Sắp tới, người đi vay không 'có cửa' trốn nợ, hàng trăm nghìn tỷ đồng sẽ được đưa vào nền kinh tế

Tốc độ xử lý nợ xấu đang có dấu hiệu chậm lại rõ rệt kể từ khi Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu hết hiệu lực, quyền thu giữ tài sản đảm bảo không được luật hóa, việc thu hồi nợ của các ngân hàng vô cùng khó khăn, do nhiều khách hàng cố tình trốn tránh trả nợ, không chịu bàn giao tài sản cho ngân hàng xử lý

Theo thống kê, đến nay, quy mô nợ xấu toàn hệ thống đã lên tới trên 1 triệu tỷ đồng. Cuối năm 2023, tỷ lệ nợ xấu tăng dần, đến 31/12/2024 đã lên 5,36% và đầu năm 2025 tăng lên 5,47%, tương đương thêm 34.000 tỷ đồng nợ xấu.

Hiện nay, việc xử lý nợ chủ yếu dựa vào nguồn dự phòng rủi ro lên tới trên 600.000 tỷ đồng, trong khi khách hàng trả nợ trực tiếp chỉ chiếm khoảng 35%.

Nhiều ngân hàng cho biết, một trong những nguyên nhân khiến quá trình xử lý nợ xấu kéo dài do nhiều trường hợp người vay thường tạo ra các tranh chấp với tài sản đảm bảo để trì hoãn việc xử lý.

Trong bối cảnh đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 được kỳ vọng sẽ mang lại tác động tích cực, tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý nợ xấu.

Theo đó, Dự thảo mở rộng phạm vi áp dụng cho mọi khoản nợ xấu, không giới hạn thời điểm phát sinh, từ đó xử lý cả nợ mới hiệu quả hơn. Đồng thời, tăng quyền cho tổ chức tín dụng (TCTD) bằng cách tiếp tục cho phép thu giữ tài sản bảo đảm, cho phép kê biên tài sản bảo đảm dù đang là vật chứng trong vụ án; bổ sung quy định hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật hành chính hoặc hình sự khi không còn nhu cầu xử lý nhằm nâng cao hiệu quả thu hồi nợ. Đồng thời, cho phép các TCTD thu giữ tài sản bảo đảm trong mọi trường hợp, kể cả có tranh chấp vẫn được quyền thu giữ.

Để tránh việc lạm quyền, Dự thảo Luật đảm bảo minh bạch quy trình thu giữ tài sản bảo đảm, bảo vệ quyền lợi người vay và hạn chế lạm dụng. Theo đó, dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) quy định, TCTD không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội, không hạn chế quyền khiếu nại của các bên, đặc biệt là bên bảo đảm và bên đang giữ tài sản bảo đảm. Hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm và hoạt động của TCTD nói chung chịu sự quản lý, kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Ngân hàng Nhà nước.

Hiện nay, việc xử lý nợ chủ yếu dựa vào nguồn dự phòng rủi ro lên tới trên 600.000 tỷ đồng, trong khi khách hàng trả nợ trực tiếp chỉ chiếm khoảng 35%. Nếu tháo gỡ được vướng mắc trong xử lý nợ xấu, nguồn vốn này có thể được đưa trở lại lưu thông, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Do đó, nhìn nhận về những quy định tại dự thảo, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam kỳ vọng, sửa đổi Luật Các TCTD theo hướng luật hóa Nghị quyết 42 không chỉ tạo điều kiện cho các ngân hàng trong việc thu hồi nợ, mà là tiếng chuông cảnh tỉnh, buộc người đi vay phải có ý thức và trách nhiệm trả nợ, xóa bỏ tư duy tìm mọi cách không trả nợ, không bàn giao tài sản.

Theo các chuyên gia, việc Luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo sẽ là bước đột phá quan trọng, ngăn ngừa nợ xấu mới, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, thuận lợi cho xử lý nợ xấu. Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân tại Chứng khoán Yuanta Việt Nam đánh giá, dự thảo luật hóa Nghị quyết 42 trong kịch bản lạc quan sẽ giúp đưa tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống về dưới ngưỡng 3%. Nếu mục tiêu này thành hiện thực, tác động sẽ mang tính lan tỏa mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là mặt bằng lãi suất, khả năng cung ứng tín dụng, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hồi phục và phát triển.

Thanh Hoa