Họa sỹ Dương Bích Liên – Ánh chớp thầm lặng

Họa sỹ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ tại tọa đàm.

Tọa đàm có sự tham dự của diễn giả khách mời là họa sỹ Đặng Thị Khuê, Ủy viên Thường vụ - thường trực khóa I Hội Mỹ thuật Việt Nam; họa sỹ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cùng đông đảo khách mời yêu nghệ thuật.

Trò chuyện về thân thế, sự nghiệp của danh họa Dương Bích Liên, họa sỹ Đặng Thị Khuê cho biết: Họa sỹ Dương Bích Liên sinh ra tại Hà Nội, nhưng quê ông ở huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Ông xuất thân trong một gia đình trí thức nho học, nổi tiếng có nhiều người thành đạt, lập nghiệp theo con đường nhân sỹ, giáo chức, thày thuốc, một dòng tộc có nhiều cống hiến lớn lao cho đất nước. Ông nội và bác ruột của ông là những sỹ phu yêu nước từng tham gia Đông Kinh Nghĩa Thục và bị Pháp đày ra Côn Đảo. Người bác ruột khác của ông là giáo sư Dương Quảng Hàm, một nho sỹ yêu nước, một nhà sư phạm mẫu mực, nhà nghiên cứu lịch sử văn học Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, tác giả của nhiều công trình học thuật nổi tiếng, đã hy sinh khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ 1946. Người anh ruột và em trai ông cũng là những liệt sỹ thời kháng Pháp…

Năm 16 tuổi, Dương Bích Liên đã là sinh viên khóa cuối cùng Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1940 - 1945). Dấn thân với lý tưởng cách mạng và nghệ thuật, họa sỹ Dương Bích Liên rời gia đình lên chiến khu tham gia trong những đoàn kịch, đoàn văn công, đoàn văn hóa kháng chiến, làm báo... Những năm tham gia kháng chiến đã để lại cho ông nhiều kỷ niệm và những kỷ niệm đó đã làm nên những tác phẩm để đời cho hậu thế.

Đại diện gia đình họa sỹ Đặng Thụy Khuê trao tặng bức ảnh chân dung cho đại diện gia đình họa sỹ Dương Bích Liên.

Họa sỹ Dương Bích Liên đã sáng tác nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó, tác phẩm "Thiếu nhi đi khai hoang" của ông đã giành giải Nhì tại triển lãm hội họa kháng chiến năm 1948. Năm 1952, ông được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh và sau này ông sáng tác tác phẩm "Hồ Chủ tịch qua suối", tác phẩm giành giải Nhất ở triển lãm toàn quốc 1980, hiện đã được công nhận là Bảo vật quốc gia, được Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam lưu giữ. Ông là một trong bộ bốn “Nghiêm, Liên, Sáng, Phái” (Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Dương Bích Liên, Bùi Xuân Phái) - “tứ trụ” của nền nghệ thuật hiện đại Việt Nam.

Theo họa sỹ Đặng Thị Khuê, tranh của họa sỹ Dương Bích Liên dù là chất liệu gì, thể loại nào cũng đều mang vẻ đẹp huyền ảo, lung linh, lãng đãng cổ kính vừa gợi cảm vừa bí ẩn. Tái tạo vẻ đẹp tự nhiên qua nhãn thức của riêng mình, ông gửi gắm cả tâm tình trong mối ưu tư da diết... vì thế những khoảng trống trong tranh Dương Bích Liên lại chứa nhiều ý nghĩa nhất khiến người xem bị ám ảnh. Thế giới nghệ thuật của họa sỹ chứa đầy tương phản: vừa lánh đời lại vừa cuồng nhiệt, vừa bình dị lại vừa uyên thâm, vừa bâng quơ, vừa cao thượng, hào sảng… Tồn tại trong im lặng, lấy sáng tạo làm lẽ sống, ông đã một mình với tất cả. Và sự có mặt của ông là sự có mặt của một "nhân cách độc lập đầy kiêu hãnh", ông mất ngày 12/12/1988 thọ 64 tuổi.

“Họa sỹ Dương Bích Liên là một tượng đài của nghệ thuật tạo hình Việt Nam, là ánh chớp thầm lặng trên bầu trời nghệ thuật. Tên tuổi và sự nghiệp ông đã được ghi nhận bởi danh hiệu cao quý: Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật và tác phẩm sơn mài "Hồ Chủ tịch qua suối" của ông được công nhận là Bảo vật quốc gia”, họa sỹ Đặng Thị Khuê chia sẻ.

Họa sỹ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam bày tỏ, buổi gặp gỡ, tọa đàm nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của danh họa Dương Bích Liên giúp chúng ta hiểu hơn, gần hơn với con người, cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Theo họa sỹ Lương Xuân Đoàn, họa sỹ Dương Bích Liên là một nhà tri thức uyên bác, ông đọc nhiều, học nhiều, nhưng sống yên lặng bên cạnh cuộc sống ồn ào của đô thị. Đời sống nghệ thuật của ông là dòng chảy lặng lẽ đầy tính nghệ thuật.

“Mỹ thuật hiện đại Việt Nam may mắn có được bộ “tứ trụ” cuối cùng kết thúc “thế hệ vàng” của mỹ thuật Đông Dương, đây là gạch nối hết sức đa dạng cho xu thế càng ngày càng đa dạng của mỹ thuật đương đại Việt Nam”, họa sỹ Lương Xuân Đoàn nhấn mạnh.

Tọa đàm cũng lắng nghe những câu chuyện xúc động về họa sỹ Dương Bích Liên qua chia sẻ của người thân, của những người đã từng gặp, của chính nhân vật trong tác phẩm của ông…

Bài, ảnh: Phương Lan (TTXVN)