Không có chuyện dự án đường sắt bị bán, chuyển nhượng cho nước ngoài

Chiều 18-6, tiếp tục phiên làm việc, các đại biểu tiếp tục thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đường sắt sửa đổi.

Nhà đầu tư phải có năng lực về vốn

Góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) đề cập đến quy định đầu tư dự án bằng nguồn vốn ngoài Nhà nước. Theo đó, trường hợp thực hiện theo phương thức đối tác công tư thì phần kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư không tính vào tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM). Ảnh: PHẠM THẮNG

Ông Nghĩa đề nghị cân nhắc lại quy định này, bởi trong rất nhiều dự án thì kinh phí bồi thường hỗ trợ tái định cư rất lớn, chiếm một tỉ lệ không nhỏ, có thể tới 20-30% vốn dự án.

Theo ông, để khuyến khích, Nhà nước có thể gánh phần bồi thường, hỗ trợ tái định cư - tức là giao đất sạch nhưng phần kinh phí này cần được đưa vào tỉ lệ vốn. Nếu không nhà đầu tư, doanh nghiệp ngoài Nhà nước tự nhiên được hưởng tài sản này.

“Hơn nữa, nếu không đưa vào vốn thì thu hồi bằng cách nào” – ông Nghĩa đặt vấn đề và đề nghị nghiên cứu kỹ, tránh thất thoát tài sản của Nhà nước.

Cạnh đó, ông đề nghị làm rõ việc các nhà đầu tư có được chuyển giao, chuyển nhượng dự án sau khi hoàn thành.

Ông Trương Trọng Nghĩa cũng khẳng định vốn là điều quan trọng nhất đối với nhà đầu tư, do vậy cần nêu rõ là nhà đầu tư phải có khả năng huy động vốn, phải có năng lực. “Đó mới là mục đích lớn nhất” – ông nói và phân tích khi yêu cầu họ chứng minh thì chúng ta lại phải đi điều tra, khảo sát.

Đại biểu đoàn TP.HCM cũng đề nghị Bộ KH&CN tham gia vào tổ thẩm định, vì những dự án đường sắt cao tốc thì yếu tố khoa học - công nghệ rất quan trọng, bên cạnh các yếu tố về an ninh, quốc phòng

Cạnh đó, ông Nghĩa cho rằng cần bổ sung quy định về kiểm toán việc quyết toán và thanh toán đầu tư. “Nhiều vấn đề tiêu cực xảy ra là khi quyết toán và thanh toán chứ không phải lúc xây dựng dự toán” – theo ông Nghĩa.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai). Ảnh: PHẠM THẮNG

Tránh việc nhà đầu tư “từ trên trời rơi xuống” nói đủ năng lực làm dự án

Còn đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) đánh giá các quy định về đầu tư xây dựng đường sắt là linh hồn của dự án Luật Đường sắt sửa đổi. Tuy nhiên, theo ông, các nội dung mới chỉ tập trung vào quy định việc đầu tư và nhà đầu tư mà chưa có quy định đối với nhà thầu.

Ông đồng tình với việc phải rành mạch nhà đầu tư có tiền thì làm gì cũng được, đầu tư cái gì cũng được, nhưng còn nhà thầu họ phải làm theo đúng quy định của Luật Xây dựng.

“Dự luật mới chỉ quy định về lựa chọn nhà thầu nhưng cũng chưa rõ” – đại biểu An nói và đề nghị phải cân đối để đưa các quy định về nhà thầu trúng thầu làm những công trình trọng điểm, những công trình rất đặc biệt như đường sắt cao tốc, đường sắt chuyên dụng, đường sắt đô thị… vào luật.

Đại biểu Trịnh Xuân An cũng cho rằng nếu không đưa vào luật thì phải có tiêu chí cụ thể để phân chia dự án đường sắt, hoặc có thể giao cho chủ đầu tư để giao cho cơ quan, người có thẩm quyền quyết định dự án để phân chia. “Bởi nội dung người dân quan tâm nhất là căn cứ nào để phân chia dự án này thành các dự án thành phần” – đại biểu đoàn Đồng Nai nêu vấn đề.

Bày tỏ đồng tình với đại biểu Nghĩa về đầu tư dự án bằng nguồn vốn ngoài Nhà nước, ông An nhấn mạnh đây là điều hết sức quan trọng của dự án luật này. Mục tiêu khi đưa ra quy định nhà đầu tư phải chứng minh đủ năng lực và khả năng thu xếp vốn là đúng nhưng theo đại biểu An phải bổ sung thêm để bảo đảm tính khả thi trong việc năng lực tài chính của nhà đầu tư.

Vị đại biểu khẳng định không thể chỉ đưa ra một báo cáo chung chung vốn chủ sở hữu, vốn đi vay làm sao mà cần phải cụ thể hơn năng lực tài chính của chủ đầu tư.

Dẫn chứng trường hợp vừa rồi có một nhà đầu tư “ất ơ từ trên trời rơi xuống” nói tôi có 100 tỉ USD để làm dự án, đại biểu Trịnh Xuân An nhấn mạnh việc phải có cơ chế để thẩm định năng lực của nhà đầu tư.

“Thậm chí phải có Hội đồng thẩm định, đặc biệt là phải có kiểm toán độc lập, cơ chế kiểm tra chéo để tìm ra những nhà đầu tư thực sự có nguồn lực” – ông An nhấn mạnh.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết các quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn ngoài nhà nước tại dự thảo luật là nhằm thể chế hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Quy định này sẽ mở ra cơ hội cho tư nhân và huy động được nguồn lực tư nhân cho đầu tư và phát triển đường sắt, góp phần làm giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, nhà nước vẫn đóng vai trò phê duyệt khung tiêu chuẩn để kiểm soát về công nghệ, giữ thẩm quyền của cơ quan chuyên môn về xây dựng thực hiện thẩm định, kiểm tra công tác nghiệm thu về chất lượng.

NHÓM PHÓNG VIÊN