Jordan và hình mẫu về cải cách giáo dục tại Trung Đông

Giữa lòng Trung Đông, Jordan không được thiên nhiên ban tặng nguồn tài nguyên dầu mỏ khổng lồ như các quốc gia láng giềng, nhưng lại sở hữu một nguồn lực trí tuệ ít đất nước nào trong khu vực sánh bằng.

Hành trình kiến tạo tri thức

Jordan hiểu rõ đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai. Ngay từ những ngày đầu, nước này đã xây dựng một nền móng giáo dục vững chắc, để mọi trẻ em, dù là trai hay gái, đều được hưởng chính sách giáo dục phổ cập miễn phí.

Jordan không ngừng mở rộng mạng lưới trường học đến tận những vùng xa xôi nhất, biến việc đến trường thành điều hiển nhiên cho mọi đứa trẻ.

Mọi trẻ em tại Jordan đều có quyền được tiếp cận giáo dục. (Nguồn: Brookings)

Những nỗ lực này mang lại kết quả ngoài mong đợi. Số liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB) và UNESCO cho thấy, tỷ lệ biết chữ ở Jordan gần như đạt tuyệt đối, với tỷ lệ 95% vào năm 2023.

Đặc biệt, tỷ lệ biết chữ của phụ nữ lên tới 92.3% (2023). Đây là một con số rất đáng ngưỡng mộ, không chỉ vượt trội trong khu vực Trung Đông mà còn sánh ngang với nhiều nước phát triển.

Nhưng hơn hết, những số liệu ấy là minh chứng cho một đất nước đặt con người ở vị trí trung tâm và coi tri thức là nền tảng của sức mạnh quốc gia.

Do đó, dù không sở hữu dầu mỏ hay nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, Jordan đã chứng minh rằng đầu tư cho giáo dục chính là con đường vững chắc nhất để xây dựng tương lai, giúp quốc gia này không ngừng khẳng định vị thế giữa khu vực Trung Đông nhiều biến động.

Phụ nữ Jordan vươn lên dẫn lối

Thành công trong giáo dục của quốc gia Trung Đông không dừng lại ở tỷ lệ biết chữ.

Tại các trường đại học ở Jordan, sinh viên nữ chiếm phần đông. Theo UNESCO, năm 2023, tỷ lệ nữ so với nam ở các trường đại học là 1,34, đồng nghĩa với việc cứ 100 nam sinh thì có 134 nữ sinh, trong khi đó, tỷ lệ trung bình của thế giới là 1,16.

Báo cáo của Liên hợp quốc cũng chỉ rõ, phụ nữ Jordan không chỉ tham gia đông đảo mà còn đang dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực khoa học then chốt.

Trong khi tỷ lệ nữ sinh trên toàn cầu theo học các ngành STEM ở bậc đại học chỉ chiếm khoảng 30% thì tại Jordan, các con số cho thấy hơn 60% sinh viên các ngành khoa học tự nhiên, y, nha khoa và dược là nữ. Tỷ lệ này ở ngành kỹ thuật là 28% và khoa học máy tính là khoảng 45%.

Các nữ sinh hăng hái giơ tay phát biểu trong một lớp học tại Jordan. (Nguồn: National Geographic)

Thành tích trong giáo dục của phụ nữ Jordan không nằm trong những con số, mà còn được hiện thực hóa qua những tấm gương cụ thể.

Tiến sĩ Heba Alzaben, một nhà khoa học trẻ người Jordan, được vinh danh là một trong sáu nhà khoa học nữ xuất sắc của khu vực Levant (gồm Syria, Lebanon, Jordan, Israel, Palestine và một phần của Thổ Nhĩ Kỳ) cho Giải thưởng L'Oreál-UNESCO cho phụ nữ trong khoa học.

Cô tiếp bước những người đi trước như Tiến sĩ Lina Dahabiyeh (đoạt giải năm 2020) và Tiến sĩ Nouf Mahmoud (đoạt giải năm 2019).

Kiến tạo tương lai

Thành tựu giáo dục của Jordan không phải là điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của một chiến lược chi tiết. Kế hoạch ngành Giáo dục giai đoạn 2018-2025 của Jordan được xây dựng với tầm nhìn chuyển đổi hệ thống giáo dục, lấy người học làm trung tâm và hướng tới nền kinh tế tri thức.

Trọng tâm của Kế hoạch này là chuyển từ phương pháp dạy học truyền thống, nặng về ghi nhớ sang phát triển toàn diện năng lực của học sinh, với trọng tâm là các kỹ năng của thế kỷ XXI như tư duy phản biện, sáng tạo, giao tiếp và hợp tác.

Bên cạnh đó, Kế hoạch đặc biệt chú trọng số hóa giáo dục, tích hợp công nghệ thông tin vào giảng dạy và học tập, đồng thời phát triển mạnh mẽ giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (TVET) để tạo ra lực lượng lao động có tay nghề cao, đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường lao động trong và ngoài nước.

Đây chính là nền tảng chiến lược vững chắc để Jordan tiếp tục củng cố những thành tựu đã đạt được, đồng thời giải bài toán về khoảng cách giữa giáo dục và việc làm, mở ra tương lai tươi sáng hơn cho thế hệ trẻ.

Jordan đang đẩy mạnh cải cách giáo dục, chuyển trọng tâm từ ghi nhớ kiến thức sang rèn luyện tư duy phản biện, sáng tạo và kỹ năng sống. (Nguồn: Brookings)

Cam kết mạnh mẽ này tiếp tục được thể hiện rõ tại Hội nghị thượng đỉnh về Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) năm 2023, khi chính phủ Jordan một lần nữa khẳng định sẽ đẩy nhanh các nỗ lực nhằm đạt được SDG số 4 về giáo dục chất lượng.

Trọng tâm là mở rộng giáo dục mầm non, khắc phục tình trạng mất kiến thức hậu Covid thông qua Kế hoạch giáo dục bổ trợ quốc gia và cải cách toàn diện hệ thống đào tạo giáo viên theo hướng chuẩn hóa.

Để hiện thực hóa các mục tiêu này, Jordan đã triển khai đồng bộ các giải pháp từ tăng cường hợp tác công-tư, xây dựng hệ thống giám sát hiệu quả đến đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý giáo dục.

Có thể nói, Jordan đã khẳng định rằng sức mạnh của một quốc gia nằm ở con người và tri thức. Với tầm nhìn dài hạn và cam kết mạnh mẽ, quốc gia Trung Đông đã và sẽ xây dựng nên một hệ thống giáo dục toàn diện, công bằng và thích ứng với thời đại số.

Từ những lớp học ở vùng xa đến giảng đường đại học hiện đại, tri thức đã trở thành sợi dây kết nối thế hệ trẻ Jordan với thế giới.

Đặc biệt, trong hành trình ấy, những "bông hồng thép" sẽ hiện diện đầy mạnh mẽ, sẽ dẫn dắt sự đổi mới, khẳng định vai trò trung tâm của giáo dục trong xây dựng một xã hội tiến bộ và bình đẳng.

(theo UNESCO, Bộ Kinh tế và Xã hội Jordan)

Tiến Đạt - Hiền Anh