Hoàn thiện hồ sơ chính sách dự án Pháp lệnh Khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh

Thiếu tướng Trần Trung Hòa, Tư lệnh Binh chủng Công binh, phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trọng Đức/TTXVN

Chủ trì Hội thảo, Thiếu tướng Trần Trung Hòa, Tư lệnh Binh chủng Công binh, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Pháp lệnh cho biết, Hội thảo nhằm tạo điều kiện trao đổi, tiếp thu kinh nghiệm, kiến thức của các chuyên gia, nhà khoa học, ý kiến tham gia của các tổ chức, cơ quan, đơn vị để hoàn thiện dự thảo hồ sơ chính sách dự án Pháp lệnh bảo đảm tính toàn diện, khả thi, hiệu lực, hiệu quả.

Thực hiện Quyết định số 2136/QĐ-BCĐ ngày 18/5/2025 của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt Kế hoạch xây dựng dự án Pháp lệnh khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh, Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo mong muốn các đại biểu, chuyên gia đóng góp ý kiến về các vấn đề trọng tâm, làm cơ sở xây dựng và hoàn chỉnh hồ sơ chính sách Pháp lệnh khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh, gồm: Sự cần thiết xây dựng dự án Pháp lệnh và các nội dung chính sách dự kiến quy định: Chính sách 1: Tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh; Chính sách 2: Bảo vệ người dân trước nguy cơ, tác động của ô nhiễm bom mìn vật nổ; Chính sách 3: Nguồn lực, chính sách bảo đảm thực hiện khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh.

Theo báo cáo tại hội thảo, thực trạng hậu quả bom mìn vật nổ sau chiến tranh ở Việt Nam còn rất nghiêm trọng. Tính đến hết năm 2024, diện tích đất bị ô nhiễm bom mìn vật nổ còn khoảng 5,6 triệu ha, chiếm 17,71% diện tích cả nước. Bom mìn vật nổ cùng với chất độc hóa học đã hủy hoại, gây ô nhiễm nghiêm trọng đối với môi trường, thường xuyên tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe con người, tác động tiêu cực đến nhiều mặt đời sống kinh tế - xã hội. Phần lớn những vùng bị ô nhiễm bom mìn vật nổ nặng không thu hút được đầu tư, kinh tế kém phát triển.

Qua rà soát, hiện có 36 văn bản quy phạm pháp luật liên quan trực tiếp đến hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh (Hiến pháp, 2 bộ luật, 20 luật, 1 pháp lệnh, 4 nghị định, 1 quyết định, 7 thông tư). Văn bản quy phạm pháp luật quy định riêng về hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh có hiệu lực cao nhất là Nghị định số 18/2019/NĐ-CP ngày 1/2/2019 của Chính phủ về quản lý và thực hiện hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh.

Đóng góp ý kiến tại Hội thảo, nhiều đại biểu đánh giá, pháp luật về khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh trong những năm qua được từng bước hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý để quản lý, nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện Nghị định số 18/2019/NĐ-CP, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan và trên thực tế còn bộc lộ rõ các hạn chế, bất cập. Hệ thống pháp luật khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh chưa hoàn thiện, thiếu thống nhất, còn nhiều khoảng trống pháp lý. Hệ thống quản lý, điều phối, tổ chức thực hiện khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh trên cả nước chưa đồng bộ. Việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực cho hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn còn hạn chế. Chế độ chính sách đối với người dân bị ảnh hưởng và các lực lượng thực hiện nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn chưa đầy đủ.

Theo các chuyên gia, các khoảng trống pháp lý làm tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản của người dân, ảnh hưởng tới an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đồng thời ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư trong và ngoài nước, hạn chế phát triển kinh tế - xã hội khu vực ô nhiễm.

Bên cạnh đó, đối với người dân, việc tiếp cận thông tin, phản ánh, thông báo khi phát hiện nguy cơ, sự cố tai nạn bom mìn vật nổ và đề nghị hỗ trợ phát triển kinh tế gặp nhiều khó khăn. Khi người dân hoang mang, không an tâm khi đang sống trên mảnh đất tiềm ẩn nguy hiểm sẽ làm mất ổn định việc làm, học hành, đời sống, hệ lụy kéo theo có thể làm tăng tỷ lệ hộ nghèo, nảy sinh các tệ nạn xã hội. Để giải quyết các vướng mắc, bất cập, tạo tính thống nhất trong hệ thống Pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, cần thiết phải xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý cao.

Về mục tiêu của chính sách, các ý kiến thống nhất với mục tiêu được xây dựng tại hồ sơ dự thảo, trong đó có mục tiêu giảm thiểu tai nạn bom mìn vật nổ, bảo vệ sức khỏe, tính mạng, tài sản nhân dân, bảo đảm người dân yên tâm sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng cơ chế, chính sách đảm bảo an toàn cho người dân trước nguy cơ, rủi ro bom mìn vật nổ còn sót lại sau chiến tranh.

Liên quan đến nguồn lực bảo đảm thực hiện, hồ sơ dự thảo có nội dung về bổ sung cơ chế huy động nguồn lực của nhà nước, xã hội, tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế cho hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn vật nổ; khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế ủng hộ vật chất, tài chính, tinh thần cho thực hiện nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn vật nổ sau chiến tranh trên nguyên tắc tự nguyện, hợp pháp.

Hiền Hạnh (TTXVN)