Học sinh vi phạm chỉ viết bản kiểm điểm: Cách tiếp cận nhân văn, nhưng cần có 'ngoại lệ' với sai phạm nghiêm trọng

Những nội dung quy định tại Thông tư 19 liên quan đến khen thưởng và kỷ luật học sinh đang có nhiều ý kiến tranh luận. Theo đó, từ ngày 31/10, hình thức kỷ luật cao nhất với học sinh là viết bản tự kiểm điểm, thay vì đình chỉ học có thời hạn như hiện nay.

Vấn đề này tiếp tục nhận được sự quan tâm sau vụ việc mới đây, một học sinh lớp 7 Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) có hành vi sai trái đối với giáo viên chủ nhiệm (kéo tóc, ghì cô giáo xuống, giằng lại đồ chơi) khi cô giáo thu giữ đồ chơi sắc, nhọn, có nguy cơ gây mất an toàn.

Cần có “ngoại lệ” với sai phạm nghiêm trọng

PGS.TS Bùi Thị An, Đại biểu Quốc hội Khóa XIII nhấn mạnh, giáo dục con người là vấn đề rất tế nhị và phức tạp. Để giáo dục con người thành công, cần dùng tất cả các biện pháp, “lúc mềm, lúc cứng” linh hoạt.

PGS.TS Bùi Thị An bày tỏ ủng hộ quan điểm bỏ những hình thức kỷ luật rất nặng, mang tính xúc phạm học sinh trước nơi đông người. Theo bà, hình thức kỷ luật nặng nề có khi có tác dụng răn đe với một vài em, nhưng về tổng thể sẽ làm tổn thương học sinh trước đám đông, trước cộng đồng, khiến các em mang ấn tượng xấu suốt cả cuộc đời. Đôi khi, cũng có thể vì chuyện này mà đứa trẻ không trưởng thành được.

Do đó, bà cho rằng cần bỏ những hình thức kỷ luật quá gắt gao, quá nặng nề với học sinh, nhất là lứa tuổi nhỏ - giai đoạn các em còn định hình tính cách. Thay vào đó, nên giúp các em hiểu được đâu là đúng, đâu là sai, giúp các em trưởng thành bằng những phương pháp giáo dục học, tâm lý học, chọn ra những hình thức xử lý phù hợp.

Mục tiêu là làm sao để các em trở thành những người tử tế, nhận thức đầy đủ, biết đúng sai, biết nên hành xử thế nào. Trong đó, một trong những giải pháp rất quan trọng là thầy cô giáo cần định hướng cho các em, có phương pháp nhẹ nhàng nhưng vẫn đủ sức răn đe.

Tuy nhiên, cũng theo PGS.TS Bùi Thị An, đó là định hướng chung cần hướng tới, nhưng trong một số tình huống cụ thể, những sai phạm lớn thì nên có “ngoại lệ”, có những cách kỷ luật riêng.

PGS.TS Bùi Thị An, Đại biểu Quốc hội Khóa XIII

Về vụ việc mới đây một học sinh lớp 7 Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) có hành vi sai trái đối với giáo viên chủ nhiệm, PGS.TS Bùi Thị An nhìn nhận đây là vụ việc đáng tiếc, là một hệ quả rất không tốt từ sự rèn luyện của bản thân học sinh, cũng như cách giáo dục của phụ huynh và nhà trường. Vụ việc đã gây nên một hình ảnh xấu, gây phản cảm cho cả xã hội.

“Tôi nghĩ rằng chúng ta có khung chung nhưng phải có ngoại lệ. Đến mức độ nào đó, trong trường hợp vi phạm quá mức, quá những lỗi thông thường của học sinh được làm thì vẫn cần phải xử lý nặng. Tổng thể chung là không kỷ luật nặng nề hoặc xúc phạm các em, nhưng những trường hợp đi quá giới hạn đạo đức, tư cách của học sinh thì có lẽ cũng phải có nghiên cứu để đưa ra giải pháp xử lý phù hợp”, PGS.TS Bùi Thị An cho hay.

Bà đề xuất nên có quy định phân loại rõ ràng: học sinh vi phạm ở những mức độ nào, giới hạn nào thì là tình huống “ngoại lệ”, cần xử phạt nặng.

Hình thức kỷ luật viết bản tự kiểm điểm khó đủ sức răn đe học sinh

Chia sẻ với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, Hiệu trưởng một trường THCS tại Hà Nội bày tỏ, việc chuyển dịch từ "xử phạt" sang "giáo dục" và "hỗ trợ" học sinh, giúp các em sửa chữa sai lầm là cách tiếp cận nhân văn. Tuy nhiên, nếu hình thức kỷ luật cao nhất chỉ là yêu cầu viết bản tự kiểm điểm sẽ khó khăn để đủ sức răn đe học sinh.

Theo vị hiệu trưởng, trường học cần là nơi an toàn cho tất cả học sinh. Nếu những học sinh liên tục gây rối, bắt nạt bạn bè hoặc xâm hại người khác vẫn được giữ nguyên trong lớp, nạn nhân sẽ cảm thấy bất an, mất tập trung và thậm chí sợ đến trường; gia đình cũng không thể an tâm khi cho con tới lớp. Việc đình chỉ học tạm thời là biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền được học tập trong môi trường an toàn của đa số học sinh.

Bên cạnh đó, kỷ luật không chỉ để trừng phạt mà còn để giáo dục ý thức trách nhiệm. Nếu không có hình thức đình chỉ, học sinh có hành vi nghiêm trọng có thể không nhận ra hậu quả của mình, coi thường nội quy, dẫn đến dễ tái phạm. Điều đó nguy hiểm vì sau này ra đời, các em có thể coi nhẹ pháp luật, coi thường quy định xã hội.

“Tại trường chúng tôi trước đây, có những học sinh vi phạm lỗi nghiêm trọng, bị đình chỉ một thời gian, khi quay trở lại em đã nói khi bị phạt đã suy nghĩ, kiểm điểm nghiêm túc và nhận ra lỗi của mình, mong muốn được đi học lại. Và thực tế là sau đó các em đã không còn tái phạm. Tôi ủng hộ việc kỷ luật cần nhân văn, nhưng có những lỗi ở mức nghiêm trọng như bạo hành học sinh khác, bạo hành giáo viên, xúc phạm danh dự thầy cô giáo,... thì cần có chế tài xử lý thích đáng. Nếu chỉ giữ lại hình thức kỷ luật viết bản kiểm điểm là cao nhất, sẽ không đủ sức răn đe”, vị Hiệu trưởng chia sẻ.

Trường học cần là nơi an toàn cho tất cả học sinh. Hình minh họa

Vị hiệu trưởng đề xuất, thay vì bỏ hoàn toàn hình thức đình chỉ học, cần có quy định cụ thể, chi tiết, ở mức độ sai phạm nghiêm trọng có thể bị đình chỉ ngắn hạn (tùy từng sai phạm), kèm theo kế hoạch hỗ trợ tâm lý và học tập.

Bên cạnh đó, tổ chức những buổi gặp mặt phụ huynh, học sinh, giáo viên để phân tích hành vi, yêu cầu học sinh cam kết sửa chữa; kết hợp với giáo dục phục hồi giúp các em thay đổi.

Nguyễn Liên