Hướng đi mới sáng tạo của hạt muối Quỳnh Phú

Thành quả sau nhiều năm trăn trở với “hạt ngọc” của biển

Cánh đồng muối tại xã Quỳnh Phú hiện có khoảng 434ha sản xuất muối, là một trong những địa phương có diện tích sản xuất muối lớn nhất tỉnh. Theo ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã, đã có nhiều nghiên cứu, khảo sát về chất lượng muối của Quỳnh Phú nói riêng và huyện Quỳnh Lưu (cũ) nói chung có hàm lượng NaCl đạt khoảng 97,2%; thuộc một trong những vùng có chất lượng cao nhất cả nước.

Ông Thanh cho biết, năm 2025 giá muối cao hơn những năm trước đây, tuy nhiên là năm có thời tiết diễn biến thất thường. Trước đây, khu vực cánh đồng muối của xã ít khi có mưa và ngập, nhưng năm nay mưa trong thời gian dài nên thời gian có thể sản xuất muối ngắn hơn, phần nào ảnh hưởng đến sản lượng.

Một trong những hướng đi mới của nghề muối Quỳnh Phú là sản phẩm muối hầm giá trị dinh dưỡng cao, giá trị kinh tế cao của Hợp tác xã (HTX) Sản xuất, dịch vụ muối Thắng Lợi. Khác với tiết trời ẩm ướt, mưa phùn những ngày cuối năm 2025, những lò hầm muối nơi đây vẫn đỏ lửa. Bên trong kho là những diêm dân đang miệt mài đóng gói mẻ muối hầm vừa ra lò để kịp chuyển hàng đưa đi tiêu thụ.

Cánh đồng muối tại xã Quỳnh Phú.

Theo ông Bùi Xuân Điện, Chủ nhiệm HTX, ông đã có gần 50 năm gắn bó với nghề muối quê hương. Nhiều năm ròng rã làm muối, ông luôn trăn trở cho “hạt ngọc” của biển khi giá muối không được như kỳ vọng, người làm muối vẫn không giàu lên được dù sản lượng muối hàng năm rất lớn.

Ông Điện lên mạng tìm hiểu, mua sách báo về nghiên cứu, ra Bắc, vào Nam học tập kinh nghiệm nhiều nơi mong tìm ra hướng đi mới cho hạt muối quê mình. Giữa năm 2025, ông quyết định sẽ làm sản phẩm muối hầm với giá trị cao. Hạt muối nước thô được đưa vào nồi để hầm lên theo kỹ thuật là 14 tiếng đồng hồ trên bếp lửa. Sau nhiều lần thất bại do sử dụng nồi gang bị vỡ khiến nóng quá, ông dùng nồi đất để hầm và kết quả như mong đợi. Sản phẩm được đóng gói đưa ra thị trường, được người tiêu dùng đón nhận, đánh giá cao về chất lượng.

Nâng giá trị hạt muối thay vì chạy theo sản lượng

Theo ông Điện, hạt muối sau nhiều giờ được nung trong lò đất, giải phóng các tạp chất để giữ lại các khoáng chất, cho ra đời những hạt muối tinh khiết tốt cho sức khỏe, có giá trị kinh tế cao gấp nhiều lần muối thường. Một khâu quan trọng trong việc hầm muối là lựa chọn nguyên liệu đầu vào, muối được phơi khô tự nhiên cất trong kho nhiều tháng để “chín”, ráo nước, giảm vị chát mới được dùng. Khi hầm muối, trong 7 giờ đầu nắp của nồi đất được mở để tạp chất bay hơi, 7 giờ sau đậy kín, hầm đều tay trong nhiệt độ ổn định. Những người trong HTX sẽ thay nhau canh lửa để ngọn lửa cháy đều, không quá to cũng không bị khói… Kết thúc, khối lượng muối chỉ còn 45 - 50%, nhưng đó là phần tinh túy nhất.

So với giá muối thô chỉ dao động 10.000 - 15.000 đồng/kg, sản phẩm muối hầm có giá 65.000 đồng/kg. Sau khi thu mua muối của bà con địa phương, mỗi tháng HTX sản xuất 13 - 20 tấn, tiêu thụ thông qua hệ thống đại lý trên cả nước. Ngoài ra còn có một số dòng sản phẩm như muối hầm gia vị, muối hầm thảo dược, phục vụ thực phẩm sạch và spa dưỡng sinh…

Mô hình muối hầm mở ra hướng phát triển bền vững cho nghề làm muối. (Ảnh trong bài: Ngô Toàn)

Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Phú cho biết, mô hình muối hầm mở ra hướng phát triển bền vững cho làng nghề, tạo công ăn việc làm cho người dân, nâng cao giá trị, giúp bà con diêm dân tăng thu nhập, nâng cao đời sống. Chính quyền xã xác định phát triển mô hình hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn, một số cơ chế liên quan đến đất đai, đăng ký nhãn hiệu, chuyển giao khoa học công nghệ và lập vùng quy hoạch ổn định.

Từ những trăn trở cho một nghề đến sáng kiến trong gian khó, mô hình muối hầm đã mở ra cách làm mới cho nghề muối ven biển xứ Nghệ. Nâng giá trị thay vì chạy theo sản lượng, không chỉ giúp hạt muối được “định danh” trên thị trường, hướng đi này còn kéo theo cả một chuỗi giá trị cùng phát triển từ diêm dân, HTX đến nghề thủ công làm nồi đất.

Ngô Toàn