Khi những hạt giống tư nhân vươn ra biển lớn

Lực lượng tư nhân không chỉ đang “làm ăn” mà đang tham gia vào nhiệm vụ chiến lược của quốc gia.

Một xưởng nhỏ giữa hẻm nhỏ… và một giấc mơ rộng lớn

Giữa con hẻm nhỏ ở nội đô một thành phố lớn, có một xưởng cơ khí vỏn vẹn chưa đầy 100m2. Ba người trẻ, sau những năm học tập và làm việc ở nước ngoài, quyết định quay về nước mở một “xưởng thông minh”.

Khác với cách làm truyền thống, họ ứng dụng công nghệ IoT, tích hợp cảm biến, vận hành bằng dữ liệu thời gian thực, giúp các cơ sở nhỏ tự động hóa quy trình mà không cần đầu tư lớn.

Thời điểm khởi đầu của “Trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ Cảng biển”.

Hay một nhóm bạn trẻ đam mê công nghệ tại Thành phố Hồ Chí Minh, chỉ đủ chi phí thuê một căn bếp 16m2, được dùng để làm “Trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ Cảng biển”. Với đam mê, kiên trì và sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp Cảng biển, Bộ Thông tin và Truyền thông (Nay là Bộ Khoa học và Công nghệ), sau 11 năm, các ứng dụng công nghệ do Công ty CEH triển khai đã chiếm lĩnh 70% thị trường trong nước, dần thay thế các ứng dụng công nghệ do nước ngoài sản xuất và hình thành nên kho dữ liệu tập trung logistics, nền tảng cảng biển số quốc gia.

Lúc đầu, không ai tin. Vốn mỏng, khách thưa, thị trường khắt khe. Nhưng rồi một doanh nghiệp nước ngoài trong khu công nghiệp đặt hàng. Từ xưởng nhỏ bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Không phải nhờ quan hệ, chỉ nhờ đổi mới, bền chí và dám khác biệt. Ngày xưa, những xưởng nhỏ này chỉ làm gia công lặt vặt. Nay, nhờ công nghệ và tinh thần khởi nghiệp, họ bước chân vào chuỗi giá trị toàn cầu từ những con hẻm nhỏ.

Khi tinh thần khởi nghiệp không chỉ để mưu sinh, mà để kiến tạo

Ngày càng nhiều người trẻ không đi tìm việc làm mà tìm con đường tự mình dựng lên. Không ít người rời thành thị, trở lại quê, rẽ sang nông nghiệp mà chưa từng được học nông nghiệp. Nhưng bằng cách nghĩ mới, công nghệ mới, sản phẩm mới, nhiều nông trại du lịch ra đời từ những người trẻ khắp nơi.

Tại Gia Lai, một nhóm thanh niên khởi nghiệp từ cà-phê bản địa. Các bạn xây dựng thương hiệu cà-phê canh tác sinh thái, ứng dụng công nghệ số để truy xuất nguồn gốc, kết nối trực tiếp người mua mà không cần qua trung gian. Cà-phê của họ không chỉ là thức uống, mà là một câu chuyện bản sắc, một thông điệp về phát triển bền vững.

Nhiều bạn trẻ biến những tài nguyên bản địa và khát vọng trở thành những sản phẩm có giá trị gia tăng cao, sản phẩm OCOP.

Tại Đồng Tháp, nhiều bạn trẻ đã khởi nghiệp với dịch vụ logistics nông sản bằng một ứng dụng kết nối các nông hộ vùng sâu. Không có văn phòng. Không cần nhiều vốn. Chỉ cần chiếc điện thoại, bản đồ và sự kiên trì. Nhiều bạn trẻ biến những tài nguyên bản địa và khát vọng trở thành những sản phẩm có giá trị gia tăng cao, sản phẩm OCOP.

Tư nhân: Không chỉ là “người kinh doanh”, mà là “người kiến thiết”

Nhiều người nghĩ doanh nhân là người làm ra tiền. Nhưng nếu chỉ có thế, thì chưa đủ. Doanh nhân hôm nay còn là người giải bài toán thị trường cho nông sản Việt, đưa công nghệ vào y tế cộng đồng, xây dựng hệ sinh thái học tập trọn đời cho người lao động, đưa sản phẩm Việt Nam ra thế giới bằng nền tảng số.

Ở Bình Định, có một doanh nghiệp công nghệ làm bản đồ số 3D cho đô thị thông minh, khởi đầu chỉ từ một nhóm kỹ sư về quê sau dịch. Giờ họ đã ký hợp đồng với chính quyền địa phương để hỗ trợ quy hoạch vùng dân cư, phòng chống thiên tai, quản lý hạ tầng.

Lực lượng tư nhân không chỉ đang “làm ăn”, mà đang tham gia vào nhiệm vụ chiến lược của quốc gia.

Ở Tây Ninh, một doanh nghiệp khởi nghiệp từ quả mãng cầu, xây dựng nhà máy chế biến khép kín, đầu tư vào nghiên cứu chế phẩm sinh học kéo dài thời gian bảo quản, hướng đến thị trường Nhật Bản. Họ không đi nhanh, nhưng từng bước chắc chắn.

