HIV tấn công giới trẻ, đẩy mạnh can thiệp phòng chống HIV trong nhà trường

Tập trung can thiệp sớm để bảo vệ giới trẻ

Hiện lây nhiễm mới HIV ở nước ta tập trung vào nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đây là nhóm quần thể ẩn, khó tiếp cận. Hơn thế, cộng đồng MSM và nhóm trẻ thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và phòng ngừa HIV, do kỳ thị và định kiến xã hội liên quan đến HIV. Ngoài ra, bản thân giới trẻ còn thiếu thông tin, kiến thức về HIV/AIDS, các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV, sức khỏe tình dục...

PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, để thích ứng và phù hợp với nhóm mới nổi, ngành y tế đã triển khai các can thiệp linh hoạt, phù hợp như: Đa dạng các dịch vụ xét nghiệm, dự phòng điều trị PrEP, các dịch vụ thân thiện (một điểm đến nhiều dịch vụ)…, nhưng vẫn còn khó khăn, thách thức về nguồn lực (nguồn lực quốc tế suy giảm, ngân sách nhà nước còn hạn chế), nhân lực và hệ thống tham gia phòng chống HIV/AIDS có sự thay đổi, do xu hướng cán bộ ít muốn làm lĩnh vực này.

Cục trưởng Phan Thị Thu Hương cho biết, dịch HIV đang có xu hướng trẻ hóa, có dấu hiệu gia tăng trong nhóm MSM. Đây là nhóm tiềm ẩn nhiều nguy cơ và có xu hướng đan xen các hành vi lây nhiễm, gây khó khăn trong công tác ước tính dự báo dịch và đáp ứng y tế công cộng.

Trong khi đó, phát hiện sớm ca nhiễm HIV là điều kiện quan trọng để có biện pháp can thiệp hiệu quả, cắt đứt đường lây truyền. Theo số liệu giám sát quốc gia, hiện nay Việt Nam có khoảng 86% người nhiễm HIV biết kết quả xét nghiệm HIV của mình.

Do đó, để đạt mục tiêu 95 đầu tiên (95% người nhiễm HIV biết được tình trạng lây nhiễm của mình) như đã đề ra trong Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, đòi hỏi chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa. Hiện nước ta đang triển khai các chương trình hành động hướng tới phát hiện sớm ca bệnh để đưa vào điều trị. Cụ thể:

- Đa dạng các hình thức, phương pháp truyền thông, tiếp cận đối tượng nguy cơ cao nhằm cải thiện tình trạng tự bộc lộ, hiểu biết về lợi ích của xét nghiệm sớm, điều trị sớm, các giải pháp dự phòng giảm nguy cơ lây nhiễm… để tăng cường tìm ca kết nối với điều trị.

- Đa dạng hóa mô hình và hình thức xét nghiệm, mở rộng mạng lưới xét nghiệm tới tận cộng đồng, tự xét nghiệm; khuyến khích việc xét nghiệm sớm, xét nghiệm định kỳ cho các nhóm hành vi nguy cơ cao.

- Triển khai mô hình tiếp cận điều trị sớm, phát hiện điều trị ngay, không cần có tiêu chuẩn điều trị như trước đây. Đa dạng hóa các mô hình điều trị để các khách hàng dễ tiếp cận, như cấp phát thuốc tại xã, cấp phát thuốc nhiều ngày.

- Kết nối và triển khai nhiều dịch vụ tại một điểm, kết nối giữa dự phòng và điều trị đảm bảo việc xét nghiệm định kỳ thường xuyên các nhóm đối tượng nguy cơ cao

Cần có chính sách hỗ trợ lồng ghép kiến thức phòng chống HIV trong nhà trường

Năm 2020, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng chống nhiễm virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS), đã hạ độ tuổi được phép tự nguyện xét nghiệm HIV từ 16 tuổi xuống đủ 15 tuổi.

Bước đột phá này đã giúp nhiều bạn trong độ tuổi thanh thiếu niên, có nguy cơ nhiễm HIV, được tiếp cận với dịch vụ xét nghiệm HIV sớm hơn và có những can thiệp dự phòng, cũng như điều trị hiệu quả hơn, phù hợp với các quy văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có liên quan.

Tuy nhiên, với xu hướng dịch HIV hiện nay ở nước ta, tập trung nhiều vào nhóm trẻ tuổi và diễn biến phức tạp của việc lạm dụng các chất kích thích, ma túy tổng hợp, quan hệ tình dục bừa bãi, do tác động của môi trường xã hội cũng như sự phát triển tâm sinh lý sớm hơn của thanh thiếu niên hiện nay... dẫn đến nhiều hành vi nguy cơ đáng báo động trong việc lây nhiễm HIV.

Do đó, để tiếp cận với dịch vụ xét nghiệm HIV sớm, trước tiên các bạn trẻ cần có hiểu biết đúng về các nguy cơ lây nhiễm HIV, hệ lụy của việc sử dụng các chất kích thích, ma túy tổng hợp cũng như việc quan hệ tình dục không an toàn...

PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho rằng, cần có chính sách hỗ trợ việc lồng ghép các kiến thức về phòng tránh lây nhiễm HIV vào các buổi giáo dục giới tính, giáo dục về sức khỏe sinh sản tại các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, cao đẳng, đại học; sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và các đơn vị có liên quan.

Ngoài ra, các thầy cô giáo và các bậc phụ huynh cũng cần có hiểu biết về HIV/AIDS và giáo dục giới tính, để kịp thời phát hiện và hỗ trợ con em mình, đặc biệt với trẻ dưới 15 tuổi, để tránh bị lạm dụng và dễ dàng tiếp cận với xét nghiệm HIV.

Thùy Hương