Hơn 1.000 tỷ tồn kho 'mất dấu', kiểm toán lắc đầu với BCTC của Thiên Nam

Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023 của CTCP Thương mại Xuất nhập khẩu Thiên Nam (UPCoM: TNA) chỉ được công bố khi năm 2025 sắp khép lại, trong bối cảnh doanh nghiệp đang đối mặt nhiều vấn đề về minh bạch thông tin và nghĩa vụ công bố báo cáo. Tâm điểm của báo cáo là khoản hàng tồn kho có giá trị hơn 1.000 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản, nhưng không nằm tại kho của doanh nghiệp.

Cụ thể, toàn bộ số hàng tồn kho trị giá hơn 1.037 tỷ đồng được Thiên Nam hạch toán là hàng gửi tại kho của Tập đoàn Thép Nguyễn Minh và CTCP Sản xuất và Thương mại Thép Nguyễn Minh, hai đơn vị trong cùng hệ sinh thái.

Ban điều hành Thiên Nam cho biết việc ghi nhận tồn kho căn cứ trên các biên bản xác nhận hàng giữ hộ có chữ ký giữa các bên liên quan. Doanh nghiệp khẳng định mọi rủi ro thất thoát, nếu phát sinh, thuộc trách nhiệm của đơn vị nhận giữ hàng.

Tuy nhiên, đơn vị kiểm toán cho biết không thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để xác nhận tính hiện hữu và giá trị của khoản mục này. Do không được tham gia chứng kiến kiểm kê tại thời điểm 31/12/2023, kiểm toán đã áp dụng các thủ tục thay thế bằng cách tham gia chứng kiến kiểm kê sau thời điểm khóa sổ.

Kết quả vẫn không đủ cơ sở để xác định giá trị hàng tồn kho, trong khi đây là khoản mục chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, kiểm toán đã từ chối đưa ra ý kiến đối với cả Báo cáo tài chính riêng và hợp nhất năm 2023 của Thiên Nam.

Ngoài tồn kho, kiểm toán còn lưu ý khoản phải thu khách hàng quá hạn thanh toán với giá trị hơn 184 tỷ đồng, đã kéo dài trên 3 năm nhưng chưa được trích lập dự phòng. Doanh nghiệp cho biết các khoản công nợ này được bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất của bên thứ ba.

Tuy nhiên, kiểm toán không thể xác định giá trị cũng như tính pháp lý của các tài sản bảo đảm này để đánh giá khả năng thu hồi nợ.

Theo quy định hiện hành, các khoản phải thu quá hạn trên 3 năm cần được trích lập dự phòng 100%. Nếu thực hiện đầy đủ, kết quả kinh doanh của Thiên Nam sẽ chịu tác động tiêu cực đáng kể.

Ảnh minh họa

Những điều chỉnh sau kiểm toán đã làm thay đổi hoàn toàn bức tranh lợi nhuận năm 2023. Trước kiểm toán, Thiên Nam ghi nhận lãi sau thuế hơn 3,4 tỷ đồng. Sau kiểm toán, kết quả chuyển sang lỗ hơn 19 tỷ đồng.

Ban điều hành cho biết nguyên nhân chủ yếu đến từ chi phí khác tăng mạnh, bao gồm tiền phạt vi phạm hành chính và tiền chậm nộp thuế theo kết luận thanh tra của cơ quan thuế, cùng với việc điều chỉnh hồi tố chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp của các năm trước. Quyết định thanh tra thuế được ban hành đầu năm 2025, trong khi báo cáo kiểm toán phát hành sau đó, buộc số liệu năm 2023 phải điều chỉnh.

Tình trạng chậm công bố báo cáo không chỉ dừng lại ở năm 2023. Đến nay, Thiên Nam vẫn chưa nộp Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2024. Việc chậm trễ kéo dài là một trong những nguyên nhân khiến cổ phiếu TNA bị hủy niêm yết bắt buộc khỏi HoSE cuối năm 2024 và hiện đang bị đình chỉ giao dịch trên UPCoM.

Tại đại hội cổ đông thường niên năm 2025, nhiều cổ đông đã chất vấn ban lãnh đạo về khả năng khắc phục tình trạng này, đồng thời bày tỏ lo ngại về nguy cơ tiếp tục bị siết giao dịch. Hội đồng quản trị thừa nhận tồn tại sai sót trong việc phối hợp công bố thông tin và quá trình thay đổi nhân sự điều hành, đồng thời cam kết sẽ hoàn tất các báo cáo còn tồn đọng theo quy định.

Về hoạt động kinh doanh, Thiên Nam từng đạt đỉnh lợi nhuận hơn 136 tỷ đồng vào năm 2019 nhưng kết quả suy giảm mạnh trong các năm sau đó. Năm 2023 là năm đầu tiên doanh nghiệp ghi nhận lỗ ròng, năm 2024 tiếp tục lỗ theo báo cáo tự lập.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, Thiên Nam ghi nhận doanh thu đạt 295 tỷ đồng và lỗ sau thuế gần 44 tỷ đồng, cho thấy doanh nghiệp vẫn chưa thoát khỏi giai đoạn khó khăn.

Tính đến ngày 30/9/2025, tổng tài sản của Thiên Nam đạt hơn 2.057 tỷ đồng, trong đó hàng tồn kho chiếm hơn một nửa tổng tài sản và các khoản phải thu ngắn hạn chiếm trên 26%. Tổng dư nợ vay ngắn hạn đạt gần 488 tỷ đồng, vượt vốn chủ sở hữu. Tổng lỗ lũy kế đã lên tới hơn 56 tỷ đồng, tương đương 11,4% vốn điều lệ.

Trong bối cảnh đó, khoản hàng tồn kho hơn 1.000 tỷ đồng không thể xác minh vẫn là điểm nghẽn lớn nhất trong Báo cáo tài chính của Thiên Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến tính minh bạch thông tin và niềm tin của nhà đầu tư đối với doanh nghiệp này.

Lê Vy