Israel đe dọa sáp nhập Bờ Tây để đáp trả làn sóng công nhận Palestine

Thủ tướng Benjamin Netanyahu dự kiến sẽ triệu tập cuộc họp với các Bộ trưởng chủ chốt trong ngày 4/9 để thảo luận phản ứng của Israel. Cuộc họp này, ban đầu dự kiến diễn ra hôm 3/9, sẽ là lần thứ hai trong một tuần và có sự tham gia của Bộ trưởng Các vấn đề Chiến lược Ron Dermer, Ngoại trưởng Gideon Sa’ar và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich.

Nội các Israel đang cân nhắc phương án sáp nhập khu Bờ Tây. Ảnh: AP

Làn sóng công nhận nhà nước Palestine

Nhiều quốc gia phương Tây, bao gồm Pháp, Australia, Canada, Bồ Đào Nha, Anh đã tuyên bố sẽ công nhận nhà nước Palestine tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào trung tuần tháng 9, nối dài danh sách hơn 140 quốc gia đã thực hiện điều này.

Phó Thủ tướng Bỉ Maxime Prévot hôm 2/9 cũng thông báo, Brussels sẽ công nhận Palestine, viện dẫn “tham vọng bành trướng” và “chính sách thuộc địa” của Israel; đồng thời công bố 12 gói trừng phạt nhằm vào quốc gia này, bao gồm lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa từ các khu định cư ở Bờ Tây. Việc công nhận chính thức sẽ được ban hành bằng sắc lệnh hoàng gia sau khi toàn bộ con tin Israel ở Gaza được thả.

Israel xem xét các kịch bản sáp nhập

Theo các quan chức Israel, Thủ tướng Netanyahu đang cân nhắc nhiều kịch bản sáp khu Bờ Tây, từ việc sáp nhập một số khu định cư Do Thái riêng lẻ cho đến phương án rộng hơn là áp đặt chủ quyền lên Khu vực C, chiếm khoảng 60% diện tích Bờ Tây và nằm hoàn toàn dưới sự kiểm soát của Israel theo Hiệp định Oslo.

Một lựa chọn được chú ý là sáp nhập Thung lũng Jordan, vùng đất chạy dọc sông Jordan, vốn được coi là có sự đồng thuận cao trong công luận Israel và có thể dễ “giải thích” với cộng đồng quốc tế đặc biệt là Mỹ, dưới danh nghĩa nhu cầu an ninh.

Tuy nhiên, các đồng minh cực hữu của Thủ tướng Netanyahu như Bezalel Smotrich, Itamar Ben Gvir và giới lãnh đạo định cư kịch liệt phản đối những bước đi “một phần”. Họ yêu cầu sáp nhập toàn diện, bao trùm tất cả các khu vực không có cư dân Palestine, nhằm bao vây các trung tâm dân cư Palestine và vô hiệu hóa khả năng thành lập một nhà nước Palestine liền mạch.

Nếu Israel áp chủ quyền lên các khu vực có cư dân Palestine, nước này sẽ phải đối mặt với bài toán chính trị - pháp lý về quyền công dân hoặc quy chế cư trú cho khoảng 3 triệu người Palestine đang sinh sống tại Bờ Tây.

Omer Rahamim, Giám đốc Hội đồng Yesha - tổ chức đại diện cho các khu định cư nói với CNN rằng, việc áp đặt chủ quyền cần diễn ra “như một bước đi phủ đầu trước khi Pháp và các nước khác công nhận nhà nước Palestine”. Ông lập luận: “Khi chúng ta áp dụng chủ quyền ở Bờ Tây, Palestine sẽ không thể thành lập nhà nước trên lãnh thổ có chủ quyền của một quốc gia khác”.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, mọi hình thức sáp nhập Bờ Tây đều vi phạm luật pháp quốc tế và hàng loạt nghị quyết Hội đồng Bảo an LHQ, trong đó có Nghị quyết 2334 năm 2016, vốn khẳng định các khu định cư Do Thái tại vùng lãnh thổ chiếm đóng là “vi phạm nghiêm trọng” và “không có giá trị pháp lý”.

