Hộ kinh doanh đóng cửa hàng loạt: Có phải do lo ngại hóa đơn điện tử?

Khảo sát thực tế cho thấy có nhiều nguyên nhân khiến các hộ kinh doanh đóng cửa hàng loạt, như tâm lý e ngại bị kiểm tra vì buôn bán hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng. Cùng với đó là sự hiểu sai hoặc chưa đầy đủ về chính sách thuế và đối tượng áp dụng hóa đơn điện tử.

Theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 quy định về hóa đơn, chứng từ, từ ngày 1/6/2025, những hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, nhà hàng, ăn uống, khách sạn, siêu thị, vận tải hành khách, giải trí… có bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng bắt buộc phải triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và chuyển dữ liệu tới cơ quan thuế.

Theo cơ sở dữ liệu quản lý thuế, hiện cả nước có 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương đương khoảng 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh.

Chỉ hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên mới phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền từ 1/6/2025

Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện điều chỉnh đã chọn cách tạm ngừng kinh doanh do lo ngại hoặc hiểu nhầm rằng tất cả đều phải triển khai công nghệ máy tính tiền, đồng nghĩa với việc phải thay đổi quy trình, tăng chi phí đầu tư và chịu sự giám sát chặt chẽ.

Tại TP.HCM, theo số liệu của Chi cục Thuế khu vực II, trong tháng 5/2025, thời điểm các cơ quan chức năng tăng cường chuẩn bị triển khai Nghị định 70 – có 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa.

Tuy nhiên, chỉ có 440 hộ trong số này (chiếm 3,18%) thuộc diện có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương ứng số thuế là 1,4 tỷ đồng.

Chi cục Thuế khu vực II cho biết, đến nay đã có 15.764 hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70, chiếm 6,7% trong tổng số 232.798 hộ kinh doanh tại địa bàn. Trong số đó, có 11.865 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán và 3.899 hộ kê khai.

Mặc dù chiếm tới 42,6% số hộ thuộc diện triển khai trên toàn quốc, tỷ lệ này vẫn chỉ chiếm khoảng 0,4% tổng số hộ kinh doanh cả nước. Cơ quan thuế cho rằng, quy định về hóa đơn điện tử chỉ áp dụng cho nhóm hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và trong một số lĩnh vực cụ thể, song tâm lý hoang mang lại lan rộng do thông tin chưa đầy đủ hoặc sai lệch.

Một cán bộ thuộc Chi cục thuế khu vực II cho biết, quy định về hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu cho cơ quan thuế không làm thay đổi chính sách thuế đang áp dụng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh mà chỉ thay đổi căn cứ xác định doanh thu làm cơ sở cho cơ quan thuế xác định mức thuế khoán của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên cho sát với doanh thu thực tế phát sinh của các hộ này. Quy định này không không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu dưới 01 tỷ đồng/năm.

Cùng với lo ngại về thuế, việc nhiều hộ kinh doanh đồng loạt nghỉ bán trùng với thời điểm các lực lượng chức năng đồng loạt ra quân kiểm tra, xử lý cao điểm các vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Chỉ trong vòng hơn 1 tháng, các lực lượng đã phát hiện nhiều vụ việc liên quan đến thực phẩm chức năng giả, mỹ phẩm kém chất lượng, thuốc không có giấy phép lưu hành, sữa pha hóa chất... Việc lo ngại bị kiểm tra, truy xuất nguồn gốc hàng hóa đã khiến không ít hộ kinh doanh lựa chọn tạm dừng hoạt động để tránh rủi ro pháp lý.

Liên quan đến những lo ngại của các hộ kinh doanh về việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có Thư ngỏ gửi Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, các đại lý thuế, công ty cung cấp dịch vụ kế toán, tư vấn thuế và công nghệ. Thư đề nghị các tổ chức này tích cực hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, để đảm bảo việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đúng quy định, không gây hoang mang hay hiểu lầm.

Cơ quan thuế cũng đã có thư gửi đến các hộ kinh doanh nhằm khẳng định rõ chủ trương không tăng thuế, không gây khó khăn cho người dân, mà nhằm tăng cường minh bạch và chống thất thu ngân sách, đồng thời ngăn chặn hiệu quả tình trạng trốn thuế, gian lận thương mại…

Nhật Linh