Khi đại học không là lựa chọn duy nhất

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở và tốt nghiệp THPT vào học ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tăng từ 8% trong giai đoạn 2011-2015 lên 15% trong giai đoạn hiện nay. Xu hướng học nghề gia tăng cũng là một tín hiệu tích cực trong phân luồng sau THPT ở nước ta nói chung và trên địa bàn tỉnh Cà Mau nói riêng.

Trước sự phát triển của thị trường lao động; tinh thần khởi nghiệp của các bạn trẻ; cùng với thực trạng rất nhiều sinh viên ra trường không xin được việc làm, phụ huynh và học sinh càng có nhiều sự thay đổi tư duy trong lựa chọn con đường nghề nghiệp sau tốt nghiệp THPT. Thay vì phải vào đại học hay cao đẳng bằng bất cứ giá nào, họ cân nhắc học cấp nào, trường nào, ngành nghề gì, để đáp ứng yêu cầu của nhu cầu tuyển dụng lao động.

Hiện nay, có rất nhiều bạn trẻ mong muốn học nghề ngắn hạn, như lĩnh vực ẩm thực, du lịch, nhà hàng khách sạn, điện dân dụng, công nghệ ô tô, thẩm mỹ... để nhanh ra nghề và dễ tìm kiếm việc làm. Trên thực tế, khi mà thị trường việc làm đang “thừa thầy, thiếu thợ”, thì những bạn trẻ có tay nghề được đào tạo bài bản chính là điều mà các nhà tuyển dụng tìm kiếm. Hoặc nếu không ứng tuyển vào làm ở bất cứ đơn vị nào thì với những ngành nghề được đào tạo, các bạn cũng có thể tự mình khởi nghiệp.

Các bạn học sinh tại ICO Group Cà Mau bổ sung bằng ngoại ngữ để chuẩn bị cho hành trình du học nghề, xuất khẩu lao động của mình. (Ảnh do ICO Group Cà Mau cung cấp).

Sau khi tốt nghiệp THPT (vào năm 2021), bạn Lê Thu Trang (học sinh Trường THPT Ngọc Hiển, huyện Ngọc Hiển) quyết định chọn học dịch vụ chăm sóc móng (hay thường được gọi là làm nail). Bạn Trang chia sẻ: “Khi học lớp 12 tôi cũng có hướng đi học đại học như các bạn khác, nhưng sau đó tôi nhận thấy có nhiều anh chị học đại học xong vẫn khó xin được việc, thêm nữa là bản thân tôi cũng thích kinh doanh. Nhà lại ngay chợ nên khi học nail xong thì tôi có thể tự mở cơ sở ngay tại nhà, tự làm chủ cơ sở của mình”. Hiện tại, Trang đang làm việc tại một tiệm nail trên đường Phan Ðình Phùng, Phường 2, TP Cà Mau. Với hơn 3 năm kinh nghiệm trong nghề, định hướng của Trang là cuối năm nay sẽ về quê nhà tại thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển, mở một tiệm nail của riêng mình, kịp phục vụ nhu cầu làm đẹp của khách vào dịp Tết.

Với hơn 3 năm kinh nghiệm trong nghề nail, bạn Lê Thu Trang dự tính sẽ mở một cơ sở chuyên về chăm sóc móng tại quê nhà, thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển, vào cuối năm nay.

Bên cạnh đó, có thể dễ dàng nhận thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của phụ huynh trong định hướng nghề nghiệp, việc làm cho con. Nếu con không có năng lực, khát vọng hay đam mê cho việc học đại học, cao học thì đầu tư cho học nghề, nghề nghiệp vững chắc sẽ sớm tạo ra thu nhập, ổn định cuộc sống.

Trước đây, hầu hết mọi người đều quan niệm phải có tấm bằng đại học mới xin được việc tốt, lương cao. Nhưng thực tế đã chứng minh, rất nhiều bạn trẻ đã thành công khi chọn học nghề, thậm chí có nhiều bạn cầm trên tay bằng đại học, cao học nhưng vẫn từ bỏ để theo đuổi nghề mình yêu thích.

Như trường hợp của bạn Lê Huỳnh Ðức (huyện Ðầm Dơi), từng theo học 5 năm chuyên ngành điện công nghiệp tại Trường Ðại học Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh. Ra trường, Ðức cũng từng đi làm cho một số công ty, nhưng do thời gian gò bó, thu nhập không như mong đợi nên Ðức quyết định thôi việc và học đầu bếp chuyên về món Nhật. Giờ đây, với hơn 2 năm kinh nghiệm, Ðức đang làm bếp phó cho một nhà hàng món Nhật tại TP Hồ Chí Minh với mức thu nhập ổn định.

Việc học nghề và đào tạo nghề không chỉ dừng lại ở việc phục vụ nhu cầu việc làm ở trong tỉnh hay trong nước, mà còn tạo điều kiện nếu các bạn trẻ có định hướng đi xuất khẩu lao động. Hoặc, hiện nay cũng có rất nhiều bạn chọn du học nghề ở các nước châu Âu, châu Á, chương trình đào tạo kéo dài từ 2-3,5 năm, với 30% thời lượng học lý thuyết và 70% thời lượng thực hành được trả lương. Hình thức này có thể giúp học viên học đi đôi với hành, khi ra trường có thể tự tin tham gia ngay vào thị trường lao động.

Thầy Phạm Việt Hưng, Hiệu trưởng Trường THPT Ðầm Dơi, nhận xét: “Học đại học hay học nghề là câu hỏi trăn trở của rất nhiều phụ huynh và học sinh trước kỳ thi tốt nghiệp THPT hằng năm. Trong quá trình hướng nghiệp cho các em, nhà trường vẫn chú trọng định hướng đại học để các em có động lực phấn đấu. Tuy nhiên, những năm gần đây, ngành giáo dục nước ta đang có xu hướng phân luồng học sinh để đào tạo phù hợp theo nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Vì thế, trong các buổi ngoại khóa, hướng nghiệp, nhà trường san sẻ những thông tin về đào tạo nghề để các em lựa chọn ngành, nghề phù hợp với năng lực, sở trường của mình. Nhưng dù lựa chọn học đại học, cao đẳng hay học nghề thì các em cũng cần xác định được thế mạnh của bản thân, tránh lựa chọn theo xu hướng, sở thích nhất thời. Lựa chọn học nghề cần xuất phát từ mong muốn lập nghiệp và cống hiến cho quê hương”./.

Vân Anh