Khám phá quần thể di tích Quốc gia đặc biệt đền thờ vua Mai Hắc Đế

Theo Quyết định số 1649/QĐ-TTg ngày 29/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ, đền thờ Vua Mai Hắc Đế được công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt. Dịp kỷ niệm 1310 năm khởi nghĩa Hoan Châu, Lễ hội Đền Vua Mai 2023, lãnh đạo và nhân dân huyện Nam Đàn đã vinh dự đón nhận Bằng công nhận Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt.

Mai Hắc Đế tên thật là Mai Thúc Loan, quê gốc ở làng Mai Phụ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Năm 713, ông đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hoan Châu lật đổ ách đô hộ của nhà Đường lập nên nhà nước Vạn An (713 - 722). Sau sự kiện này, ông được suy tôn làm hoàng đế. Đến năm 722, quân Đường quay lại đàn áp cuộc khởi nghĩa, bị vây hãm, Mai Hắc Đế mất năm 723.

Khu lăng mộ vua Mai rộng hơn 10.000 m2, nằm trong thung lũng Hùng Sơn, gần sông Lam, thuộc thị trấn Nam Đàn. Đây là nơi an táng thi hài vua Mai Hắc Đế.

Công trình được xây theo thiết kế miếu ở trên, mộ dưới. Mặt tiền là nhà hạ điện, phía sau là trung điện, thượng điện, hai bên gồm tả vu, hữu vu, nhà chờ... Xung quanh khuôn viên có nhiều cây xanh phủ bóng mát.

Mỗi năm, quần thể khu di tích vua Mai đón hàng chục nghìn lượt khách đến vãn cảnh, hành hương, chiêm bái.

Phía sau tòa thượng điện là mộ vua Mai, nằm giữa vườn cây xanh tươi.

Nằm ở trên đỉnh núi Đụn là miếu mộ Mai Thiếu Đế, tên thật là Mai Thúc Huy. Ông là con trai út của vua Mai Hắc Đế.

Trong cuộc khởi nghĩa Hoan Châu, Mai Thúc Huy cũng bị quân Đường bao vây tại núi Đụn, thuộc thung lũng Hùng Sơn, rồi mất tại đây.

Cách khu lăng mộ khoảng 3 km là đền thờ. Đền xây thời Nguyễn, qua thời gian bị xuống cấp. Đầu năm 2011, đền được tôn tạo. Đền gồm tam quan; thượng điện thờ vua và gia quyến; trung điện thờ tướng sĩ có công; hạ điện là nơi hành lễ, thờ cúng cộng đồng.

Đền thờ Mai Thánh Mẫu gồm có chính điện, nhà trù, bia dẫn tích. Công trình được khởi dựng vào năm 2012, nằm trên đỉnh cồn Chèn, cách cồn Dẻ gần 1 km.

Phía sau đền là ngôi nhà tranh vách nứa đã phục dựng, bên phải trồng cây mơ, trước bia dẫn tích đặt bàn đá cùng lư hương, ấm chén. Tương truyền, nhà tranh cũ là nơi Mai Thúc Loan cất tiếng khóc chào đời.

Để tưởng nhớ công ơn vua Mai Hắc Đế, tháng Giêng âm lịch hằng năm, tại khu di tích, người dân địa phương thường tổ chức Lễ hội vua Mai với nhiều nghi thức như dâng hương, lễ rước nước,... cùng nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, cờ thẻ, đẩy gậy,..

Trong các trò chơi dân gian tại Lễ hội vua Mai, đấu vật luôn được yêu thích, thu hút hàng nghìn người xem.

Theo sử sách, hàng năm vào mùa xuân, vua Mai cho các vùng tổ chức thi vật, chọn lấy những đô vật khỏe mạnh, bổ sung cho đội quân tiên phong. Đấu vật sau đó trở thành một tập quán trong các kỳ hội làng, thể hiện tinh thần thượng võ của người dân Nghệ An.

Thu Hiền