Trước áp lực quốc tế, Thủ tướng Israel cũng đang cân nhắc một kế hoạch sáp nhập theo giai đoạn, bắt đầu từ những vùng chọn lọc rồi tiến tới mở rộng. Một quan chức cho biết phương án này sẽ tạo dư địa để Israel có thể rút lại bước đi toàn diện để đổi lấy bình thường hóa quan hệ với Ảrập Xêút.

Israel từng tính toán sáp nhập Bờ Tây vào năm 2020 nhưng cuối cùng từ bỏ để đạt được Hiệp định Abraham với UAE, Bahrain và Morocco. Ảrập Xêút đến nay vẫn khẳng định sẽ không chấp nhận bình thường hóa quan hệ cho đến khi Israel cam kết lộ trình hướng tới nhà nước Palestine.

Các biện pháp trừng phạt khác

Ngoài sáp nhập, Israel còn xem xét các biện pháp trừng phạt khác đối với chính quyền Palestine, bao gồm hạn chế tài chính, hoặc cưỡng chế sơ tán ngôi làng Khan Al-Ahmar.

Mỹ tuần trước cũng tuyên bố từ chối cấp thị thực cho quan chức Chính quyền Palestine tới dự Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, nơi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron dự kiến công bố việc chính quyền Paris công nhận nhà nước Palestine. Một quan chức Israel tiết lộ quyết định này được phối hợp với Tel Aviv nhằm ngăn Tổng thống Mahmoud Abbas tham dự.

Dù duy trì sự ủng hộ gần như tuyệt đối dưới thời Tổng thống Donald Trump, Washington vẫn thừa nhận Israel đang gặp khủng hoảng hình ảnh. Ông Trump nói trong một cuộc phỏng vấn tại Nhà Trắng: “Họ có thể thắng trong cuộc chiến, nhưng lại đang thua trong cuộc chiến quan hệ công chúng. Và điều đó đang làm hại Israel”.

Bác đề xuất ngừng bắn của Hamas

Trong một diễn biến liên quan, ngày 3/9, Israel đã bác bỏ đề xuất của Phong trào Hồi giáo Hamas về việc đạt được một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện tại Dải Gaza để chấm dứt xung đột, đồng thời tuyên bố quân đội của họ sẽ tiếp tục chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn vào thành phố Gaza.

Trong một thông cáo báo chí trước đó cùng ngày, Hamas tái khẳng định mong muốn đạt được một "thỏa thuận toàn diện", theo đó các con tin Israel ở Gaza sẽ được thả để đổi lấy số lượng tù nhân Palestine bị giam giữ tại Israel mà họ đã thỏa thuận. Theo Hamas, thỏa thuận này cũng sẽ bao gồm một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, Israel rút quân đội khỏi Gaza, mở lại các cửa khẩu biên giới để cho phép cung cấp viện trợ nhân đạo và nhu yếu phẩm, và bắt đầu các nỗ lực tái thiết. Hamas cũng lên tiếng ủng hộ thành lập một chính quyền quốc gia độc lập bao gồm các nhà kỹ trị để chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý các vấn đề dân sự của Gaza.

Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã bác bỏ tuyên bố này. Ông cho biết Israel sẽ chỉ đồng ý chấm dứt các hành động quân sự nếu Hamas chấp nhận việc Israel nắm toàn quyền kiểm soát an ninh đối với Gaza, giải giáp Hamas, phi quân sự hóa Gaza, cũng như thành lập một chính quyền phi Palestine và trả tự do cho tất cả các con tin.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz cũng nhấn mạnh quân đội đang tiếp tục chuẩn bị "với toàn lực" để chiếm đóng thành phố Gaza. Ông cảnh báo Hamas hoặc chấp nhận các điều kiện của Israel để chấm dứt xung đột hoặc chứng kiến thành phố Gaza bị tàn phá “giống như Rafah và Beit Hanoun."

Sau khi Hamas chấp nhận đề xuất do Qatar làm trung gian vào tháng trước, Israel đã không phản hồi cũng như không đưa ra xem xét trong nội các.

Quỳnh Vũ