Lực lượng tư nhân không chỉ đang “làm ăn”, mà đang tham gia vào nhiệm vụ chiến lược của quốc gia. Họ là những startup nông nghiệp ứng dụng AI và blockchain để quản lý truy xuất nguồn gốc. Họ là doanh nghiệp sản xuất robot y tế tại khu công nghệ cao. Họ là nhóm nghiên cứu công nghệ vật liệu mới thay thế nhựa một lần. Họ đang chuyển đổi số, đổi mới mô hình kinh doanh, kết nối chuỗi giá trị, và dần vươn ra thế giới.

Không ít người trong đó từng là sinh viên khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng, từng bế tắc vì thủ tục, từng nản lòng vì thiếu vốn. Nhưng vẫn tiếp tục vì tin vào con đường làm giàu hợp pháp, chính đáng.

Cần một tư duy chính sách đi cùng nhịp đập của nền kinh tế mới

Phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là cho vay ưu đãi hay miễn thuế, mà còn là kiến tạo một hệ sinh thái thể chế đồng hành. Doanh nghiệp tư nhân được tiếp cận các dự án công nếu họ có năng lực, ý tưởng và sự tử tế. Hỗ trợ tư nhân trong nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới, không chỉ ưu đãi đầu tư nhà máy, mà còn thay đổi cách hành xử với doanh nghiệp vừa và nhỏ: Ít xin-cho, nhiều khơi gợi-hỗ trợ. Khi một doanh nghiệp thành công là một vùng đất khởi sắc, là hàng chục hộ dân có thu nhập, là một chuỗi giá trị địa phương được kích hoạt.

Khi một doanh nghiệp thành công là một vùng đất khởi sắc, là hàng chục hộ dân có thu nhập, là một chuỗi giá trị địa phương được kích hoạt.

Nhưng để thế hệ ấy lớn lên, cần một “bầu khí quyển thuận lợi”, chính sách rõ ràng, thủ tục minh bạch, sân chơi công bằng và không bị trói buộc bởi tư duy cũ.

Không gian mới cho tư nhân vươn ra biển lớn

Muốn có những “con chim đầu đàn”, phải có đàn chim được vỗ cánh. Muốn có kỳ lân khởi nghiệp, phải có mảnh đất ươm mầm niềm tin.

Đã đến lúc chuyển dịch tư duy từ quản lý sang kiến tạo, từ ưu đãi rải đều sang chọn lọc theo ngành ưu tiên, công nghệ nền tảng, giá trị bền vững: năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học, nông nghiệp số, logistics thông minh… Nhưng không thể một mình, doanh nghiệp tư nhân cần người bạn đồng hành là Nhà nước biết thấu hiểu, biết chấp nhận rủi ro, biết tin vào động lực phát triển đến từ bên trong.

Muốn có kỳ lân khởi nghiệp, phải có mảnh đất ươm mầm niềm tin.

Hãy nhìn lại những người đang khởi nghiệp từ xưởng nhỏ, từ vườn rau, từ dòng kênh, từ căn phòng trọ… Họ không ồn ào. Không xin đặc quyền. Không quen lớn. Nhưng họ có khát vọng, có lòng tin, có sự tử tế. Họ xứng đáng được nâng đỡ, được tin tưởng, được truyền cảm hứng từ cả xã hội.

Tư duy thể chế phải đi trước hành động thị trường

Không thể đợi doanh nghiệp lớn rồi mới “thiết kế chính sách phù hợp”, ngược lại, phải có chính sách phù hợp thì mới có doanh nghiệp lớn lên. Doanh nghiệp tư nhân cần chính sách khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu phát triển, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Doanh nghiệp tư nhân cần sự kết nối, chuyển giao kết quả nghiên cứu từ các viện, trường. Nhất là, họ cần thay đổi cách ứng xử của cán bộ với doanh nghiệp, không chỉ kiểm tra mà hỗ trợ, không chỉ xử phạt mà đồng hành.

Mỗi doanh nghiệp tư nhân là một hạt giống đổi mới, nếu được gieo trên mảnh đất thể chế màu mỡ, sẽ nở thành rừng sáng tạo cho cả quốc gia.

Vì kinh tế tư nhân không chỉ là động lực tăng trưởng, mà còn là nơi lưu giữ tinh thần dấn thân, tự lực, tự cường của dân tộc. Một đất nước hùng cường không thể thiếu những doanh nghiệp tư nhân mạnh mẽ, có khát vọng và nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Hãy nhìn doanh nhân tư nhân không chỉ là người làm giàu, mà là người dấn thân cho công cuộc kiến tạo quốc gia bằng tư duy đổi mới. Hãy để niềm tin thay thế định kiến, để thể chế thay đổi từ đồng cảm với doanh nghiệp đến chủ động “bật đèn xanh” cho những ý tưởng vượt trội.

Mỗi doanh nghiệp tư nhân là một hạt giống đổi mới, nếu được gieo trên mảnh đất thể chế màu mỡ, sẽ nở thành rừng sáng tạo cho cả quốc gia, cho cả nền kinh tế Việt Nam trên con đường vươn ra thế giới.

Lê Minh Hoan Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội