6/10/2025) và dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) vẫn còn những điểm làm chậm tiến trình đưa Nghị quyết vào cuộc sống.

Đề xuất Bí thư đủ tiêu chuẩn sẽ kiêm Hiệu trưởng, Hiệu trưởng đương nhiệm làm Phó Hiệu trưởng thường trực

Tại Điều 10, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định Hiệu trưởng được giao thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng trường trong giai đoạn chuyển tiếp, song không nêu rõ thời điểm hoàn thành việc kiện toàn nhân sự Bí thư đảng ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục.

Hiệp hội cho rằng, việc kiện toàn nhân sự Bí thư kiêm người đứng đầu (Hiệu trưởng) cần thực hiện sớm, trước ngày 1/1/2026 để ổn định các cơ sở giáo dục đại học, sớm đưa Nghị quyết 71-NQ/TW vào cuộc sống. Đồng thời, đảm bảo không tạo khoảng trống khi đã kết thúc hoạt động của Hội đồng trường mà bộ máy, nhân sự chưa hoàn thành, chưa có Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng.

Cụ thể, văn bản góp ý của Hiệp hội nêu rõ ba tình huống đối với Khoản 3, Điều 10 của dự thảo như sau:

Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đề xuất, việc kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng do cơ quan quản lý trực tiếp thực hiện. Đồng thời, nhấn mạnh việc kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng cần được thực hiện đồng bộ ở tất cả các cơ sở giáo dục đại học công lập, tránh trường hợp nơi làm trước, nơi làm sau khi Hội đồng trường đã kết thúc hoạt động.

Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng cho rằng, cần bố trí công việc xứng tầm để các đồng chí Hiệu trưởng đương nhiệm tiếp tục yên tâm công tác và tiếp tục phát huy năng lực, cống hiến cho sự phát triển.

Trường hợp Bí thư không đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định hiện hành để kiêm Hiệu trưởng, cũng cần bố trí vị trí công tác xứng tầm để thầy/cô tiếp tục cống hiến.

Theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, việc sớm thống nhất đầu mối lãnh đạo tại các cơ sở giáo dục đại học theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW là yêu cầu cấp thiết và hoàn toàn đúng đắn. Bởi lẽ, nếu chậm kiện toàn nhân sự Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu nhà trường, sẽ tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định tổ chức, gia tăng xung đột nội bộ, làm suy giảm hiệu lực điều hành và ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của đơn vị.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến cũng lưu ý, việc thực hiện chủ trương này cần được tiến hành một cách thận trọng, có chọn lọc và dựa trên năng lực thực tiễn.

Do đó, trước hết, ưu tiên thực hiện phương án Bí thư cấp ủy kiêm Hiệu trưởng (hoặc Giám đốc), đúng theo tinh thần chỉ đạo trong Nghị quyết 71-NQ/TW: “Thực hiện Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục.”

Trong trường hợp Bí thư không đủ điều kiện, không đạt tiêu chuẩn hoặc không đủ uy tín trong quá trình giới thiệu, bổ nhiệm, thì cần mạnh dạn lựa chọn nhân sự khác đủ năng lực và phẩm chất để kiêm nhiệm, bảo đảm hiệu quả lãnh đạo toàn diện, thống nhất, đúng định hướng của Đảng và phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục đại học hiện nay.

Bàn giao hồ sơ, tài liệu của Hội đồng trường sang cấp ủy, không bàn giao cho cá nhân

Với Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Hiệp hội cũng góp ý về điều khoản chuyển tiếp.

Theo Hiệp hội, khi Hội đồng đại học/Hội đồng trường chấm dứt hoạt động, hồ sơ, tài liệu cần được bàn giao cho tập thể lãnh đạo cao nhất là Đảng ủy và báo cáo cơ quan quản lý trực tiếp, không bàn giao cho một cá nhân cụ thể.

Hiệp hội cũng đề xuất thống nhất thời điểm kiện toàn nhân sự Bí thư kiêm Hiệu trưởng như đã nêu trong phần góp ý Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội (trước 1/1/2026).

Vấn đề đảm bảo các quyền lợi về chính trị, phụ cấp cho Chủ tịch Hội đồng trường, Hiệu trưởng thôi chức do thay đổi cơ chế, chính sách cũng được Hiệp hội nhắc lại, đó là: Trường hợp Chủ tịch Hội đồng đại học, Hội đồng trường, giám đốc, hiệu trưởng thôi chức vụ được bảo lưu chế độ phụ cấp và các quyền lợi khác cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ đã được công nhận trước khi Luật này có hiệu lực thi hành.

Doãn Nhàn